اگر پای صحبت یک فرد ثروتمند و یک فرد معمولی بنشینید و درباره یک موضوع مشابه با آن‌ها صحبت کنید، متوجه می‌شوید نظرهای کاملا متفاوتی درباره موضوع مورد بحث دارند، چون یک فرد ثروتمند ذهن اقتصادی دارد و فرد معمولی این ذهنیت را یاد نگرفته است. جالب است بدانید که این ذهنیت فقط به بُعد مالی زندگی مربوط نمی‌شود و به ابعاد دیگر هم ارتباط دارد؛ مثلا یک فرد ثروتمند بخاطر ذهنیت اقتصادی در شرایط بحرانی مثل تورم بالا، برای کسب درآمد بیشتر و جلو زدن از تورم برنامه‌ریزی می‌کند اما یک فرد معمولی در چنین شرایطی استرس شدیدی می‌گیرد و هیچ کاری برای بهبود اوضاع زندگی از دستش برنمی‌آید. تحقیقاتی که در موسسه TIAA آمریکا انجام شد و نشان داد تنها 48 درصد از جامعه آماری بزرگسالی که در این تحقیق شرکت کردند، توانستند به سوالات اقتصادی درست جواب بدهند. این یعنی تقریبا نیمی از جامعه آمریکا ذهنیت اقتصادی درستی ندارند! در این مقاله بررسی می‌کنیم که فکر اقتصادی داشتن یعنی چه. افراد دارای این نوع ذهنیت چه ویژگی‌هایی دارند و اگر ذهن اقتصادی نداریم، آیا می‌توانیم آن را ایجاد کنیم یا نه. با بیشتر از یک همراه باشید.

فکر اقتصادی داشتن یعنی چه؟

فکر اقتصادی یعنی توانایی تحلیل شرایط مالی، شناسایی فرصت‌ها، تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد پول و سرمایه‌گذاری و خلق ثروت به‌صورت هوشمندانه. افرادی که فکر اقتصادی دارند، همیشه در حال ارزیابی منابع و پیدا کردن راه‌هایی برای رشد مالی‌شان هستند. با ذهنیت اقتصادی متوجه می‌شوید که نیازی نیست برای درآمد بیشتر، سخت‌تر کار کنید. با دیدن فرصت‌های پیش‌رو متوجه می‌شوید به‌دست آوردن پول بیشتر غیرممکن نیست و با استفاده از مسیر درست و هوشمندانه به آن می‌رسید.‍ همچنین در موقعیت‌های تصمیم‌گیری درباره مسائل مالی و اقتصادی، می‌دانید چطور فکر کنید، به چه نکاتی توجه داشته باشید و بر اساس داده‌های موجود، چه تصمیمی بیشترین منفعت را برای شما دارد.

بنجامین فرانکلین در یک تعریف ساده از فکر اقتصادی می‌گوید:

اگر می‌خواهید ثروتمند شوید، نه‌تنها باید به فکر کسب درآمد باشید، بلکه لازم است به پس‌انداز هم توجه کنید.

چرا داشتن فکر اقتصادی اهمیت دارد؟

ذهنیت اقتصادی بنیان زندگی ثروتمند است. افرادی که ذهن اقتصادی ندارند، اگر یک میلیارد دلار هم به آن‌ها بدهید، آنقدر مشغول خرج کردن می‌شوند که بالاخره تمامش می‌کنند! منظور از خرج کردن این نیست که همه را صرف خوش‌گذرانی یا برطرف کردن نیازهای ضروری مثل خانه و ماشین می‌کنند، ممکن است بخشی از پول را به سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی کسب‌وکار اختصاص دهند، اما در نهایت چون ذهن اقتصادی ندارند، تصمیم‌های اشتباه می‌گیرند و با ضررهای پشت‌سرهم پولشان را از دست می‌دهند.

 

با فکر اقتصادی چند مزیت مهم وارد زندگی شما می‌شود که عبارتند از:

• کنترل بیشتر بر زندگی مالی و استفاده از پول به‌عنوان ابزاری برای رسیدن به آزادی و زندگی باکیفیت
• کاهش استرس مالی بخاطر داشتن اعتماد به نفس در شرایط اقتصادی مختلف، قدرت برنامه‌ریزی برای آینده‌شان و توانایی پیشگیری از بحران‌های مالی.
• توانایی رشد و پیشرفت مالی با داشتن این تفکر، می‌توان فرصت‌های مالی را شناخت و از آن‌ها بهره برد.
• استقلال مالی و عدم وابستگی به یک شغل ثابت یا درآمد محدود
• تصمیم‌گیری هوشمندانه با تحلیل درست داده‌ها و آگاهی

چه زمانی باید تفکر اقتصادی را یاد بگیریم؟

هرچه زودتر، بهتر! متأسفانه در بسیاری از سیستم‌های آموزشی دنیا از جمله ایران، آموزش سواد مالی جدی گرفته نمی‌شود، اما این موضوع چیزی نیست که بخواهید از آن غافل شوید. والدین می‌توانند از کودکی اصول ابتدایی تفکر اقتصادی را به فرزندانشان آموزش دهند. بااین‌حال، حتی اگر تا به امروز ذهنیت اقتصادی نداشته‌اید، جای نگرانی نیست؛ همیشه می‌توان تفکر اقتصادی را یاد گرفت و تغییر کرد. ما در ادامه این مقاله راهکارهایی که ذهن شما را از یک ذهن معمولی به ذهن اقتصادی تبدیل می‌کند را به شما آموزش می‌دهیم.

ویژگی‌های افراد دارای فکر اقتصادی

افراد دارای ذهنیت اقتصادی همیشه به دنبال یادگیری و رشد هستند، درک بالایی از نحوه کارکرد پول دارند و برای هر ریالی که خرج می‌کنند، دلیل قانع‌کننده‌ای دارند. در حالی که بسیاری از افراد بدون برنامه پول خرج می‌کنند، افراد دارای تفکر اقتصادی هر هزینه‌ای را یک سرمایه‌گذاری می‌دانند، حتی اگر آن هزینه برای تفریح صرف شده باشد، سرمایه‌گذاری است که روی حال خوبشان انجام شده. در ادامه به لیست مهم‌ترین ویژگی‌های افراد دارای فکر اقتصادی اشاره می‌کنیم:

• همیشه در حال یادگیری درباره پول، سرمایه‌گذاری و اقتصاد هستند.
• به جای تمرکز بر درآمد، روی ساخت دارایی‌های پایدار فکر می‌کنند.
• تصمیمات مالی‌شان بر اساس داده‌ها و تحلیل است، نه احساسات.
• ریسک‌های مالی را می‌پذیرند اما حساب‌شده عمل می‌کنند.
• ارزش پول را درک می‌کنند و همیشه به دنبال ارزش افزوده هستند.
• عادت به پس‌انداز و سرمایه‌گذاری دارند، نه فقط خرج کردن.
• به جای تمرکز بر سخت‌تر کار کردن، هوشمندانه کار می‌کنند.
• با افراد موفق و دارای ذهن اقتصادی ارتباط دارند.
• همیشه در حال بررسی فرصت‌های جدید برای کسب درآمد هستند.
• باورهای محدودکننده درباره پول ندارند و باورهایی مثل «به‌دست آوردن ثروت زیاد فقط از راه غلط امکان‌پذیر است» مانع رسیدن آن‌ها به اهدافشان نمی‌شود.
• شکست‌های مالی را تجربه‌های آموزشی می‌بینند، نه نقطه پایان.
• قدر وقت را خیلی خوب می‌دانند و زمانشان را هوشمندانه مدیریت می‌کنند.
• درک درستی از تفاوت بین دارایی و بدهی دارند و هیچوقت قرض‌ بی‌دلیل نمی‌گیرند.
• عادت‌های مالی سالم مثل بودجه‌بندی، ثبت مخارج و مدیریت هزینه‌ها دارند.
• با دید بلندمدت سرمایه‌گذاری می‌کنند و به دنبال سودهای زودگذر نیستند.
• چند منبع درآمد دارند و هیچ‌گاه به یک منبع وابسته نمی‌مانند.
• همیشه در حال بررسی ترندهای اقتصادی و فرصت‌های جدید هستند.

می‌توان گفت افراد دارای فکر اقتصادی به‌سمت ثروتمند شدن پیش می‌روند، اما افرادی که این طرز فکر را ندارند همیشه در یک جایگاه مالی باقی می‌مانند. تی هارو اکر درباره تفاوت این دو گروه می‌گوید:

افراد ثروتمند باور دارند: «من زندگی‌ام را می‌سازم!»، اما افراد فقیر باور دارند: «زندگی برای من اتفاق می‌افتد!» منبع

چطور فکر اقتصادی داشته باشیم؟

ثروتمندی نتیجه ذهن اقتصادی است نه عامل ایجاد آن! بنابراین شما برای ساخت فکر اقتصادی نیازی به درآمد بالا یا سرمایه زیاد ندارید و در هر نقطه‌ای که باشید می‌توانید یادگیری این طرز تفکر را یاد بگیرید. فقط فراموش نکنید با خواندن چند کتاب و مقاله یا حتی شرکت کردن در دوره‌های آموزشی، ذهنیت شما اقتصادی نمی‌شود. باید در مرحله اول یاد بگیرید و بعد از آن آموخته‌ها را در موقعیت‌های مختلف اجرا کنید. بعد از مدتی تمرین به فردی با فکر اقتصادی تبدیل می‌شوید که توانایی تصمیم‌گیری‌های مالی هوشمندانه را دارد و راه‌وروش ثروت‌سازی را یاد گرفته است.

۱. باور کنید پول یک ابزار است، نه هدف

پول هدف خوبی نیست؛ پول فقط ابزاری برای رسیدن به اهداف است. افراد زیادی فکر می‌کنند که اگر پولدار شوند و مبلغ بالایی در حساب بانکیشان داشته باشند، خوشحال خواهند بود، اما ثروتمندان واقعی می‌دانند که پول به‌تنهایی خوشبختی نمی‌آورد. مهم این است که بدانید چطور از پول به‌درستی استفاده کنید تا کیفیت زندگی‌تان را افزایش دهید. مثال جالبی در این باره وجود دارد که مفهوم را بهتر انتقال می‌دهد؛ می‌گویند پول هر آنچه که هستید را بزرگنمایی می‌کند. اگر احساس خوشبختی داشته باشید و از زندگی لذت ببرید، با پول بهتر زندگی می‌کنید. اما اگر همین الان هم مدام درگیری‌های مالی دارید و برای کسب درآمد عصبی و مضطرب هستید، احتمالا بعد از پولدار شدن، فقط اضطرابتان بیشتر می‌شود!

برای یادگیری روش‌های عملی پس‌انداز، پیشنهاد می‌کنیم مطلب چگونه پول جمع کنیم را نیز مطالعه کنید.

۲. خارج از چارچوب بازی کنید

خیلی از افراد موفق، به‌جای دنبال کردن مسیرهای سنتی، روش‌های جدیدی برای کسب درآمد پیدا کرده‌اند. به‌عنوان مثال، کارآفرین‌های موفقی مثل ایلان ماسک یا استیو جابز با تفکر خارج از چارچوب، انقلابی در صنعت خود ایجاد کردند. ذهنتان را به‌کار بگیرید و درباره روش‌هایی که می‌توانید درآمد بیشتری داشته باشید یا کسب‌وکارتان را ارتقا دهید، ایده‌پردازی کنید. ایده‌ها را روی کاغذ بنویسید، حتی آن‌هایی که در نگاه اول تصور می‌‌کنید احمقانه هستند. سپس آن‌ها را تحلیل کنید و موارد کاربردی را به مرحله اجرا برسانید. با این تمرین ذهن شما به خلاقیت و ایده‌پردازی عادت می‌کند و بعد از مدتی بدون اینکه تلاش کنید، همیشه راه جدیدی برای رشد پیش رویتان می‌گذارد.

۳. به تمام جنبه‌های فعالیت‌های مالی خود فکر کنید

یک ذره‌بین دست بگیرید و ریال به ریال پول‌هایی که وارد حسابتان می‌شود و از آن خارج می‌شود را زیر ذره‌بین قرار دهید! اجازه ندهید حتی یک قران هم بدون اینکه شما برایش تصمیم گرفته باشید، از حسابتان خارج شود. با این سختگیری بعد از مدتی متوجه می‌شوید بعضی از هزینه‌های پنهان قابل حذف شدن هستند و پول بیشتری ذخیره می‌کنید. برای بخش‌های مختلف زندگی مالی مثل درآمد، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و خرج‌ها برنامه‌ریزی کنید. حتی اگر هنوز نمی‌دانید چطور باید استراتژی درست برای مدیریت آن‌ها بچینید، فقط بدانید که چقدر درآمد دارید و در هر بخش چقدر پول صرف می‌کنید. کم‌کم روش مدیریت پول را هم یاد می‌گیرید.

۴. به باورهایی که درباره پول و ثروت دارید، فکر کنید

در دوران کودکی سریال‌ها و کارتن‌های مختلفی پخش می‌شد که در آن نقش مثبت داستان بسیار فقیر بود و به‌سختی روزگار می‌گذراند و نقش منفی داستان بسیار ثروتمند بود و نقش مثبت را بسیار اذیت می‌کرد! همین جزئیات ساده که از کودکی و نوجوانی در خاطر ما مانده، نقش مهمی در نداشتن فکر اقتصادی ایفا می‌کند. ما ناخودآگاه فکر می‌کنیم ثروتمندها آدم‌های بدجنسی هستند و اگر می‌خواهیم بدجنس نباشیم، باید به یک زندگی معمولی قناعت کنیم! باورهای نادرستی مثل «پول چرک کف دسته» یا «ثروتمندان دزد هستند» در ناخودآگاه شما باعث می‌شود فرصت‌های مالی را از دست بدهید. این باورها را پیدا کنید و آن‌ها را تغییر دهید. باور کنید هیچ شرافتی در فقر نیست و ثروتمندها کسانی هستند که با ایجاد فرصت‌های جدید به انسان‌های دیگر کمک می‌کنند!

۵. نمی‌توانم را از دایره واژگان خود حذف کنید

ثروتمندها اعتماد‌به‌نفس بالایی دارند. آن‌ها اعتقاد دارند هیچ کاری نیست که از عهده آن برنیایند؛ حتی اگر الان نمی‌توانند کاری را انجام دهند، می‌توانند پیش‌نیازهای آن را فراهم کنند و در زمان مناسب می‌توانند کاری که باید را انجام دهند. در مقابل، افراد دارای ذهنیت فقیر، پر از فکر «نمی‌توانم» هستند. آن‌ها حتی اگر شرایط و توانمندی‌های کامل برای افزایش درآمدشان را داشته باشند، باز هم از ریسک می‌ترسند و در نقطه امن خود باقی می‌مانند.

۶. هوشمند و هدفمند کار کنید

کار بیشتر همیشه به معنای درآمد بیشتر نیست؛ بلکه باید هوشمندانه کار کنید. برای کار هوشمندانه روی مهارت‌هایی که ارزش افزوده دارند، سرمایه‌گذاری کنید. همچنین به جای کسب درآمد در ازای زمان، به دنبال راه‌هایی باشید که پول و ابزارها برایتان کار کنند و بدون اینکه شما زمان بگذارید، برایتان ثروت‌سازی کنند. در فعالیت‌های فعال خود نیز از ابزارهای درست استفاده کنید تا بهره‌وری را افزایش دهید و از این طریق پول بیشتری به دست آورید.

۷. عادت‌های پولساز داشته باشید

موفقیت مالی نتیجه عادت‌های درست است. داشتن فکر اقتصادی در تمام جنبه‌های زندگی شما دیده می‌شود. مثلا وقتی ذهنیت اقتصادی دارید، می‌دانید که باید در زندگی نظم داشته باشید. پس صبح‌های زود از خواب بیدار می‌شوید، قبل از شروع کار، برای سلامت جسمی و روانی وقت می‌گذارید و بعد به سراغ کار می‌روید. همین روتین ساده صبحگاهی چیزی است که ذهن شما را برای موقعیت‌های سخت اقتصادی هم آماده می‌کند.

خواندن مقاله ایده های پولساز برای شما مفید است.

۸. از ریسک نترسید

ماندن در منطقه امن یکی از نشانه‌های مهم نداشتن تفکر اقتصادی است. ثروت معمولاً با ریسک کردن به دست می‌آید، اما منظور این نیست که ریسک‌های بزرگ انجام دهید و روی همه دارایی‌هایتان ریسک کنید. ریسک‌ها باید حساب‌شده باشند تا اگر به موفقیت رسیدند، شما را ثروتمندتر کنند و اگر شکست خوردند، آسیب جدی به زندگیتان نرسانند.

۹. با افراد دارای فکر اقتصادی معاشرت کنید

ارتباط با افراد موفق به شما کمک می‌کند طرز فکر آن‌ها را یاد بگیرید. این افراد معمولاً در مورد فرصت‌های مالی، سرمایه‌گذاری، و استراتژی‌های موفقیت صحبت می‌کنند که می‌تواند دیدگاه شما را تغییر دهد. دایره ارتباط، کم‌کم ذهنیت شما را شکل می‌دهد. دوستی با افراد دارای فکر اقتصادی، ذهنیت درست را در ذهن شما هم شکل می‌دهد و دوستی با افراد دارای ذهنیت فقیر، فکر اقتصادی شما را هم از بین می‌برد!

۱۰. به‌روز باشید

دنیای اقتصاد و کسب‌وکار دائماً در حال تغییر است. افراد دارای ذهن اقتصادی همیشه در حال یادگیری و بررسی فرصت‌های جدید هستند. به‌عنوان مثال، در حال حاضر هوش مصنوعی یکی از بزرگ‌ترین فرصت‌های کسب درآمد است و بسیاری از افراد با استفاده از آن در حال ثروتمند شدن هستند. فراموش نکنید که همیشه انعطاف‌پذیرترین‌ها باقی می‌مانند و بقیه از دنیای رقابت حذف می‌شوند. پس تغییرات را دنبال کنید و در وفق دادن خود با تغییرات تازه پیشگام شوید تا برگ برنده را دریافت کنید.

کلام آخر

تفکر اقتصادی مهارتی است که می‌توان آن را یاد گرفت و تقویت کرد. فرقی نمی‌کند که در چه مرحله‌ای از زندگی هستید؛ اگر از همین حالا روی تغییر ذهنیت خود کار کنید، می‌توانید آینده مالی بهتری برای خود بسازید. با استفاده از راهکارهای ارائه‌شده در این مقاله، قدم به قدم می‌توانید تفکر اقتصادی خود را تقویت کرده و در مسیر موفقیت مالی حرکت کنید.