اختلال اضطراب اجتماعی (فوبیای اجتماعی) چیست؟
سرفصل های مهم این مقاله
زندگی ما (به خصوص ما ایرانیان!) بیشتر از هر چیزی با اضطراب درآمیخته شده است. اضطراب همواره با ما همراه بوده و افراد مدام در مورد چگونگی کنترل اضطرابشان سؤال می‌کنند. اضطراب می‌تواند خود را در جاهای مختلفی از جمله روابط اجتماعی ما نشان دهد. در واقع حضور در اجتماع درجات مختلفی را از اضطراب به همراه دارد. در این مقاله ابتدا نگاهی به تعریف اضطراب می‌اندازیم و در ادامه نیز به صورت مفصل اختلال اضطراب اجتماعی را بررسی می‌کنیم. مطالب این مقاله همگی با ویرایش جدید کتاب دی‌اس‌ام(DSM-5-TR) مطابقت دارد که اخیراً از سوی انجمن روان‌پزشکی آمریکا منتشر شده است. اگر علاقمند به این موضوع هستید و به دنبال راه حلی برای سوالات خود در مورد اضطراب اجتماعی هستید، پیشنهاد می‌کنیم در ادامه این متن با ما همراه باشید.
اضطراب چیست؟
اضطراب نوعی ترس و نگرانی و پیش‌بینی منفی در مورد اتفاقاتی است که ممکن است برایمان بیفتند. ترس و اضطراب علی‌رغم هم‌پوشانی‌هایی که دارند از هم متفاوت‌اند. در واقع احساس ترس در پاسخ به یک محرک مشخص است؛ درصورتی‌که احساس اضطراب در پاسخ به ابهام و خطراتی است که احتمال رخ دادن آن‌ها موجود است.
مثلاً تصور کنید که شما در جنگل راه می‌روید و ناگهان شیری را می‌بینید. احساسی که شما نسبت به آن شیر دارید، ترس است؛ اما احساسی که شما در مورد اتفاقاتی که ممکن است در آن لحظه برای شما بیفتد اضطراب است. در واقع شما می‌دانید که با یک شیر روبرو هستید و این شما را می‌ترساند؛ اما شما نمی‌دانید که آن شیر ممکن است چه بلایی بر سرتان بیاورد و آن نگرانی و ابهامی که در آن لحظه تحمل می‌کنید «اضطراب» نام دارد.
بنابراین به‌صورت کلی می‌توان اضطراب را یک احساس و نگرانی در پاسخ به یک شرایط مبهم تعریف کرد. اضطراب می‌تواند خود را به شکل‌های مختلف و در اختلالات مختلفی نشان دهد که در این مقاله موضوع اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder) را بررسی می‌کنیم.
تعریف اختلال اضطراب اجتماعی
طبق کتاب «DSM-5-TR» اختلال اضطراب اجتماعی (هراس اجتماعی) عبارت است از ترس شدید و دائمی از موقعیت‌هایی که در آن‌ها فرد در جمع دیگران قرار می‌گیرد و جلوی آن‌ها کاری را انجام می‌دهد. مثلاً ممکن است فرد با خوردن غذا در جمع شدیداً مضطرب شود. در واقع این افراد از موقعیت‌های اجتماعی که ممکن است رفتار خجالت‌آوری داشته باشند و مورد ارزیابی منفی قرار بگیرند، می‌ترسند.
این افراد مدام نگران‌اند که دیگران آن‌ها را زشت و ضعیف و کم‌هوش بدانند. آن‌ها حین سخن گفتن شدیداً مضطرب می‌شوند و ممکن است دچار لرزش دست یا تپش قلب شوند. این علائم فیزیکی می‌توانند افراد را بیشتر مضطرب کنند، چرا که آن‌ها می‌ترسند دیگران لرزش دست و یا سرخ شدن صورتشان را ببینند و مورد ارزیابی منفی قرارشان دهند.
نشانه‌های اختلال فوبیای اجتماعی چیست؟
در این قسمت کمی مفصل‌تر و منظم‌تر به چند مورد از معیارها و نشانه‌های ذکر شده در کتاب DSM-5-TR برای اختلال اضطراب اجتماعی می‌پردازیم:
|
|
|
|
عوامل مؤثر در اختلال اضطراب اجتماعی
عوامل مؤثر در اختلال فوبیای اجتماعی را مطالعه می‌کنید:
1. ژنتیک
ژنتیک و عوامل فیزیولوژیکی نقش مهمی در اختلال اضطراب اجتماعی بازی می‌کنند. تحقیقات انجام شده (2) روی دو‌قلوها نقش ژنتیک در این اختلال را به خوبی نشان می‌دهند. این اختلال همچنین در بین افرادی که پدر یا مادر آن‌ها مبتلا به این اختلال است، بیشتر دیده می‌شود. بررسی‌ها همچنین نشان می‌دهند که احتمال بروز این اختلال در نزدیکان درجه یک افراد دو تا شش برابر بیشتر از بقیه است. به‌صورت کلی همه این شواهد خبر از نقش مهم ژنتیک در اختلال اضطراب اجتماعی می‌دهند.
2. خلق‌وخو و ویژگی‌های شخصیتی
یکی دیگر از عواملی که افراد را مستعد اختلال اضطراب اجتماعی می‌کنند، خلق‌وخو (Temperament) است. در واقع یک سری از افراد یک سری خصیصه‌های خاص از جمله بازداری رفتاری (Behavioral inhibition) و یا اجتناب از خطر(Harm avoidance) و ترس از برداشت منفی دیگران (Fear of negative evaluation) دارند که آن‌ها را مستعد اختلال اضطراب اجتماعی می‌کنند. مطالعات همچنین نشان می‌دهند که میزان شیوع اختلال اضطراب اجتماعی در افرادی با روان رنجوری (neuroticism) بیشتر و برون‌گرایی (Extraversion) کمتر، بیشتر است.
3. محیط
سومین عاملی که باعث بروز اختلال اضطراب اجتماعی می‌شود، ویژگی‌های محیطی است. در واقع تجارب اجتماعی افراد و یا مورد خشونت قرار گرفتن توسط همسالان می‌تواند افراد را مستعد اختلال اضطراب اجتماعی کند. سبک‌های فرزند پروری ناسالم نیز از مهم‌ترین عوامل محیطی‌اند. عوامل اجتماعی دیگری نیز مثل تبعیض و نژادپرستی در این اختلال نقش مهمی دارند. برای مثال در کتاب DSM-5-TR آمده است که این اختلال در سیاه‌پوستان ساکن آمریکا میزان بالایی دارد.
شیوع اختلال اضطراب اجتماعی
شیوع اختلال اضطراب اجتماعی در بزرگسالان در آمریکا حدود 7 درصد است. این آمار در نوجوانان بین 13 تا 17 سال تقریباً نصف بزرگسالان است. این اختلال همچنین در بین خانم‌ها بیشتر از آقایان دیده می‌شود.
اختلال اضطراب اجتماعی و شهامت
طبق کتاب DSM-5-TR افرادی که دچار اختلال اضطراب اجتماعی هستند معمولاً شهامت کمتری (Less Assertive) دارند. در واقع این افراد با مفهوم شهامت چیست نا آشنا هستند و سخت‌تر می‌توانند خود را ابراز کنند و دفاع از حقوق شخصی‌شان برایشان اضطراب‌آور و سخت است.
اختلال اضطراب اجتماعی و خجالت
خجالت (shyness) نیز فاکتوری مهم است که با اختلال اضطراب اجتماعی مرتبط است. در واقع تعریف خجالت نیز نوعی احساس است که بیش از هر چیزی با اضطراب درآمیخته شده است و فرد کم‌رو نیز مدام نگران قضاوت و ارزیابی منفی دیگران است. خجالتی بودن لزوماً به این معنی نیست که فرد به اختلال اضطراب اجتماعی دچار است. خجالت زمانی می‌تواند ناشی از اختلال اضطراب اجتماعی باشد که جنبه‌های مختلف اجتماعی و شغلی زندگی افراد را مختل کرده باشد. طبق آمار منتشر شده در کتاب «DSM-5-TR» حدود 12 درصد از افراد خجالتی تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی را می‌گیرند.
سخن پایانی
در این مقاله به‌صورت کامل به معرفی اختلال اضطراب اجتماعی پرداختیم. اختلال اضطراب اجتماعی عبارت است از ترس از اجتماع و نگرانی شدید از حضور در موقعیت‌های اجتماعی. این اختلال می‌تواند عوامل ژنتیک، محیطی و رشدی را داشته باشد. اضطراب اجتماعی می‌تواند زندگی ما را به صورت جدی تحت تأثیر قرار دهد و با میزان شهامت و خجالت ما ارتباط تنگاتنگی دارد.
منابع:
چند مقاله مرتبط برای مطالعه بیشتر |
