تصور کنید آهنگی در حال پخش است و شما با اولین نت‌ها غرق در ملودی آن می‌شوید؛ ضرباهنگ‌ها را دنبال می‌کنید، تفاوت صداها را تشخیص می‌دهید و حتی بدون فکر کردن، با ریتم موسیقی همراه می‌شوید. این ارتباط عمیق و طبیعی با موسیقی فقط برای لذت بردن نیست؛ بلکه می‌تواند نشان‌دهنده نوعی هوش باشد که شاید کمتر به آن توجه کرده‌ایم: هوش موسیقیایی. اگر دوست دارید بدانید هوش موسیقیایی چیست و آیا شما چنین هوشی دارید یا نه در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.

هوش موسیقیایی چیست و چگونه از نظریه گاردنر سر درآورده است؟

هوش موسیقیایی یکی از انواع هوش‌ها در نظریه هوش‌های چندگانه (MI)  است که توسط هاوارد گاردنر، روانشناس معروف دانشگاه هاروارد، معرفی شده است. بر خلاف تصور سنتی که هوش را فقط به توانایی‌های ریاضی، علمی یا منطقی محدود می‌کرد، گاردنر تعریف گسترده‌تری از هوش ارائه داد و انواع مختلفی از آن، از جمله هوش موسیقیایی را مطرح کرد. از نظر او، هوش موسیقیایی یعنی توانایی درک و ارتباط برقرار کردن با موسیقی، به‌طوری که فرد بتواند از طریق موسیقی احساساتش را بیان کند و به آن واکنش نشان دهد.

افرادی که هوش موسیقیایی قوی دارند، معمولاً به راحتی می‌توانند ریتم‌ها و ملودی‌ها را به خاطر بسپارند و در مقایسه با دیگران، سریع‌تر و با تمرین کمتر به نواختن سازهای مختلف مسلط شوند. آن‌ها به خوبی می‌توانند تفاوت‌های ظریف صداها را تشخیص دهند و بین سازها یا سبک‌های مختلف موسیقی تمایز قائل شوند. این توانایی‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا عمیق‌تر موسیقی را درک کنند، با آن ارتباط بگیرند و حتی احساسات خود را از طریق ساخت و نواختن موسیقی ابراز کنند. این ارتباط قوی با موسیقی می‌تواند باعث شود که این افراد در زمینه‌های موسیقیایی و حتی در بیان عواطفشان موفق‌تر باشند.

نشانه‌های افرادی که هوش موسیقیایی بالایی دارند!

با برخی از نشانه‌های افراد دارای هوش موسیقایی بالا بیشتر آشنا شوید:

1. خوب سوت می‌زنند!

شاید برایتان جالب باشد که بدانید سوت زدن می‌تواند نمونه‌ای از هوش موسیقایی باشد. با اینکه سوت زدن ساده به نظر می‌رسد، اما در واقع نوعی موسیقی است و ویژگی‌هایی دارد که با نظریه گاردنر (ابداع کننده هوش موسیقیایی) هماهنگ است.

سوت زدن شامل توانایی ایجاد ریتم، تغییر زیروبم صدا و تنظیم لحن است. همچنین می‌تواند احساسات خاصی را در شنونده برانگیزد. بازتولید یک آهنگ با سوت زدن هم نیازمند مقداری استعداد موسیقیایی است.

بنابراین، کسانی که هوش موسیقایی بالایی دارند معمولاً به خوبی سوت می‌زنند.

2. ژانرهای موسیقی را به راحتی تشخیص می‌دهند

تشخیص ژانرهای موسیقی برای بعضی‌ها کار ساده‌ای است. ژانر موسیقی به دسته‌بندی‌های مختلف بر اساس ویژگی‌های مشترک مثل ریتم، سرعت، سازهای مورد استفاده و سبک کلی اشاره دارد. از معروف‌ترین ژانرها در فرهنگ مدرن غربی می‌توان به راک، آر اند بی، جاز، بلوز، هیپ‌هاپ و کانتری اشاره کرد.

برخی افراد هنگام گوش دادن به موسیقی، به سرعت سبک آن را تشخیص می‌دهند و حتی می‌توانند تغییرات ظریف در یک ژانر خاص را نیز بشناسند. مثلاً در ژانر راک‌ اند رول، زیرشاخه‌های زیادی مثل پاپ راک، راک کلاسیک، هوی‌متال، پانک راک و گرانج وجود دارد.

افرادی که هوش موسیقایی بالایی دارند، معمولاً با چند بار گوش دادن، به خوبی می‌توانند این تفاوت‌ها را تشخیص دهند.

3. می‌توانند آهنگ‌های جدید بسازند

توانایی خلق آهنگ‌های جدید یک نعمت ویژه است. شاید آهنگی که می‌شنویم ساده به نظر برسد، اما پشت آن یک فرآیند طولانی و خلاقانه نهفته است.

گاهی وقتی نوازندگان از چگونگی خلق یک آهنگ خاص صحبت می‌کنند، می‌گویند که ایده آهنگ ناگهان و در لحظه‌ای غیرمنتظره به ذهنشان رسیده است؛ اما از آن نقطه، کار اصلی شروع می‌شود.

ممکن است چند هفته طول بکشد تا نسخه نهایی یک آهنگ منتشر شود. از طرح اولیه و ساده آهنگ گرفته، تا ضبط، گوش دادن، و انجام تغییرات و تنظیمات جزئی؛ همه این مراحل در مسیر خلق یک اثر ماندگار نقش دارند.

بسیاری از آهنگ‌ها در طول زمان به شاهکارهایی تبدیل شده‌اند که روح آدمی را نوازش می‌کنند.

4. همراه با ریتم آهنگ پا می‌کوبند

افرادی که هوش موسیقیایی دارند، به‌طور طبیعی و ناخودآگاه پاهایشان را با ریتم آهنگ هماهنگ می‌کنند. حتی ممکن است این کار را بدون اینکه متوجه باشند انجام دهند. مغز آن‌ها به‌طور خودکار به موسیقی واکنش نشان می‌دهد و وقتی آهنگی را می‌شنوند، ناخودآگاه با پا یا دست ضربه می‌زنند.

در مقابل، افرادی که هوش موسیقایی کمتری دارند، انجام این کار ساده برایشان دشوار است. آن‌ها مجبورند با دقت بیشتری به آهنگ گوش دهند و واقعاً تمرکز کنند. حتی در این حالت هم ممکن است گاهی ریتم را از دست بدهند و ذهنشان به چیزهای دیگری معطوف شود.

5. آهنگ‌ها را به خوبی بلدند و زمزمه می‌کنند

بعضی از افراد توانایی خاصی دارند که می‌توانند آهنگی را که فقط یک بار شنیده‌اند، به خوبی زمزمه کنند. این توانایی نشان می‌دهد که آن‌ها از هوش موسیقایی بالایی برخوردارند.

از طرف دیگر، افرادی هستند که ممکن است به یاد بیاورند آهنگی در حال پخش بود، اما وقتی می‌خواهند آن را زمزمه کنند، شبیه آهنگ اصلی نمی‌شود.

توانایی به یاد آوردن آهنگ‌ها، زمزمه کردن آن‌ها، و حفظ ریتم و نوع موسیقی، نشانه‌ای از این است که شما به‌طور ذاتی هوش موسیقیایی دارید.

6. عاشق موسیقی هستند

عشق به موسیقی برای افراد با هوش موسیقایی بالا نه‌تنها علاقه‌ای عادی، بلکه یک انگیزه عمیق برای یادگیری و پیشرفت است. آن‌ها اغلب از کودکی به دنبال کشف دنیای موسیقی هستند، حتی اگر فقط از شنیدن آن لذت ببرند یا با سازهای کوچک بازی کنند. این افراد وقتی صدای موسیقی را می‌شنوند، احساس آرامش و انگیزه می‌کنند و به راحتی با آن ارتباط برقرار می‌کنند.

در مدرسه، علاقه و انگیزه یادگیری این افراد برای موسیقی کاملاً مشهود است. آن‌ها معمولاً خودشان به سراغ یادگیری ساز می‌روند یا زمان بیشتری را صرف گوش دادن و آموختن سبک‌های مختلف موسیقی می‌کنند. این اشتیاق و انگیزه، به آن‌ها کمک می‌کند تا سریع‌تر از دیگران پیشرفت کنند و استعداد خود را به مرحله‌های بالاتری برسانند.

7. می‌توانند انواع سازهای یک آهنگ را تشخیص دهند و صدای آن‌ها را تقلید کنند

افرادی که هوش موسیقایی بالایی دارند، معمولاً می‌توانند به راحتی تشخیص دهند که در یک قطعه موسیقی از چه سازهایی استفاده شده است. برای آن‌ها صدا و جنس هر ساز کاملاً قابل‌تشخیص است؛ مثلاً به‌راحتی متوجه می‌شوند که کدام بخش‌ها با گیتار، پیانو یا ویولن نواخته شده است.

این افراد حتی توانایی تقلید صدای سازها را هم دارند؛ یعنی می‌توانند با دهانشان یا با استفاده از یک ساز دیگر صدای سازهای مختلف را شبیه‌سازی کنند. این مهارت به آن‌ها کمک می‌کند تا با موسیقی‌ها ارتباط بیشتری برقرار کنند و حتی قطعه‌ها را بازآفرینی کنند.

8. قدرت بالاتر و سریع‌تری در یادگیری موسیقی دارند

افرادی که هوش موسیقیایی بالایی دارند، معمولاً خیلی سریع‌تر از دیگران می‌توانند آهنگ‌های جدید را یاد بگیرند. وقتی موسیقی‌ای را می‌شنوند، به سرعت ریتم و ملودی آن را درک می‌کنند و می‌توانند بدون تلاش زیاد آن را بازخوانی کنند.

این افراد همچنین اگر با نت‌های موسیقی کار کنند، یادگیریشان باز هم سریع‌تر است. یعنی به محض دیدن نت‌ها، می‌توانند صدای آن‌ها را در ذهنشان تصور کنند و آهنگ را بنوازند. این توانایی باعث می‌شود تا خیلی زود به سطح بالاتری در موسیقی برسند.

اگر هوش موسیقیایی نداشته باشیم نمی‌توانیم موسیقی‌دان شویم؟

اگر هوش موسیقیایی بالایی نداشته باشیم، به این معنی نیست که نمی‌توانیم موسیقی‌دان شویم! هوش چیزی نیست که ثابت و تغییرناپذیر باشد. اگر هوش موسیقیایی کمی داریم، فقط نیاز به تمرین بیشتری داریم نسبت به کسی که هوش موسیقیایی بالایی دارد؛ ولی این به معنی ناتوانی ما در یادگیری موسیقی نیست.

علاوه بر این، اگر در هوش موسیقیایی ضعیف‌تر از کسی باشیم، ممکن است در زمینه دیگری از او برتر باشیم. پس، اینکه کسی در موسیقی از ما بهتر است، به این معنی نیست که او باهوش‌تر از ماست.

حتی اگر با استعداد ذاتی موسیقی متولد نشده‌اید، هنوز هم می‌توانید با تمرین، توانایی‌های خود را رشد دهید. با یادگیری تئوری موسیقی، نواختن ساز جدید، ساخت آهنگ‌های خودتان، گوش دادن به موسیقی‌های مختلف و تمرکز بیشتر هنگام گوش دادن به موسیقی‌های کلاسیک، می‌توانید هوش موسیقیایی خود را تقویت کنید.

بزرگترین موسیقی‌دانان با هوش موسیقیایی بسیار بالا

در طول تاریخ موسیقی، بسیاری از موسیقی‌دانان با هوش موسیقایی بسیار بالا وجود داشته‌اند که تأثیر عمیقی بر توسعه و تحول موسیقی گذاشته‌اند. در زیر لیستی از برخی از بزرگ‌ترین این هنرمندان آورده شده است:

• یوهان سباستین باخ (۱۷۵۰-۱۶۸۵): آهنگساز و نوازنده آلمانی دوره باروک که به خاطر ساختار پیچیده و هنرمندانه آثارش مشهور است.
• ولفگانگ آمادئوس موتسارت (۱۷۹۱-۱۷۵۶): نابغه اتریشی که از کودکی استعداد فوق‌العاده‌ای در موسیقی نشان داد و بیش از ۶۰۰ اثر در عمر کوتاهش خلق کرد.
• لودویگ فان بتهوون (۱۸۲۷-۱۷۷۰): آهنگساز آلمانی که با وجود ناشنوایی، برخی از بزرگ‌ترین سمفونی‌ها و سونات‌های تاریخ موسیقی را نوشت.
• فردریک شوپن (۱۸۴۹-۱۸۱۰): آهنگساز و پیانیست لهستانی که به خاطر قطعات پیانو احساسی و تکنیک‌های نوآورانه‌اش شناخته می‌شود.
• نیکولو پاگانینی (۱۸۴۰-۱۷۸۲): ویولونیست و آهنگساز ایتالیایی که به عنوان یکی از بزرگ‌ترین نوازندگان ویولن تاریخ شناخته می‌شود.
• ایگور استراوینسکی (۱۹۷۱-۱۸۸۲): آهنگساز روسی که با نوآوری‌هایش در ریتم و هارمونی، موسیقی قرن بیستم را متحول کرد.
• سرگئی راخمانینف (۱۹۴۳-۱۸۷۳): آهنگساز، پیانیست و رهبر ارکستر روسی که آثار پیانویی پیچیده و عمیقی را خلق کرد.
• کلود دبوسی (۱۹۱۸-۱۸۶۲): آهنگساز فرانسوی که به عنوان پیشگام موسیقی امپرسیونیستی شناخته می‌شود.
• یوهانس برامس (۱۸۹۷-۱۸۳۳): آهنگساز آلمانی که به خاطر ترکیب عناصر کلاسیک و رمانتیک در آثارش مشهور است.
• مایلز دیویس (۱۹۹۱-۱۹۲۶): ترومپت‌نواز و آهنگساز آمریکایی که نقش کلیدی در توسعه موسیقی جاز داشت.
• استیو واندر (متولد ۱۹۵۰): خواننده، آهنگساز و نوازنده چندین ساز آمریکایی که با وجود نابینایی از کودکی، به یکی از تأثیرگذارترین هنرمندان موسیقی پاپ و سول تبدیل شد.
• پرینس (۲۰۱۶-۱۹۵۸): موسیقی‌دان آمریکایی که به خاطر استعداد بی‌نظیرش در نوازندگی، آهنگسازی و اجرای زنده شناخته می‌شد.
• فرانتس لیست (۱۸۸۶-۱۸۱۱): پیانیست و آهنگساز مجارستانی که به خاطر تکنیک پیانویی فوق‌العاده و آثار نوآورانه‌اش مشهور است.
• پیتر ایلیچ چایکوفسکی (۱۸۹۳-۱۸۴۰): آهنگساز روسی که باله‌های معروفی مانند «دریاچه قو» و «فندق‌شکن» را خلق کرد.
• اردشیر کامکار (متولد ۱۹۶۲): نوازنده و آهنگساز ایرانی که در توسعه و ترویج موسیقی سنتی ایرانی نقش بسزایی داشته است.
• محمدرضا شجریان (۲۰۱۹-۱۹۴۰): خواننده برجسته موسیقی سنتی ایرانی که به خاطر صدای منحصر به فرد و دانش عمیقش از موسیقی ایرانی شناخته می‌شود.

این موسیقی‌دانان با هوش موسیقایی برجسته و خلاقیت خود، مرزهای موسیقی را گسترش داده و تأثیرات ماندگاری بر فرهنگ و هنر جهانی گذاشته‌اند. هر یک از آن‌ها با سبک و نوآوری‌های خاص خود، نقش مهمی در تاریخ موسیقی ایفا کرده‌اند.

سخن پایانی

هوش موسیقیایی افراد را به دنیای شگفت‌انگیز صداها و ریتم‌ها متصل می‌کند، و برای آن‌ها که از این موهبت بهره‌مندند، موسیقی نه‌تنها یک هنر، بلکه راهی برای درک عمیق‌تر جهان و احساسات است. همان‌طور که دیدیم، نشانه‌های این هوش در هر فردی می‌تواند به شکلی منحصربه‌فرد بروز کند، و در بزرگانی چون موتسارت و باخ، این هوش به اوج شکوفایی رسیده است. اما نکته‌ای که نباید فراموش کنیم این است که همه ما می‌توانیم با عشق و تمرین، مسیر موسیقی را برای خودمان بسازیم و از دنیای بی‌پایان آن لذت ببریم.

چطور هوش کلامی خود را با تمرینات جذاب، افزایش دهیم؟

بدون اغراق و تعریف و بزرگنمایی، می‌گوییم دوره هوش کلامی مجموعه بیشتر از یک نفر، در مقایسه با دیگر دوره‌های مشابه، بر پایه حقایق علمی و همراه با تمرینات بسیار مؤثر طراحی‌شده است. روی تصویر زیر کلیک کنید و در مورد آن بیشتر بخوانید: