سواد مالی یکی از ضرورتهای زندگی امروز ماست که حتی یک کلمه هم درباره آن در مدرسه یاد نگرفتیم. بسیاری از بزرگسالها، با وجود سالها سابقه کار و کسب درآمد، هنوز دانش مدیریت مالی ندارند و به این خاطر با مشکلهای زیادی مثل عدم رشد مالی، فقیر شدن بخاطر تورم یا ناتوانی در حفظ ارزش داراییها و سرمایهگذاری مواجه هستند. بر اساس گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)، بیش از دو سوم دانشآموزان بهطور منظم از محصولات و خدمات مالی استفاده میکنند، اما سطح سواد مالی آنها برای اطمینان از اجتناب از ریسکهای مالی کافی نیست. در هر سنی که هستید، باید یادگیری سواد مالی را شروع کنید. در این مقاله توضیح میدهیم سواد مالی چیست، چرا اهمیت دارد و چطور میتوانید آن را یاد بگیرید.
سواد مالی یعنی چه؟
سواد مالی یعنی توانایی مدیریت درست پول، تصمیمگیری آگاهانه در مسائل مالی و برنامهریزی برای آینده. کسی که سواد مالی دارد، میداند چطور پولش را خرج کند، هزینهها را چطور مدیریت کند، چقدر پسانداز داشته باشد و چگونه سرمایهگذاری انجام دهد تا ارزش داراییهایش حفظ شود یا حتی افزایش پیدا کند.
افرادی که سواد مالی دارند، درک بهتری از جریانهای مالی دارند و میتوانند برای هزینهها، پسانداز و سرمایهگذاریهای خود برنامهریزی کنند. برخلاف کسانی که صرفاً درآمد دارند و آن را بدون برنامه خرج میکنند، این افراد میدانند چگونه از منابع مالیشان استفاده کنند تا در شرایط اقتصادی مختلف دچار مشکل نشوند.
سواد مالی شامل چند مهارت کلیدی است که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
- بودجهبندی: توانایی تنظیم برنامه مالی برای کنترل درآمد و هزینهها.
- پسانداز: درک اهمیت پسانداز به شیوه صحیح برای مواقع اضطراری و بازنشستگی.
- مدیریت دخل و خرج: متعادل کردن درآمد و هزینهها برای جلوگیری از مشکلات مالی.
- سرمایهگذاری: آشنایی با روشهای مختلف سرمایهگذاری و نحوه رشد سرمایه.
- مدیریت بدهی: استفاده درست از وامها و کارتهای اعتباری بدون گرفتار شدن در بدهیهای سنگین.
- درک مفاهیم اعتباری: شناخت سیستمهای مالی مثل بهره، اعتبار بانکی و تورم.
برای اینکه بتوانید دخلوخرج خودتان رو بهدرستی تنظیم کنید، اولین قدم یادگیری اصول مدیریت هزینههای زندگی هست. توی این مقاله، تکنیکهایی کاربردی برای کنترل و کاهش هزینهها معرفی شده.
چرا داشتن سواد مالی اهمیت دارد؟
در ایران، به دلیل تورم بالا و کاهش ارزش پول، داشتن سواد مالی از هرجای دیگر دنیا مهمتر است! بدون سواد مالی در حفظ داراییهای خود با چالشهای زیادی روبهرو میشوید. اگر این سواد را نداشته باشید، نمیدانید چطور پول را مدیریت کنید و ممکن است بدون توجه به آینده، تمام درآمد خود را خرج کنید. اما اگر سواد مالی داشته باشید، مزایای زیادی به دست میآورید که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
- پول خود را به درستی مدیریت میکنید و گرفتار مشکلات مالی نشوید.
- هزینههای اضافی را کاهش دهید.
- در موقعیتهای درست سرمایهگذاری انجام دهید و ارزش داراییها را در برابر تورم حفظ کنید.
- فرصتهای سرمایهگذاری را بشناسید و درآمد خود را افزایش دهید.
- از بدهیهای غیرضروری پرهیز کنید و استقلال مالی داشته باشید.
بنجامین فرانکلین درباره اهمیت سواد مالی و یادگیری در این حوزه میگوید:
از میان تمام روشهای سرمایهگذاری، سرمایهگذاری روی افزایش دانش و یادگیری، بیشترین سود را به شما میدهد.
امروزه تقویت مهارتهای مالی در بین زنان، بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است. اگر به دنبال یادگیری راهکارهایی برای افزایش استقلال مالی هستید، پیشنهاد میکنیم مقاله هوش مالی زنان را از دست ندهید.
چطور سواد مالی را یاد بگیریم؟
یادگیری سواد مالی یک فرآیند چندمرحلهای است. اول از همه باید اطلاعات کافی درباره مدیریت مالی، سرمایهگذاری و اصول اقتصادی به دست آورید. البته دانش بهتنهایی کافی نیست؛ مهمتر از آن، بهکارگیری این دانش در زندگی واقعی است. اگر فقط یاد بگیرید و اجرا نکنید، سواد مالی در حد تئوری باقی میماند و در عمل کمکی به شما نمیکند. از طرف دیگر، اگر بدون دانش کافی وارد عمل شوید، ممکن است ضرر کنید و داراییهای خود را از دست بدهید. پس مهم است که هم یاد بگیرید و هم تمرین داشته باشید. در ادامه 5 نکتهای که به شما کمک میکند سواد مالی را یاد بگیرید، توضیح میدهیم.
1ـ کتاب بخوانید
کتابهای زیادی درباره سواد مالی وجود دارد که میتواند شما را با اصول این حوزه آشنا کند. برخی از کتابهای مفید در این زمینه که به فارسی ترجمه شدهاند عبارتاند از:
- “پدر پولدار، پدر بیپول” – رابرت کیوساکی
- “ثروتمندترین مرد بابل” – جورج کلاسون
- “مدیریت مالی به زبان آدمیزاد” – اریک تایسن
- “اثر مرکب” – دارن هاردی
این کتابها به شما کمک میکنند تا طرز فکر درستی درباره پول و سرمایهگذاری پیدا کنید.
2ـ در شبکههای اجتماعی محتواهای مربوط به سواد مالی را دنبال کنید
یکی از سادهترین روشهای یادگیری سواد مالی این است که بهجای گشتوگذار بین محتواهای سرگرمکننده، نکات آموزشی مربوط به اقتصاد را دنبال کنید. این نکات هرچقدر هم که جزئی باشند، دانش شما را افزایش میدهند و روزی به کارتان می آیند. در پلتفرمهایی مثل اینستاگرام، یوتیوب و تلگرام، محتوای ارزشمندی درباره مدیریت مالی منتشر میشود. بسیاری از متخصصان این حوزه نکات کاربردی درباره بودجهبندی، پسانداز و سرمایهگذاری ارائه میدهند. تیم بیشتر از یک، محتواهای متنوعی درباره درباره جنبههای مختلف سواد مالی و سبک زندگی درست برای رسیدن به اهداف مالی تولید و منتشر میکند. در این مجموعه وبینارهای متنوعی نیز در اینباره برگزار میشود. بیشتر از یک هر آنچه باید را در این باره به شما آموزش میدهد.
3ـ در دورههای آموزشی شرکت کنید
برای یادگیری عمیقتر، میتوانید در دورههای آموزشی مرتبط با مدیریت مالی و سرمایهگذاری شرکت کنید. این دورهها شامل موضوعهای مختلفی مثل برنامهریزی مالی، آشنایی با بازارهای سرمایه و استراتژیهای سرمایهگذاری هستند. بعضی از این دورهها بهصورت آنلاین و برخی حضوری برگزار میشوند و شما را از لحاظ علمی و عملی در این زمینه تقویت میکنند.
4ـ تمرین کنید
بعد از اینکه دانش اولیه را به دست آوردید، باید وارد مرحله اجرا شوید. نیازی نیست از همان ابتدا گامهای بزرگ بردارید، مثلا سرمایهگذاریهای بزرگ انجام دهید یا همه هزینههای اضافی را حذف کنید. با کارهای ساده شروع کنید، سبک زندگی مالی خود را پیدا کنید و کمکم کنترل بخش مالی زندگی خود را به دست بگیرید. برای شروع میتوانید از کارهایی که در ادامه لیست کردهایم، شروع کنید:
- بودجه ماهانه تنظیم کنید و درآمد و هزینههایتان را بنویسید.
- درصدی از درآمد خود را برای پسانداز و سرمایهگذاری کنار بگذارید. مقدار آن بستگی به هزینهها و بودجهبندی شما دارد. در ابتدا نیازی نیست خود را تحت فشار بگذارید.
- اطلاعات بیشتری درباره روشهای سرمایهگذاری مثل طلا، بورس و ارز دیجیتال کسب کنید و با مبالغ کم سرمایهگذاری را شروع کنید. یادتان باشد ریسک سرمایهگذاری باید به اندازهای باشد که اگر تبدیل به ضرر شد، آسیب جدی به زندگیتان وارد نشود.
- عادتهای مالی اشتباه را اصلاح کنید، مثلاً هزینههای غیرضروری را کاهش دهید.
5ـ هوشمند باشید
افرادی که سواد مالی دارند، میتوانند داراییهای خود را حفظ کنند و راههایی برای افزایش آن پیدا میکنند. هوشمندی مالی یعنی شناخت فرصتهای مناسب برای رشد سرمایه و درعینحال دوری از خطرات و کلاهبرداریهای مالی. برای مثال، افرادی که به درستی بازارهای مالی را تحلیل میکنند، میتوانند از تورم به نفع خود استفاده کنند، در حالی که افراد بدون دانش مالی ممکن است با تصمیمهای اشتباه، سرمایه خود را از دست بدهند.
همچنین، برای آشنایی بیشتر با مفهوم هوش مالی و راهکارهای کاربردی برای تقویت آن، میتوانید به مقاله هوش مالی مراجعه کنید.
کلام آخر
سواد مالی مهارتی است که میتواند زندگی مالی شما را متحول کند. در شرایط اقتصادی ایران، داشتن دانش و مهارتهای مالی به شما کمک میکند تا از داراییهای خود محافظت کنید و آینده بهتری برای خود بسازید. فراموش نکنید که یادگیری سواد مالی تنها قدم اول است؛ مهمتر از آن، بهکارگیری این دانش در زندگی واقعی است.