پژوهشی که مؤسسه OECD  (سازمان توسعه و همکاری اقتصادی) در سال ۲۰۲۰ انجام داد، مشخص کرد که حداقل نیمی از مردم دنیا درک کافی از مفاهیم پایه سواد مالی ندارند و جالب‌تر آنکه اکثر افرادی که سواد مالی متوسط و روبه‌پایین دارند، مطالعه هم در برنامه روزانه‌شان جایی ندارد. نتیجه این تحقیق در سایت معتبر findevgateway منتشر شده است. مطالعه کتاب های هوش مالی یکی از روش‌های کلیدی یادگیری سواد مالی و تقویت هوش مالی است. در این مقاله شما را با 10 کتاب هوش مالی آشنا می‌کنیم؛ کتاب‌هایی که برخلاف برخی کتاب‌های انگیزشی دارای محتواهای زرد، واقعیت‌های دنیای مالی و اقتصادی را برای شما توضیح می‌دهند، دانش کاربردی ارائه می‌دهند و کمک می‌کنند تصمیمات مالی بهتری بگیرید.

لیست کتاب های هوش مالی

کتاب های هوش مالی تنوع و تعداد زیادی دارند و موضوعات مختلفی را شامل می‌شوند. بعضی از آن‌ها مستقیماً به آموزش سواد مالی می‌پردازند و برخی دیگر، مفاهیمی مثل نظم مالی، برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری یا حتی نگرش‌های ذهنی مؤثر در موفقیت مالی را به‌صورت غیرمستقیم آموزش می‌دهند. کتاب‌های حوزه موفقیت مالی و سرمایه‌گذاری هم می‌توانند مکمل خوبی برای تقویت هوش مالی باشند. ما در این مقاله 10 کتاب برتر در حوزه هوش مالی را گلچین کرده‌ایم و آن‌ها را معرفی می‌کنیم. این کتاب‌‌ها به فارسی ترجمه شده‌اند و هم در نسخه چاپی و هم دیجیتال در دسترس هستند.

1ـ سرمایه‌گذار هوشمند | بنجامین گراهام

این کتاب یکی از مهم‌ترین آثار در حوزه سرمایه‌گذاری ارزش‌محور است. گراهام، استاد و مربی وارن بافت، در این کتاب اصولی را آموزش می‌دهد که به خواننده کمک می‌کند با آرامش و منطق به بازار سرمایه نگاه کند. گراهام در این کتاب توضیح می‌دهد که سرمایه‌گذاری موفق بیشتر به رفتار و طرز فکر مرتبط است و اهمیت بیشتری نسبت به اطلاعات تکنیکی دارد. وارن بافت کتاب سرمایه‌گذار هوشمند را «بهترین کتاب سرمایه‌گذاری قرن بیستم» می‌داند؛ از آنجایی که اصول هوش مالی و سرمایه‌گذاری همیشه یکسان است، این کتاب حتی در قرن 21 هم حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد.

2ـ پول و دگرگونی | دیو رمزی

دیو رمزی، یکی از مشاورهای مالی معروف آمریکاست و در این کتاب رابطه احساسی انسان با پول را بررسی می‌کند. برخلاف کتاب‌های معمول، او بیشتر روی باورها، عادات و رفتارهای مالی تمرکز دارد. رمزی در کتابش نشان می‌دهد چگونه با تغییر طرز فکر، می‌توان عادت‌های مالی ناسالم را اصلاح کرد و زندگی مالی سالم‌تری ساخت. این کتاب ترکیبی از راهکارهای عملی و انگیزه‌بخش است که مسیر اصلاح مالی را هموار می‌کند. یکی از جذاب‌ترین جمله‌های این کتاب از دیدگاه کاربران این است:

“تغییر رفتار مالی، با تغییر قلب و ذهن آغاز می‌شود.”

3ـ روانشناسی پول | مورگان هاوسل

یکی از مهم‌ترین وظیفه کتاب های هوش مالی و سایر روش‌های یادگیری سواد مالی این است که روانشناسی پول را به شما آموزش دهند. مورگان هاوسل در کتاب «روانشناسی پول» به شکلی ساده و جذاب، مفاهیم پیچیده مالی را توضیح می‌دهد. او اعتقاد دارد که موفقیت مالی و به‌دست آوردن پول‌های زیاد بیشتر از مهارت خاص در یک حوزه، به رفتار فرد بستگی دارد.

کتاب شامل ۱۹ فصل کوتاه است که هر کدام یک بینش رفتاری درباره پول را بررسی می‌کنند. هاوسل با مثال‌های واقعی، نشان می‌دهد چرا برخی افراد با درآمد پایین ثروتمند می‌شوند و برخی با درآمد بالا همیشه بدهکارند. در بخشی از این کتاب می‌خوانید:

“در امور مالی، آنچه بیشترین اهمیت را دارد، قابل اندازه‌گیری نیست و آن‌چه قابل اندازه‌گیری است، اهمیت زیادی ندارد! .”

4ـ پول یا زندگی | ویکی رابین و جو دومینگز

این کتاب به یکی از عمیق‌ترین جنبه‌های هوش مالی می‌پردازد: ارتباط میان پول و کیفیت زندگی. نویسندگان تلاش می‌کنند نشان دهند چگونه پول باید در خدمت زندگی باشد، نه اینکه زندگی در خدمت پول و به‌دست آوردن آن قرار گیرد. در این کتاب شما یاد می‌گیرید چطور بین زندگی با کار و کسب درآمد تعادل ایجاد کنید و به‌گونه‌ای پیش بروید که هیچکدام از آن‌ها قربانی دیگری نشود.

در کتاب «پول یا زندگی» برنامه‌ای ۹ مرحله‌ای برای رسیدن به آزادی مالی ارائه شده است. این برنامه جزئیاتی ساده دارد که اجرای آن‌ها هوش مالی شما را تقویت می‌کند و می‌تواند جریان پول را در زندگیتان مدیریت کند. کارهای ساده‌ای مثل پیگیری مخارج و ثبت آن‌ها، ارزیابی ارزش‌های شخصی و در نظر گرفتن بودجه‌ای برای داشتن سبک زندگی دلخواه چند مورد از توصیه‌های ارائه‌شده در این کتاب هستند.

5ـ همسایه میلیونر| توماس استنلی و ویلیام دانکو

یکی از روش‌های افزایش هوش مالی این است که با افراد ثروتمند و دارای هوش مالی بالا نشست و برخاست کنید. بسیاری از افراد به ثروتمندها دسترسی ندارند و در موقعیتی نیستند که در ارتباط با این گروه باشند. در چنین شرایطی مطالعه کتاب های هوش مالی که درباره زندگینامه ثروتمندان یا عادت‌های آن‌ها نوشته شده است، می‌تواند یک جایگزین مناسب باشد. وقتی این کتاب‌ها را می‌خوانید مثل این است که یک میلیونر درباره سبک زندگی‌اش با شما صحبت می‌‌کند یا حتی زندگینامه‌اش را برای شما تعریف می‌کند! «میلیونر همسایه» یکی از کتاب‌های ضروری برای یادگیری هوش مالی است؛ به‌خصوص اگر نمی‌توانید با ثروتمندها ارتباط داشته باشید.

کتاب «همسایه میلیونر» بر اساس نتایج سال‌ها تحقیق درباره میلیونرهای واقعی آمریکا نوشته شده است. برخلاف تصور عمومی، بسیاری از میلیونرها سبک زندگی ساده‌ای دارند، ولخرج نیستند و ارزش پس‌انداز را می‌دانند. در کتاب «همسایه میلیونر» نویسنده‌ها نشان می‌دهند که ویژگی‌های شخصیتی مثل انضباط مالی، خودداری از مصرف‌گرایی و برنامه‌ریزی، راز اصلی موفقیت مالی میلیونرها هستند.

6ـ راهی ساده به‌سوی ثروت | جی‌ال کالینز

جی‌ال کالینز یک مشاور مالی و فردی باتجربه در حوزه هوش مالی و سواد اقتصادی است. او در سال 2016 تصمیم گرفت برای دخترش که به‌تازگی وارد دنیای بزرگسالی و کسب درآمد شده بود، نامه‌ای بنویسد و در آن اصول هوش مالی و سواد اقتصادی را به فرزندش آموزش دهد. کالینز در کتاب «راهی ساده به‌سوی ثروت» به زبان بسیار ساده، اصول سرمایه‌گذاری، مدیریت هزینه‌ها و پرهیز از بدهی، بازنشستگی زودهنگام و ساختن آینده مالی روشن را آموزش می‌دهد. این کتاب پر از توصیه‌های ساده و قابل اجراست که هوش مالی شما را تقویت می‌کنند. پیشنهاد می‌کنم مقاله جذب ثروت را بخوانید.

7ـ جیب پرپول، جیب شاد | دیوید کامرون گیکاندی

این کتاب به ما یاد می‌دهد که ثروت فقط عدد حساب بانکی نیست، بلکه نگرش ذهنی و روانی نسبت به پول هم اهمیت زیادی دارد. در این کتاب یاد می‌گیرید که ثروت‌هایی مثل زندگی شاد و آرامش هم به اندازه‌ پول اهمیت دارند و باید به آن‌ها بها بدهید. کامرون در این کتاب، ترکیبی از باورهای ذهنی، انرژی مثبت و اصول مالی را ارائه می‌دهد. او معتقد است تغییر درونی، پیش‌نیاز تغییر بیرونی و رسیدن به ثروت است.

8ـ میلیونر اتوماتیک | دیوید باخ

دیوید باخ در این کتاب توضیح می‌دهد چطور بدون نیاز به درآمد بالا یا کار کردن سخت و صرفه‌جویی فراوان در هزینه‌ها می‌توانید ثروتمند شوید و پول بسازید. اصلی‌ترین نکته کتاب میلیونر اتوماتیک این است که به شما آموزش دهد سیستم مالی خودکار بسازید؛ مثلاً بخشی از درآمد را خودکار به پس‌انداز یا سرمایه‌گذاری منتقل کنید. این کتاب برای افرادی که به برنامه‌ریزی‌های پیچیده مالی علاقه‌ای ندارند و ترجیح می‌دهند هوش مالی خود را به ساده‌ترین روش ممکن تقویت کنند، انتخاب مناسبی است.

9ـ ثروتمندترین مرد بابل | جورج کلاسون

وقتی درباره کتاب های هوش مالی صحبت می‌شود، «ثروتمندترین مرد بابل» جزو اولین کتاب‌هایی است که اساتید به شاگردها توصیه می‌کنند. این کتاب کلاسیک و خواندنی مفاهیم مالی را در قالب داستان‌هایی از شهر بابل باستان آموزش می‌دهد. بابل شهری بود که منابع زیادی نداشت، کم‌آب بود و در دل کویر قرار داشت، اما مردمان آن بسیار ثروتمند بودند و بخش مهمی از سنگ‌بنای دنیای اقتصاد را به‌نام خودشان ثبت کردند. پیام‌های کتاب ثروتمندترین مرد بابل بسیار ساده‌اند اما اگر آن‌ها را جدی بگیرید، اصول هوش مالی را به شما آموزش می‌دهند و می‌توانند تأثیر مثبت مهمی در زندگی شما ایجاد کنند. پیام‌های اصلی این کتاب عبارتند از:

• بخشی از درآمد را پس‌انداز کن.
• بدهی‌ها را کاهش بده.
• پولت را هوشمندانه سرمایه‌گذاری کن.

راستی پیشنهاد می‌کنیم مقاله (راز موفقیت ثروتمندان از زبان خودشان!) را مطالعه کنید.

10ـ سواد مالی برای همه | محمدجواد صدیقی

اگر دقت کرده باشید، تمام موارد لیست کتاب های هوش مالی از نویسنده‌های خارجی بودند. اما کتاب «سواد مالی برای همه» یکی از معدود منابع در زمینه سواد مالی عمومی است که توسط یک نویسنده فارسی‌زبان نوشته شده است. نویسنده در این کتاب با زبان ساده و روان، مفاهیم مهم مالی مانند بودجه‌بندی، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و مدیریت بدهی را برای مخاطب عام توضیح می‌دهد. یکی از مزیت‌های کتاب سواد مالی برای همه این است که متناسب با نیاز مردم ایران و شرایط بازار ایران نوشته شده است؛ ویژگی مثبتی که در هیچکدام از کتاب های هوش مالی ترجمه‌شده وجود ندارد.

سایر روش‌های یادگیری هوش مالی

خواندن کتاب های هوش مالی یکی از بهترین راه‌ها برای یادگیری این مهارت است، اما اگر به مطالعه محدود شوید، از غافله عقب می‌مانید! افراد بسیاری وجود دارند که سال‌هاست کتاب‌های سواد مالی مطالعه می‌کنند و عادت کرده‌اند مطالب تئوری در این حوزه را یاد بگیرند، اما وضعیت اقتصادیشان تفاوتی با زمان شروع مطالعه ندارد! فراموش نکنید که یادگیری فقط زمانی مؤثر است که در عمل مورد استفاده قرار گیرد. بهترین روش این است که از کتاب‌ها و آموزش‌ها مطلبی را یاد بگیرید، آن را در دنیای واقعی اجرا کنید و سپس دوباره به سراغ ادامه آموزش برگردید. یادگیری و اجرا ترکیب برنده‌ای است که هوش مالی را به بهترین شکل به شما آموزش می‌دهد.

برای تقویت هوش مالی، در کنار مطالعه کتاب های هوش مالی از روش‌های زیر هم استفاده کنید:

• مشاوره با افراد باتجربه یا متخصص مالی
• آزمون و خطا در مقیاس کوچک (مثلاً سرمایه‌گذاری اندک)
• شرکت در دوره‌های آموزشی یا کارگاه‌های مالی
• مدیریت و بودجه‌بندی هزینه‌های شخصی یا خانوادگی
• استفاده از اپلیکیشن‌ها و ابزارهای دیجیتال برای پیگیری مالی

برای آشنایی بیشتر با اصول اساسی سواد مالی، مقاله [آموزش سواد مالی] را از دست ندهید.

کلام آخر

در این مقاله با 10 کتاب مهم و کاربردی در حوزه هوش مالی آشنا شدید. کتاب‌هایی که دید شما را نسبت به پول، سرمایه‌گذاری و تصمیم‌گیری‌های مالی تغییر می‌دهند. اما فراموش نکنید که مطالعه فقط شروع مسیر است. تمرین، تجربه و استمرار، کلید موفقیت واقعی در دنیای مالی هستند. اگر شما هم لیستی از کتاب های هوش مالی دارید که در این مقاله وجود نداشت، آن را در بخش کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید تا درباره این کتاب‌ها باهم صحبت کنیم.