موفقیت در هر زمینه‌ای، ارتباط مستقیم با اراده ما دارد. «دیل کارنگی»

بهانه چیست؟

در روانشناسی، بهانه‌ به عنوان مکانیزمی دفاعی شناخته می‌شود که افراد برای توجیه شکست‌ها، اجتناب از مسئولیت‌پذیری و کاهش اضطراب از آن استفاده می‌کنند. بهانه‌ها اغلب به صورت افکار منفی و محدودکننده‌ ظاهر می‌شوند و فرد را از اقدام و پیشرفت باز می‌دارند.

چرا بهانه می‌گیریم؟

دلایل مختلفی برای بهانه‌گیری وجود دارد:

• ترس از شکست: ترس از شکست یکی از رایج‌ترین دلایل بهانه‌گیری است. افراد به جای اینکه ریسک کنند و با شکست مواجه شوند، ترجیح می‌دهند با ساختن بهانه‌ها، خود را از این موقعیت دور نگه دارند.
• کمبود اعتماد به نفس: افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند، اغلب به توانایی‌های خود شک می‌کنند و به جای تلاش برای بهبود، بهانه‌هایی برای توجیه عدم موفقیت خود پیدا می‌کنند.
• احساس درماندگی: گاهی اوقات، افراد احساس می‌کنند که بر شرایط زندگی خود کنترلی ندارند و به همین دلیل، بهانه‌گیری را به عنوان راهی برای توجیه این احساس درماندگی انتخاب می‌کنند.
• عادت: بهانه‌گیری ممکن است به یک عادت تبدیل شود. وقتی فرد به طور مداوم از بهانه‌ها استفاده می‌کند، مغز او به این رفتار عادت می‌کند و در مواجهه با چالش‌ها، به طور خودکار به دنبال بهانه‌ای برای توجیه آن می‌گردد.

آیا بهانه همان اهمال‌کاری‌ست؟

بهانه‌گیری و اهمال‌کاری دو روی یک سکه هستند. افرادی که بهانه می‌گیرند، اغلب کارهای مهم خود را به تعویق می‌اندازند و در نهایت به دلیل عدم اقدام، با شکست مواجه می‌شوند. بهانه‌ها به عنوان یک مکانیزم دفاعی، به افراد اجازه می‌دهند تا از مسئولیت‌پذیری در قبال کارهای خود شانه خالی کنند.

چطور با بهانه‌ها بجنگیم؟

تردیدی نیست که بهانه‌ها قدرتمند هستند. اما قدرت شما بیشتر است. اگر بخواهید می‌توانید با دست گرفتن کنترل شرایط و تقویت مسئولیت پذیری، خود را از چنگ بهانه‌ها نجات دهید.

راهکارهای زیر به شما در این مسیر کمک می‌کند:

• شناسایی بهانه‌ها: اولین قدم برای مبارزه با بهانه‌ها، شناسایی آن‌هاست. به طور دقیق به افکار خود گوش دهید و بهانه‌هایی را که برای توجیه عدم اقدام خود می‌آورید، شناسایی کنید.
• به چالش کشیدن بهانه‌ها: پس از شناسایی بهانه‌ها، به آن‌ها شک کنید و سعی کنید آن‌ها را زیر سوال ببرید. از خود بپرسید که آیا این بهانه‌ها واقعاً منطقی هستند یا صرفاً بهانه‌ای برای فرار از مسئولیت‌پذیری هستند.
• تعیین اهداف مشخص و قابل اندازه‌گیری: اهداف مشخص و قابل اندازه‌گیری به شما انگیزه می‌دهند و به شما کمک می‌کنند تا پیشرفت خود را دنبال کنید.
• شکستن کارهای بزرگ به کارهای کوچک‌تر: کارهای بزرگ و پیچیده ممکن است ترسناک به نظر برسند. برای مقابله با این ترس، کارهای بزرگ را به کارهای کوچک‌تر و قابل مدیریت تقسیم کنید.
• ایجاد عادت‌های مثبت: عادت‌های مثبت مانند ورزش، تغذیه سالم و خواب کافی به شما انرژی و انگیزه می‌دهند تا به اهداف خود برسید.
• جشن گرفتن موفقیت‌های کوچک: هر موفقیت کوچک، هرچند کوچک باشد، را جشن بگیرید. این کار به شما انگیزه می‌دهد تا به تلاش خود ادامه دهید.
• یافتن یک همراه: داشتن یک همراه که اهداف مشابهی داشته باشد، می‌تواند به شما انگیزه بدهد و شما را در مسیر موفقیت همراهی کند.
• استفاده از تکنیک‌های مدیریت زمان: تکنیک‌های مدیریت زمان مانند روش پومودورو به شما کمک می‌کنند تا بهره‌وری خود را افزایش داده و کارهای خود را به موقع انجام دهید.
• تغییر محیط کار: گاهی اوقات، تغییر محیط کار می‌تواند به شما کمک کند تا از حالت روزمرگی خارج شده و با انگیزه بیشتری به کار خود ادامه دهید.
• توسعه مهارت‌های جدید: یادگیری مهارت‌های جدید نه تنها به شما کمک می‌کند تا در کار خود موفق‌تر باشید، بلکه اعتماد به نفس شما را نیز افزایش می‌دهد.

اگر صاحب کسب‌و‌کار هستید بخوانید:

بهانه‌ها همیشه گریبان خود شما را نمی‌گیرند. گاهی حضور افراد بهانه‌گیر در اطراف، می‌تواند به اندازه کافی آسیب زننده و مضر باشد. اگر کارآفرین یا مدیر هستید و کارمندان بهانه‌گیر دارید، این راهکارها را به شما پیشنهاد می‌دهیم:

• اصلاح فرهنگ سازمانی: در مجموعه خود فرهنگی ایجاد کنید که در آن بهانه‌گیری تحمل نشود و کارکنان تشویق شوند تا مسئولیت‌پذیر باشند. تشویق‌های کوچک می‌تواند فرهنگ مسئولیت پذیری را تقویت کند.
• تعیین اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت: شفافیت در اهداف سازمانی، به فعالیت کارمندان جهت می‌دهد. با تعریف دقیق زمان و نحوه رسیدن به تارگت‌های تجاری، اجازه بهانه تراشی و اهمال‌کاری را به همکاران نمی‌دهید.
• ایجاد سیستم‌های پاداش و تنبیه: سیستم‌های پاداش و تنبیه مناسب می‌توانند به کارکنان انگیزه دهد تا به اهداف سازمان دست یابند.
• تامین منابع لازم: اطمینان حاصل کنید که کارکنان شما به منابع لازم برای انجام کار خود دسترسی دارند. فراموش نکنید که افراد بهانه جو به دنبال دلیلی برای فرار از مسئولیت هستند.
• ایجاد محیط کاری مثبت: محیط کاری مثبت و انگیزشی می‌تواند به کارکنان کمک کند تا با درگیر کردن حس خوب، بهترین عملکرد خود را ارائه دهند.

سخن پایانی؛

بهانه‌گیری یک مانع بزرگ در مسیر موفقیت است. اگر در همین لحظه به گذشته برگردید، متوجه خواهید شد که متهم بسیاری از موفقیت‌های ناکام شما بهانه‌ها بوده. با شناسایی بهانه‌ها، چالش کشیدن به آن‌ها و ایجاد عادت‌های مثبت، می‌توان بر این مانع غلبه کرد و به موفقیت رسید.

به یاد داشته باشید که موفقیت نتیجه تلاش مداوم و پشتکار است و نه بهانه‌گیری.