پرخاشگری چیست؟ علت‌ها، انواع و راه‌های کاهش پرخاشگری!!
سرفصل های مهم این مقاله
همه ما در طول زندگی، بارها یا با افرادی روبرو شده‌ایم که پرخاشگری کرده‌اند و یا خودمان ناخواسته پرخاشگری کرده‌ایم. این اتفاقً ممکن است بارها و بارها برای هرکسی بیفتد. بنابراین بهتر است اول یاد بگیریم که پرخاشگری چیست، سپس به سراغ دلایل پرخاشگری برویم و ببینیم علامت‌هایی که فرد پرخاشگر چیست. در انتها نیز، ببینیم چه راهکارهایی برای کنترل پرخاشگری وجود دارد.
خوشحال می‌شویم اگر تا انتهای این مقاله همراهمان باشید…!
پرخاشگری چیست؟ تعریف پرخاشگری
شما هم در نزدیکی خود، میان دوستانتان یا حتی در بین افراد فامیل، فرد پرخاشگر دیده‌اید؟ می‌دانید پرخاشگری به چه معناست؟ از انواع پرخاش آگاه هستید؟ در این مقاله و راهنمای جمع‌وجور، می‌خواهیم ببینیم پرخاش به‌طورکلی چیست و چطور پرخاشگری خود یا اطرافیانمان را کاهش دهیم.
پرخاشگری یا همان عصبانیت درونی یکی از مشکلات نسبتاً رایج به‌ویژه در کشور ماست که بعضی از افراد به دلایل مختلف دچارش می‌شوند.
این رفتار معمولاً با درون‌گرایی و یا خشم مقایسه می‌شود اما این عصبانیت بسیار متفاوت است، در واقع پرخاشگری یکی از راه‌های نشان دادن عصبانیت فرد است که بسیار متفاوت اتفاق می‌افتد و آسیب‌هایی برای خود شخص و یا اطرافیان وی به همراه دارد و ممکن است حتی آنان را وادار به درگیری لفظی یا فیزیکی با دیگران کند.
بهتر است بدانید که پرخاشگری همیشه مشکل‌ساز و زیان‌آور نیست، بلکه یکی از رفتارهایی است که نیاز همه افراد جامعه بوده و تا وقتی‌که از حد اعتدال خارج نشود و بتوانید بر روی آن تسلط کامل داشته باشید می‌تواند در حل مشکلات نیز کمک اساسی برایتان باشد.
علامت‌ها و نشانه‌های پرخاشگری را می‌شناسید؟
- توهین به دیگران و اطرفیان شخص
- ابراز حس قدرت
- قلدری
- انتقادات نابجا
- داد زدن از سر عصبانیت
- استفاده از لفظ های نابجا و ناسزا
- سواستفاده عاطفی و احساسی
- حرکات و الفاظ تهدید آمیز
- سایر آزار و اذیت ها از طرف آنان…
همه و همه از نشانه‌های این ناهنجاری شخصیتی است و در گذشت زمان امکان وخیم شدن نیز دارد. البته: نشانه‌های پرخاشگری به نوع آن وابسته است که در ادامه به آن نیز اشاره خواهیم کرد.
علت پرخاشگری چیست؟ چرا پرخاشگر می‌شویم؟
افراد وقتی زیر فشاری قرار می‌گیرند و برای درک موقعیت و حل مشکلات تلاش می‌کنند ممکن است این فشار تبدیل به پرخاشگری شود و شخص به دلیل اینکه نمی‌تواند آن فشار را تحمل کند نزاع و رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان می‌دهد.
عوامل دیگری نیز می‌توانند عصبانیت و پرخاشگری را برانگیخته کنند، ناکامی از دیگر مواردی است که ممکن است سرانجام به پرخاشگری منتج شود! در این مورد فرد پس از تلاش بسیار به نتیجه مورد انتظار خود نرسیده و در این صورت ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه بروز دهد.
مورد دیگر می‌تواند گذشته زجرآور و ناراحت‌کننده وی باشد که موجب می‌شود فرد با یادآوری خاطرات خود کنترل خود را از دست داده و دست به پرخاشگری (شکستن وسایل) بزند.
گزینه آخر را به علل غیر فردی اختصاص می‌دهیم. در این موارد شخص ممکن است به دلیل بیماری و یا تربیت نادرست تبدیل به فردی پرخاشگر شود، برای مثال اتفاقاتی همچون سکته، آسیب سر، عفونت‌های خاص و بیماری‌های خاص ممکن است در نهایت شما را تبدیل به فردی پرخاشگر کند…!
نام های دیگر پرخاشگری چیست؟
پرخاشگری را گاهی با عصبانیت فردی، ستیزه‌جویی، فتنه‌جویی، هنگامه‌طلبی و غوغاگری نیز می‌شناسند و برخی نیز بدلیل ناآگاهی این رفتار را خشم می‌نامند.
انواع پرخاشگری چیست؟
روانشناسان پرخاشگری را به دسته‌بندی‌های مختلفی تقسیم کرده‌اند. برخی از این دسته‌بندی‌ها را با هم بخوانیم:
پرخاشگری پیدا و پنهان
پرخاشگری پیدا را معمولاً با اعمالی همچون جنگ فیزیکی، تهدید دیگران، استفاده از اسلحه در اعمال سودجویانه و سرپیچی آشکارا از قوانین مشخص می‌کنند. از پرخاشگری‌های آشکار رخ داده عواملی مانند فعالیت زیاد و جیغ زدن، استبداد و سرسختی، حملات قشقرق و آسیب رساندن به مردم مشاهده شده‌اند.
پرخاشگری پنهان که در واقع نقطه مقابل پرخاشگری آشکار است، به اعمال پرخاشگرانه‌ای گفته می‌شود که به‌طور مخفیانه و پنهان انجام می‌شوند؛ رفتارهایی همچون دزدی، آتش‌افروزی، فرار از خانه یا مدرسه و آسیب رساندن به دارایی‌های شخصی.
پرخاشگری فعالانه و واکنشی
پرخاشگری فعالانه، رفتاری آگاهانه و گاها اجباری است که در مسیر بدست آوردن هدفی دلخواه و شخصی ادامه می‌یابد. این نوع از پرخاشگری با تقویت خارجی قابل کنترل بوده. در پرخاشگری فعالانه، فرد اطرافیان و نزدیکان خود را علیه شخص دیگر، در یک مکان واحد جمع میکند و برای غلبه بر دیگران از قدرت فیزیکی خود استفاده میکند. همچنین ممکن است آن اشخاص را تنها به دلیل رسیدن به هدف شخصی تهدید کند.
پرخاشگری واکنشی دفاعی همراه با عصبانیت و خشم فرد است که ممکن است با ناسزا گویی و تهدید نیز همراه باشد! در این نوع از پرخاشگری، شخص اگر مورد تهدید قرار گیرد سریعا واکنش نشان داده و عصبی می‌شود. همیشه احساس ترس نابجا داشته و تصور میکند دیگران مقصر درگیری با او هستند و به همین خاطر همیشه با دیگران درگیر می‌شود. چنانچه فردی دیگر به صورت اتفاقی و تصادفی، آسیبی به او برساند، برای مثال با او برخورد کند، وی تصور می کند که دراین کار تعمدی وجود داشته و سپس با عصبانیت و نزاع پاسخ او را می‌دهد.
پرخاشگری سودمند و خصمانه
پرخاشگری سودمند، یک پاداش و یا نتیجه برای فرد پرخاشگر به دنبال دارد که به میزان ناراحتی قربانی ربطی ندارد و در هر صورت حس رضایتی برای عمل وی به او القا میکند. جالب است بدانید این نوع از پرخاشگری معمولا با افزایش سن رو به کاهش رفته و کم کم از بین می‌رود.
پرخاشگری خصمانه که نقطه عکس پرخاشگری سودمند است، به منظور ایجاد ضرب و جرح و درد در قربانی بوجود می‌آید، بدون آنکه هیچ نتیجه ای برای فرد پرخاشگر داشته باشد. نکته ماجرا اینجاست که این نوع از پرخاشگری دقیقا بلعکس پرخاشگری سودمند بوده و با افزایش سن وخیم تر نیز می‌شود! همچنین در تحقیقات انجام شده مشخص شده که پسران، پرخاشگری خصمانه بیشتری نسبت به دختران دارند.
پرخاشگری عاطفی و غارتگرانه
پرخاشگری عاطفی که شباهت بسیاری به پرخاشگری فعالانه و واکنشی دارد، نوعی واکنش به تهدید است. این تهدید می‌تواند توسط یک فرد دیگر و یا اجتماع انجام شود. هدف این پرخاشگری نیز دفاع است. این نوع پرخاشگری همراه با حمله‌ای بدون هیچ‌گونه برنامه‌ریزی و کنترل حرکتی ضعیف است. در این هنگام سیستم عصبی خودمختار شخص، سطح بالای برانگیختگی را تجربه میکند و شخص از خود بی‌خود می‌شود. در پرخاشگری عاطفی، فرد معمولاً به اموال و دارایی‌های خود آسیب می‌زند و به‌طور کامل از کنترل خارج می‌شود. خود را در معرض آسیب فیزیکی و جراحت قرار می‌دهد و در برخی موارد ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری به خود وارد کند که معمولاً بی‌هدف قلمداد می‌شود.
پرخاشگری غارتگرانه، این نوع از پرخاشگری بهترین در نوع خود است و آسیب بسیار اندکی دارد. این نوع از پرخاشگری یک رفتار متمایل به هدف بوده و با انگیزه قبلی است که برنامه‌ریزی توسط فرد، همراه با کنترل حرکتی مناسب بر روی خود انجام می‌شود. برانگیختگی سیستم عصبی خودمختار، در این نوع پرخاشگری بسیار پایین بوده و شخص پرخاشگر در لحظات پرخاشگری توانایی کنترل رفتار خود را به‌طور کامل دارد و پرخاش خود را حتی‌الامکان بدون آسیب و با برنامه‌ریزی انجام می‌دهد.
پرخاشگری دفاعی و مجرمانه
پرخاشگری دفاعی، پاسخی است که شخص به یک موقعیت تهدیدآمیز نشان می‌دهد که می‌تواند واقعی یا خیالی باشد. اگر پرخاشگری دفاعی با ترس اتفاق بیافتد با سطح بالای کورتیزول خون همراه خواهد بود.
پرخاشگری مجرمانه، حمله‌ای بی‌جهت بوده که بدون دلیل با فردی دیگر رخ می‌دهد و شخص کنترلی بر آن ندارد. این نوع از پرخاشگری معمولاً همراه با فعالیت پایین سیستم سروتونین، سطوح بالای تستوسترون و سطح پایین کورتیزول خون است.
تفاوت پرخاشگری و خشونت چیست؟
در حقیقت این دو از ریشه باهم دیگر متفاوت‌اند، چرا که خشونت نوعی احساس همگانی بوده درحالی‌که پرخاشگری نوعی رفتار است که در وجود شخص رخنه کرده و در ارتباطات او مشهود است.
خشونت عملی است که شخص به‌منظور تخریب و یا آسیب رساندن به خود یا دیگران انجام می‌دهد. درصورتی‌که پرخاش یکی از رفتارهایی است که شخص پرخاشگر معمولاً بی‌منظور انجام داده و کنترلی بر آن ندارد.
پس بروز رفتار خشونت‌آمیز می‌تواند نشانه پرخاشگر بودن شخص باشد، اما شخص پرخاشگر اساساً شخص خشونت‌آمیزی نیست.
بیشتر مطالعه کنید: تمرینات کنترل خشم ؛ 5 روش علمی و ساده
تفاوت پرخاشگری و رفتار قاطعانه چیست؟
در واقع این دو تنها شباهتشان در نوع بیان است و همین باعث شده که بسیاری آنها را یکی بدانند. در پرخاشگری شخص اهمیتی برای نظر، احساسات، حق و حقوق دیگران قائل نبوده و تصمیمی که به نفع وی باشد می‌گیرد.
وقتی پرخاشگری می‌کنید معمولا به خواسته خود می‌رسید اما به هزینه لطمه زدن به احساسات و تفکرات دیگران. در حالی که رفتار قاطعانه به این معناست که شما عدالت را بین خواسته‌های خود و دیگران برقرار کرده و سپس تصمیمی می‌گیرید که در راه رسیدن شما به هدفتان بوده، و در این میان حق دیگران نیز ضایع نمی‌شود.
روش های درمان پرخاشگری
بهترین توصیه برای شما این است به یک دکتر متخصص مراجعه کرده اما در صورتی که شرایط انجامش را ندارید در ادامه مطلب چند راهکار ساده به شما ارائه کردیم که می‌تواند در حل این مشکل به شما کمک میکند.
- ایجاد صمیمیت
- صبر و تامل
- تخلیه کردن خود
- ترک محیط به صورت موقتی
- افزایش ظرفیت تحمل و بردباری
- تغییر وضعیت در هنگام خشم
- الگودهی
- استراحت
بیشتر مطالعه کنید: کنترل خشم در محیط کار
راه هایی برای کاهش پرخاشگری
این روش‌های ساده را دنبال کنید، اما یادتان باشد که تکنیک‌های خاص و حرفه‌ای را تحت نظر پزشک خود فرا بگیرید:
۱. پیاده‌روی کردن را فراموش نکنید
انجام تمرینات ورزشی ساده، می‌تواند یکی از بهترین راهکارهای کنترل پرخاشگری به شمار رود. مثلاً پیاده‌روی. راه رفتن آرام عصبانیت را کاهش داده و اعصاب را آرام خواهد کرد.
۲. اعداد را به صورت معکوس بشمارید
وقتی کسی در حال پرخاش است یا خودتان عصبی و خشمگین هستید، از 100 شروع کنید و به صورت معکوس بشمارید. مدت زمان کوتاهی بعد، تنفس شما به ریتم نرمال بازگشته و ضربان قلب شما آرام می‌شود.
۳. به آهنگ مورد علاقه خود گوش دهید
موسیقی همیشه فواید عالی به همراه دارد. روح سرکش انسان با موسیقی آرام می‌گیرد. یکی از بهترین روش‌های کنترل پرخاشگری گوش سپردن به موسیقی موردعلاقه‌تان است.
۴. نفس عمیق کشیدن عالی است!
در اوج عصبانیت سرعت نفس کشیدن افزایش می‌یابد، برای این که بهتر بتوانید به کنترل پرخاشگری‌تان اقدام کنید، لازم است عمیق نفس بکشید. پس از چند دقیقه مجدداً این عمل را به صورت معکوس انجام دهید تا مشاهده کنید عصبانیت شما به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است.
۵. نوشتن وقایع روزانه در دفتر را امتحان کنید
ساده‌ترین و خاص‌ترین روشی که می‌تواند به کنترل پرخاشگری و خشمتان کمک کند، نوشتن است. در اوج عصبانیت بهتر است قلم‌به‌دست بگیرید. تمام حرف‌هایی که می‌توانستید بگویید اما نگفتید را بنویسید. نوشتن به شکل معجزه‌آسایی به کنترل حس پرخاشگری شما کمک میکند.
۶. از خانه بیرون بزنید و به طبیعت بروید
طبیعت همیشه بهترین درمانگر پرخاشگری و عصبانیت انسان بوده است. خودتان را به دل طبیعت بسپارید. قدم زدن بر روی چمن‌ها بدون کفش، حس کردن ماسه‌های ساحل دریا، حتی قدم زدن در زیر درختان، به کنترل خشم شما کمک بسیاری میکند.
۷. به سراغ انجام کارهای مفید روید
برخی کارها می‌تواند انرژی شما را افزایش داده و عصبانیت را از شما دور کند. مثلاً می‌توانید به سراغ انجام کارهای مفید همچون آشپزی، بررسی پرونده کاری، رقصیدن و … بروید تا پرخاشگری‌تان کاهش یابد. هر یک از این کارها می‌تواند بدن شما را به آرامش رسانده و از عصبانیت دور کند.
پس انجام هر یک از این تکنیک‌های رایگان بدون صرف هیچ هزینه‌ای می‌تواند آرامش را برای شما و زندگی‌تان به همراه آورد. ساده‌ترین روش‌هایی که پرخاشتان را از شما دور کرده و برایتان آرامش به ارمغان خواهد آورد.
علت پرخاشگری کودکان چیست؟
عوامل مختلفی می‌تواند در پرخاشگری کودکان نقش داشته باشد. از جمله این عوامل، می‌توانیم به چند مورد زیر اشاره کنیم:
اول: عوامل ژنتیکی (تحقیقات نشان داده است اغلب کودکان پرخاشگر، یک یا هردوی والدینشان، پرخاشگرند)
دوم: الگوهای خانوادگی ناسالم (نظارت بیش‌ازاندازه، تحقیر، تنبیهات غیراصولی و غیره، می‌تواند نقش مهمی در پرخاشگر شدن کودکان داشته باشد)
سوم: خصوصیات فردی (تجربیات عاطفی می‌تواند یکی از عوامل پرخاشگری کودکان باشد، تجربیاتی مثل فقدان حس دلسوزی، کمبود عاطفه و …)
چهارم: تماشای بیش‌ازحد تلویزیون و یا رسانه‌های اجتماعی (پژوهش‌ها نشان می‌دهند که کودکان معتاد به تماشای تلویزیون یا معتاد به موبایل، روابط خوبی با پدر و مادر خود ندارند و مستعد پرخاشگری‌اند)
پنجم: عوامل محیطی (کودکانی که در محله‌های ناامن زندگی کنند یا دوستان خوبی نداشته باشند، احتمالاً پرخاشگرتر می‌شوند. همچنین فقر مالی، می‌تواند عاملی محیطی برای پرخاشگر شدن کودکان باشد)
سخن پایانی مقاله پرخاشگری چیست؟
بسیاری از اتفاقات تلخ، ناشی از یک پرخاش ساده یا خشم ناگهانی بوده است. اگر خودتان این ویژگی را دارید یا اطرافیانتان پرخاشگری می‌کنند، بهتر است با خواندن مقالات یا گذراندن دوره‌های مرتبط (مثل دوره‌ای که در زیر به شما معرفی کرده‌ایم) به فکر برطرف کردن این ویژگی و کسب مهارت کنترل خشم و کنترل پرخاشگری باشید.
امیدواریم از خواندن این مقاله لذت برده باشید. برایمان خوشحال‌کننده است اگر نظرات خودتان را در قسمت کامنت های همین مقاله، قرار دهید.
ویک دوره ویژه و خاص برای کنترل پرخاشگری و خشم، همراه با تکنیک های منحصر به فرد و کاربردی!
روی تصویر زیر کلیک کنید و بیشتر اطلاعات به دست آورید:
۱ دیدگاه دربارهٔ «پرخاشگری چیست؟ علت‌ها، انواع و راه‌های کاهش پرخاشگری!!»
خیلی خوب بود