همه ما بارها و بارها تنبلی را لمس کرده‌ایم. همه ما بارها و بارها خوابیدن و خوردن روی مبل و تماشای تلویزیون و یا گشت‌وگذار در گوشی را به کارهای مهم‌تر خود ترجیح داده‌ایم و در نهایت همه ما حداقل در بخشی از زندگی‌مان تنبلی کرده‌ایم. اما تنبلی دقیقاً به چه معنا است؟ چه عواملی زمینه‌ساز تنبلی هستند؟ چگونه می‌توان تنبلی را کنار گذاشت؟ کیتی میلکمن استاد علوم رفتاری در دانشگاه پنسیلوانیا اخیر کتاب«چگونه تغییر کنیم» نوشته و یک فصل کامل از این کتاب را به تنبلی اختصاص داده است. در این مقاله با کمک گرفتن از این کتاب جذاب و خواندنی، به سراغ بررسی ابعاد مختلف تنبلی می‌رویم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

 

تنبلی چیست؟ تعریف کوتاه و ساده از تنبلی!

تنبلی نوعی میل به کمترین حد از فشار و کار است. در واقع مغز ما به صورت پیش‌فرض میل دارد که از کارهایی که نیازمند انرژی هستند دوری کند و همواره بی‌کاری و گشت‌وگذار در اینترنت را به انجام کارهای سخت ترجیح می‌دهد. در واقع مغز ما میل دارد که از هر آنچه بقایش را ذره‌ای به خطر بیندازد دوری کند. به همین خاطر همواره آسایش و آرامش را به سختی و چالش ترجیح می‌دهد.

 

چرا تنبلی می‌کنیم؟ موقع تنبلی، در مغزمان چه می‌گذرد؟

 

پاسخ این سؤال را باید در سوگیری ما نسبت زمان حال و همچنین میل مغز ما به مسیرهایی با کمترین میزان مقاومت جست‌وجو کرد:

 

1- سوگیری زمان حال (Present bias) به چه معناست

اقتصاددان‌ها به میل ما به ارضای فوری وسوسه‌ها در برابر پاداش‌های طولانی‌ مدت سوگیری زمان حال می‌گویند. همه ما با این چالش دست و پنجه نرم کرده‌ایم و می‌دانیم مقاومت در برابر پاداش‌های لحظه‌ای چقدر سخت است. این میل باعث می‌شود که در لحظه حال از هرگونه فشاری دوری کنیم و به دنبال لذت‌ها باشیم. در نهایت این میل ما را به دام اهمال‌کاری و یا تنبلی می‌اندازد.

 

تنبلی و اهمال کاری دو واژه مجزا از هم هستند. برای مطالعه بیشتر به شما مقاله تفاوت تنبلی با اهمال کاری | ۵ نکته منحصربه‌فرد در مورد این دو ویژگی! را پیشنهاد می‌کنیم.

 

2- میل به مسیرهایی با کمترین مقاومت

دومین عامل تنبلی را می‌توان در میل درونی به مسیرهای ساده و با کمترین مقاومت جست‌وجو کرد. در واقع مغز ما به‌صورت پیش‌فرض، به دنبال مسیرهایی است که کمترین شدت فشار را داشته باشند. این مسیرها نیازمند پرداخت انرژی ذهنی و روانی نیستند و مغز ما با انتخاب این مسیرها از صرف انرژی خودداری می‌کند.

برای مثال مغز ما نشستن روی مبل و تلویزیون دیدن و هیچ کاری نکردن را به درس خواندن ترجیح می‌دهد چرا که درس‌خواندن فعالیتی انرژی بر است و طبیعی است که مغز ما هیچ کاری نکردن را ترجیح دهد؛ چرا که اولویت مغز، بقا و زنده‌مان است و نه چیز دیگری. اما آیا تنبلی در بلندمدت به ما آسیب نمی‌زند؟ کمک چطور؟ آیا تنبلی می‌تواند مفید باشد؟ حال به بررسی این سؤال‌ها می‌پردازیم.

 

انتخاب بهترین راه رهایی از تنبلی نیاز به دانستن دلایل و علت‌ها دارد. برای دانستن دلایل تنبلی پیشنهاد می‌کنیم مقاله چرا تنبلی می‌کنیم؟ 10 مورد از دلایل تنبلی خود را بشناسید! را مطالعه کنید.

 

معایب تنبلی؛ تنبلی چه تأثیرات منفی‌ای دارد؟

مهم‌ترین عیب تنبلی این است که جلوی تغییر را می‌گیرد.در واقع مهم‌ترین دغدغه و چالش زندگی بسیاری از ما تغییر است. تنبلی دقیقاً خلاف میل به تغییر است و میل به سکون را در ما افزایش می‌دهد. همه ما می‌دانیم که سکون می‌تواند بر جنبه‌های مختلف زندگی ما از جمله سلامت روانی و فیزیکی ما تأثیر منفی بگذارد. تنبلی با دامن زدن بر میل به سکون و دوری از چالش‌ها، از جنبه‌های مختلف ما را ضعیف می‌کند و جلوی رشدمان را نیز می‌گیرد.

 

مزایای تنبلی؛ واقعاً تنبلی مزایا هم دارد؟

 

شاید دیدن کلمه «مزایا» در تیتر بالا کمی برایتان عجیب باشد. ولی اشتباه نکنید. تنبلی در کنار معایبی که دارد مزایایی نیز دارد. درست است که از تغییر رفتار جلوگیری می‌کند ولی از آن طرف از به هدر رفتن زمان و انرژی نیز جلوگیری می‌کند. هربرت سایمون برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال 1978، در کتاب «رفتار اداری» می‌نویسد:

«انتخاب مسیری که کمترین مقاومت را در بر دارد دقیقاً کاری است که بهترین برنامه‌های رایانه‌ای جهان موقع حل مسئله انجام می‌دهند تا توان پردازشی کمتری صرف کنند»

کیتی میلکمن نیز در کتابش توضیح می‌دهد که اگر از تنبلی به درستی استفاده شود می‌تواند به تغییر کمک کند. برای فهم بهتر این موضوع اجازه دهید داستانی واقعی از نظام بهداشتی دانشگاه پنسیلوانیا را برایتان بازگو کنم.

 

مثالی واقعی از مزایای تنبلی

 

ویژگی‌های بارز افراد تنبل چیست؟

با این ویژگی‌ها می‌توانید افراد تنبل را از غیر تنبل تشخیص دهید:

1. به ندرت کاری را تمام می‌کنند و اغلب کارها را نصفه نیمه رها می‌کنند
2. برایش صبح زود بیدار شدن خیلی دشوار و سخت است
3. آنها پر از بهانه هستند و برای هرکاری که انجام ندهند، بهانه جور می‌کنند
4. ذهنیت شکست خوردن دارند و از شکست حسابی می‌ترسند
5. افراد تنبل پر از رویاهایی است که رسیدن بهشان اغلب غیرممکن است!

 

چگونه تنبلی را کنار بگذاریم؟ با این 5 راه!

 

شاید به‌جای این سؤال بهتر باشد که بپرسیم چگونه می‌توان از تنبلی در جهت رشد استفاده کرد؟ چرا که می‌دانیم تنبلی قابل حذف شدن نیست و مانعی محکم و پایدار در برابر تغییر است. در واقع همه انسان‌ها، حتی آن‌هایی که به نظر شما موفق‌ترین انسان‌های این جهانند بارها و بارها میل به تنبلی را در خود حس کرده‌اند و می‌کنند.

همان‌طور که گفتیم اولویت مغز ما بقا است و بقا نیز نیازمند صرفه‌جویی در مصرف انرژی است. این موضوع ظرفیت تنبلی را در همه ما ایجاد می‌کنند. اما حال که تنبلی قابل حذف شدن نیست، تکلیف چیست؟ چگونه می‌توان از میل مغز به الگوهای خودکار و آشنا در جهت رشد استفاده کرد؟ درست فهمیده‌اید، کلید این قفل در «عادت» نهفته است. مراحل زیر کمکی برای رهایی از تنبلی است:

 

1- عادت‌های مفید بسازید

عادت‌ها، الگوهایی تکراری و خودکار هستند که مغز در جهت صرفه‌جویی در مصرف انرژی به سراغ ایجاد آن‌ها می‌رود. با ایجاد عادات می‌توانیم با یک تیر دو نشان بزنیم. از طرفی راه تغییر را برای خود میسر کنیم و از طرف دیگر نیز میل مغز به کمترین فشار را ارضا می‌کنیم؛ چون زمانی که یک رفتار به شکل عادت درمی‌آید، مغز دیگر نیازمند صرف هزینه و انرژی زیاد برای انجام آن نیست.

اما به‌هرحال همه ما عادات سالمی نداریم و این بدان معنی است که باید به سراغ ایجاد عادات برویم و همان‌طور که می‌دانید ایجاد عادات، خود پروسه‌ای سخت و نیازمند انرژی است. اما به‌هرحال زمانی که یک عادت در ما ایجاد می‌شود، خیلی راحت‌تر می‌توانیم بر میل به تنبلی غلبه کنیم و با استفاده از عادت‌ها، می‌توانیم کارهای اثربخش و مفید را با پرداخت هزینه روانی و فیزیکی کمتری انجام دهیم.

 

2- ارزش‌های خود را مشخص کنید

زمانی که از ارزش‌های خود آگاه باشیم، تلاش برای رسیدن به اهداف خیلی راحت‌تر از قبل می‌شود. در واقع گاهی اوقات افراد دلیلی برای تلاش کردن نمی‌بینند، به همین خاطر تنبلی را به کار کردن ترجیح می‌دهند. اما زمانی که ارزش‌های مشخصی در زندگی داشته باشند، خیلی راحت‌تر می‌توانند به کار و تلاش بپردازند

 

3- یک برنامه منعطف برای خود بچینید

برنامه به مسیر و زندگی ما جهت می‌دهد. اما اگر برنامه ما منعطف نباشد، این احتمال وجود دارد که از حرکت و پیشرفتمان جلوگیری کند. پس اول از همه برای جلوگیری از تنبلی باید یک برنامه مشخص داشته باشیم و در ادامه نیز باید تلاش کنیم تا برنامه‌ ما حالتی خشک نداشته باشد و منعطف باشد. این‌طور که کمال‌گرایانه نباشد و مبتنی بر شرایط زندگی و ویژگی‌های شخصیتی ما و میزان تلاشمان باشد.

 

4- به خود جایزه دهید

همان‌طور که گفتیم مغر ما در لحظه لذت را به رنج ترجیح می‌دهد. حال که می‌خواهیم از سد تنبلی عبور کنیم و کارهای سخت انجام دهیم، می‌توانیم با اضافه کردن لذت به آن فعالیت سخت انجام آن را برای خود راحت‌تر کنیم. برای مثال می‌توانیم بعد از هر ساعت درس‌خواندن به خود جایزه دهیم. آن جایزه می‌تواند هر چیزی باشد. از یک شیرینی ساده گرفته تا گوش دادن به موسیقی و تماشای فیلم. مهم این است که فعالیت سخت خود را با یک جایزه لذت‌بخش همراه کنیم تا راحت‌تر از سد تنبلی عبور کنیم.

 

5- کمال‌گرایی خود را مدیریت کنید

کمال‌گرایی باعث کاهش عملکرد می‌شود و کیفیت عملکرد ما را پایین می‌آورد. در واقع معیارهای بلندپروازنه و کمال‌گرایانه باعث می‌شود که اهداف در نظر ما بسیار سخت و غیرقابل‌دسترس جلوه کنند و این باعث ناامیدی و در نتیجه دست کشیدن ما از تلاش می‌شود. پس برای مدیریت تنبلی ضروری است که بتوانیم کمال‌گرایی خود را مدیریت کنیم.

• مطلب مرتبط: چگونه تنبلی را کنار بگذاریم؟ بهترین روش درمان تنبلی+تغییر سبک زندگی

سخن پایانی

در این مقاله به چیستی تنبلی، دلایل آن و همچنان نحوه مدیریت آن پرداختیم. تنبلی نوعی میل به صرفه‌جویی در مصرف انرژی است که ریشه در ترجیح مغز ما به سمت شرایط پر از آسایش دارد. تنبلی قابل حذف شدن نیست ولی می‌توانیم از خاصیت مثبت‌ آن استفاده کنیم و با ایجاد عادات، راه رفتارهای مفید را با پرداخت هزینه‌ و مصرف انرژی کمتر برای خود هموار کنیم.

 

یک دوره موثر و کاربردی برای رفع تنبلی و اهمال کاری!

دوره‌ای ویژه و خاص برای آن دسته از عزیزانی تهیه کرده‌ایم که فکر می‌کنند، تنبلی و اهمال کاری، مانع موفقیت‌هایشان شده است. در این دوره، به صورت عملی، قدم به قدم، اهمال کاری و تنبلی را کنار خواهیم گذاشت.

روی تصویر زیر کلیک کنید و بیشتر بخوانید: