هرکدام از ما سال‌های بسیار مهمی از زندگی‌مان را در مدرسه به‌ سر می‌بریم. محیط مدرسه بر جنبه‌های مختلف روانی و شخصیتی ما اثرات فراوان می‌گذارند و اعتماد به نفس ما نیز از این قاعده مستثنا نیست. تجارب مختلف در مدرسه می‌توانند بر اعتماد به نفس ما بیفزایند و یا از آن کم کنند. در این مقاله، به‌ راه‌های افزایش اعتماد به نفس در دانش آموزان می‌پردازیم، در ادامه با ما همراه باشید.

اهمیت اعتماد به نفس برای دانش آموزان

فضای مدرسه به‌گونه‌ای است که دانش‌آموزان مدام در حال انجام فعالیت‌های مختلف هستند. آن‌ها مدام از سوی معلم و مدیر به انجام تکالیف و کارهای مختلف ترغیب می‌شوند و برای اینکه بتوانند در هرکدام از این تکالیف موفق باشند نیازمند دو چیزند:

1. توانایی و مهارت‌ها
2. باور به آن توانایی و مهارت‌ها

به‌صورت کلی اعتماد به نفس به این معنی است که دانش‌آموز به خود و توانایی‌هایش اعتماد داشته باشد و بداند که مهارت کافی برای پیشرفت درسی را دارد. یک دانش‌آموز اگر به توانایی‌های خود اعتماد نداشته باشد، ممکن است از قدم برداشتن در مسیر پیشرفت خودداری کند و آن‌گونه که باید با معلم و مدیر مدرسه هماهنگ نباشد.

نشانه‌های عدم اعتماد به نفس در دانش آموزان

دانش‌آموزان بی‌اعتماد به نفس، معمولاً چون باور کافی به توانمندی‌های خود ندارند، از شرکت در بسیاری از فعالیت‌های کلاسی طفره می‌روند. مثلاً یک دانش‌آموز ممکن است علی‌رغم بلد بودنِ پاسخ سؤال معلم از بلند شدن خودداری کند و یا از اینکه به جلوی کلاس بیاید طفره رود. این دانش‌آموز همچنین ممکن است در کارهای گروهی شرکت نکند و یا تکالیفش را انجام ندهد.

اما در طرف مقابل یک دانش‌آموز با اعتماد به نفس، به توانایی‌ها و مهارت‌های خود باور دارد و به موقع در بحث‌های کلاسی و یا کارهای گروهی شرکت می‌کند. این دانش‌آموز می‌داند که توانایی کافی برای انجام تکالیفش را دارد و از ارائه توانمندی‌هایش ترسی ندارد. یک معلمِ هوشیار باید با توجه به این نشانه‌ها محیط را برای پرورش و شکوفا کردن دانش‌آموزان فراهم کند.

• مطلب مرتبط: نشانه های عدم اعتماد به نفس؛ 14 نشانه قوی

عوامل مؤثر بر اعتماد به نفس در دانش آموزان

با هم برخی از عوامل مؤثر بر میزان اعتماد به نفس دانش آموزان را بررسی کنیم:

1. نقش همکلاسی‌ها بر اعتماد به نفس در دانش آموزان

همکلاسی‌ها و به‌صورت کلی همسالان نقش بسیار مهمی را در میزان اعتماد به نفس دانش آموزان دارند. مقایسه اجتماعی به کرات در مدارس صورت می‌گیرد و دانش‌آموزان خواه‌وناخواه تحت تأثیر همکلاسی‌های خود قرار می‌گیرند.

هر دانش‌آموز اطلاعات زیادی در مورد زمینه‌ای که در آن زندگی می‌کند، با خود به مدرسه می‌آورد و مدرسه مکانی است که ما خود را از نظر اجتماعی، اقتصادی شخصیتی، فرهنگی و خانوادگی با دیگران مقایسه می‌کنیم. این مقایسه‌ها تأثیر زیادی بر عزت‌نفس و اعتماد به نفس دانش‌آموزان می‌گذارند.

2. نقش معلم‌ها

معلم‌ها نیز مانند همکلاسی‌ها، تأثیر زیادی بر دانش‌آموزان می‌گذارند. معلم به عنوان فردی که به دانش‌آموز آموزش می‌دهد و کلاس اداره می‌کند، تأثیر بسیار مهمی می‌تواند بر دانش‌آموزان بگذارد.

یک دانش‌آموز معلم خود را الگو قرار می‌دهد و رفتارهای او را به عنوان منبعی برای آموزش می‌بیند، به همین خاطر یک معلم تأثیر بسیاری بر اعتماد به نفس دانش‌آموز می‌گذارد.

3. تاثیر رفتار مدیر و کارکنان مدرسه

مدیر مدرسه نیز به عنوان فردی که کل مدرسه را اداره می‌کند، با توجه به سیستم‌های آموزشی و مدیریتی که در مدرسه پیاده می‌کند، بسیار بر دانش‌آموزان تأثیر می‌گذارند. سایر کارکنان مدرسه نیز که به نوعی با دانش‌آموزان در ارتباط‌اند می‌توانند بر اعتماد به نفس دانش آموزان تأثیر جدی بگذارند.

4. نقش والدین در میزان اعتماد به نفس دانش آموزان

نقش والدین، می‌تواند حتی پررنگ‌تر باشد. والدین نقش بسیار مهمی در تعدیل و مدیریت تأثیرهای همکلاسی‌ها، معلمان و مدیران بر دانش‌آموزان دارند. والدین باید بتوانند به مدیریت احساساتی که کودکان در مدرسه تجربه می‌کنند، کمک کنند. در واقع والدین باید به دانش‌آموز کمک کنند که احساساتش را تنظیم و از خود مراقبت کند.

درنهایت همکلاسی‌ها و معلمان ارتباط کمتری با دانش‌آموزان دارند و والدین مهم‌ترین منبع حمایت عاطفی و هیجانی دانش‌آموزان‌اند. به همین دلیل والدین می‌تواند با نقش تعدیل گری خود به اعتماد به نفس فرزندانشان بسیار کمک کنند.

راه‌های افزایش اعتماد به نفس در دانش آموزان

دنبال کردن این روش‌ها می‌تواند به افزایش میزان اعتماد به نفس در دانش آموزان منجر شود:

1. مهارت‌های تازه‌ای به دانش‌آموزان بیاموزید

مهارت‌ها و توانایی‌ها، نقش مهمی در میزان اعتماد به نفس دانش آموزان دارند. هر چه که یک دانش‌آموز تواناتر و با مهارت‌تر شود، می‌تواند اعتماد به نفس بیشتری نیاز داشته باشد، چون همان‌طور که گفتیم، پیش‌زمینه اصلی داشتنِ اعتماد به نفس داشتنِ توانایی است؛ و بعد از آن، باور به این توانایی‌ها.

2. زمینه را برای شکوفایی استعدادهای دانش‌آموز فراهم کنید

مهم‌ترین وظیفه معلمان و مدیران و پدر مادرها در مواجه با دانش‌آموزان فراهم کردن محیطی امن برای شکوفایی استعدادهای دانش‌آموز است. دانش‌آموز باید بداند که می‌تواند بدون ترس از تحقیر و سرزنش استعدادهای خود را به نمایش بگذارد و برای پرورش آن‌ها تلاش کند.

3. مقایسه‌های ذهنی دانش آموزان را تعدیل کنید

همان‌طور که گفتیم مقایسه اجتماعی ناخودآگاه اتفاق می‌افتد و اجتناب‌ناپذیر است. بااین‌حال معلمان و والدین می‌توانند به تعدیل این مقایسه‌‌ها از قدرت آسیب‌زایی آن‌ها بپردازند. در واقع دانش‌آموزان باید به مرور یاد بگیرند که هر فرد از زمینه‌ای کاملاً متفاوت می‌آید و نمی‌توان همه را با یک خط‌کش مشخص با یکدیگر سنجید.

هرکدام از ما ژنتیک و محیط خاص خود را داشته‌ایم و این بسیار طبیعی است که در زمینه‌هایی از دیگران برتری داشته باشیم و یا دیگران از ما برتری داشته باشند؛ اما به‌هرحال ازآنجایی‌که ما محیط و ژنتیک یکسانی نداشته‌ایم، طبیعتاً نمی‌توان با یک معیار مشخص خود را با دیگران سنجید. به‌صورت کلی، معلمان و والدین باید تلاش کنند که به دانش‌آموزان آموزش دهند در کنار پذیرش اجتناب‌ناپذیری مقایسه‌ها، معقول و منطقی نبودن آن‌ها را نیز ببینند و خود را سرزنش نکنند.

4. به دانش آموزان بازخورد مثبت دهید

بازخورد مثبت به دانش‌آموزان کمک می‌کند خود را در آینه ما ببینند و احساس دیده شدن و شنیده شدن کنند. هیچ‌چیز برای ما انسان‌ها لذت‌بخش‌تر از دیده و شنیده شدن نیست و والدین و معلمان می‌توانند با بازخورد دادن مداوم به دانش آموزان به افزایش اعتماد به نفس آن‌ها و نگاه بهترِ آن‌ها به خودشان کمک کنند.

5. از تحقیر و سرزنش دانش‌آموزان خودداری کنید

تحقیر و سرزنش عواملی بسیار ویرانگر در روابط هستند. معلمان و یا والدین با تحقیر و سرزنش دانش‌آموزان به آن‌ها احساس طرد شدن و بی‌ارزشی می‌دهند. درنهایت عزت‌ نفس و اعتماد به نفس دانش‌آموزان به‌شدت آسیب می‌بیند. معلمان و والدین باید بتوانند با رعایت اصول حرفه‌ای حین انتقاد کردن، از انتقال احساس بی‌ارزشی به دانش‌آموزان جلوگیری کنند.

6. به دانش‌آموزان کمک کنید که خودشان را بهتر بشناسند

هیچ‌چیز مانند شناخت نمی‌تواند به عزت‌نفس و اعتماد به نفس ما کمک کند‌. معلمان و والدین وظیفه دارند که با فراهم کردن محیطی امن به دانش‌آموزان کمک کنند خود را بهتر ببینند و با ضعف‌ها و نکات قوت خود آشنا شوند. معلمان و پدر و مادرها باید بتوانند به دانش‌آموزان بیاموزند که هر فرد متشکل از نکات تاریک و روشنی است و باید برای شناخت و پذیرش هرکدام از این‌ها تلاش کرد.

سخن پایانی

در این مقاله به‌صورت مفصل به مبحث اعتماد به نفس در دانش آموزان پرداختیم. به‌صورت کلی باید اشاره کرد که زمان و سال‌های زیادی را در مدرسه می‌گذرانیم و تأثیرات زیادی از معلمان و سایر هم‌کلاسی‌ها می‌پذیریم. پس این برای معلمان ضروری است که با درک مناسب از جهان دانش‌آموزان، محیطی امن برای شکوفایی استعدادهای آنان فراهم کنند و به افزایش توانمندی‌ها و باور به این توانمندی‌ها در دانش‌آموزان کمک کنند. والدین نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع حمایت عاطفی نقش مهمی در افزایش اعتماد به نفس دانش‌آموزان‌ دارند.

دوره جامع و ویژه اعتماد به نفس|ضروری برای آینده فرزندان!

اغلب ما از کمبود اعتماد به نفس رنج می‌بریم، فرصت از دست می‌دهیم، آسیب می‌بینیم و شکوفا نمی‌شویم. یکبار برای همیشه با علمی‌ترین و به روزتررین نکات اعتماد به نفس، به الگویی خاص برای بچه‌هایتان تبدیل شوید: