خجالت در همه برهه‌های زندگی اثر مخربی دارد. اما جوانی آن‌زمانی است که به‌مرور خجالت باعث می‌شود یکی‌یکی فرصت‌های زندگی از دست فرد خارج شوند! شاید تا قبل از این وجود نشانه های کودک خجالتی صرفا باعث می‌شد که کودک شما در ارتباط با بقیه به مشکل بخورد. اما خجالت در جوانان به‌طور بسیار گسترده روی ارتباطات، فرصت‌های شغلی، درآمد و… تاثیر می‌گذارد. بنابراین درمان نکردن آن می‌تواند تا حد زیادی روی پیشرفت یک جوان و یا نوجوان اثر بگذارد. در این مقاله ما ابتدا به تعریف خجالت در نوجوانان و جوانان می‌پردازیم و سپس به سراغ دلایل و درمان آن می‌رویم.

 

خجالت در جوانان و نوجوانان

ابتدا به این بپردازیم که معنی خجالت چیست؟ به صورت کلی به معنی ترس از این است که دیگران ما را ضعیف و ناکافی و نالایق ارزیابی کنند (1) این احساس در جوانان و نوجوانان می‌تواند با آسیب‌های خاصی همراه باشد چرا که این افراد در حال‌وهوای دوران بلوغ به سر می‌برند و روز به روز استقلال طلبی آن‌ها افزایش می‌یابد. خجالت در این افراد می‌تواند فرصت‌های زیادی را از آن‌ها بگیرد.

در واقع خجالت در جوانی و نوجوانی، چیزی است که باعث می‌شود فرد احساس عدم کفایت و عدم لیاقت کند و در موقعیت‌های مختلف، آن طور که باید خودش را ابراز نکند.

همینطور خجالت ممکن است باعث شود فرد در شرایطی مورد زورگویی و خشم دیگران قرار گرفته ولی بدون هیچ واکنش مناسبی، از محل دور شود. چنین رفتاری و مورد زورگویی قرار گرفتن خودش دوباره باعث کاهش اعتماد به نفس و افزایش احساس خجالت در فرد می‌شود. به‌طور خلاصه، خجالتی بودن در یک جوان باعث می‌شود او در ارتباطات عملکرد ضعیفی داشته باشد، به انزوا برود، احساس اضطراب کند، تحقیر شود و حتی به خودش اجازه ندهد چیزهای جدیدی که باید را، امتحان کند. در مجموع یک جوان یا نوجوان فرصت‌های زیادی را از دست می‌دهند.

 

 

نشانه‌های خجالت در جوانان و نوجوانان

اینها رایج‌ترین نشانه‌هایی هستند که می‌توانید به کمک‌شان متوجه شوید فرد دچار مشکل کمرویی و خجالت است:

 

1- عدم ابراز نظر

یک جوان یا نوجوان خجالتی ممکن است به دلیل ترسی که از قضاوت دیگران دارد از ابراز نظر خودداری کند

 

2– مشکل در برقراری ارتباط

جوانان و نوجوانان خجالتی در برقراری ارتباطات مختلف از جمله ارتباطات عاطفی و اجتماعی با مشکل روبرو هستند. این افراد ممکن است سختی زیادی را برای صحبت با جنس مخالف تجربه کنند.

 

3- خودخوری و خود سرزنشی

جوانی و نوجوانی دوره‌ای هستند که فرد بیشتر از همیشه لزوم برقراری ارتباط را احساس می‌کند. عدم توانایی برای برقراری ارتباط و ابراز وجود می‌تواند نوجوانان و جوانان را به خودخوری و خود سرزنشی دچار کند.

 

این فیلم را هم بهتر است تماشا کنید:

 

 

افراد خجول دارای خصوصیات مختلفی هستند. برای آشنایی با این ویژگی‌ها مقاله 19+1 ویژگی افراد خجالتی و کمرو | آیا من خجالتی‌ام؟ را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

 

دلیل خجالت در جوانان و نوجوانان

حس خجالت در جوانان دارای دلایل مختلفی است که در ادامه به بخشی از آن‌ها اشاره کرده‌ایم.

 

حتما این ویدئو را پیش از خواندن ادامه مقاله تماشا کنید:

👇👇👇👇👇

 

1- تاثیر ژنتیک در خجالت نوجوانان

تعداد کمی از کودکان ممکن است به دلیل تفاوت‌های ژنتیک (2)، کمی خجالتی تر از بقیه باشند.

 

2- فرهنگ موثرترین مولفه

در بعضی از فرهنگ‌های جمع‌گرا(3) خجالت به عنوان ویژگی‌ای مثبت شناخته می‌شود که این می‌تواند نوجوان و جوانان را مستعد خجالتی‌‌شدن کند.

 

3-  تاثیر امنیت 

احساس خجالت در واقع نوعی ناامن تصور کردن جهان است. کودکانی که در خانه احساس امنیت ندارند، بیشتر از بقیه خجالتی می‌شوند. (در اثر دعوای والدین، تنبیه شدن، اعتیاد والدین و… .)

 

4-  تاثیر نوع انتقاد در ایجاد حس خجالت

کودکان و نوجوانانی که دائم مورد انتقاد و حتی مقایسه شدن هستند، به‌شدت احساس خجالتی بودن و شرم می‌کنند. والدین با انتقادها و سرزنش‌های خود می‌توانند به کودک احساس بی‌ارزشی و اشتباهی بودن بدهد. این کودک در بزرگسالی نیز مدام نگران است که دیگران با یک دید منفی به او نگاه کنند.

 

5- یادگیری مشاهده‌ای

بعضی مواقع افراد از پدر و مادر خجالتی خودشان، این رفتار را تقلید می‌کنند. در واقع فرد والدین خود را به عنوان مرجعی قابل اعتماد می‌شناسند و ممکن است رفتارهای همراه با خجالت والدین را در خود پرورش دهند.

 

6- تمسخر و تحقیر شدن

خیلی اوقات افراد بخاطر اعتقادات، خانواده و ویژگی‌های ظاهری خود مورد تحقیر قرار بگیرند و مسخره شوند. این موضوع می‌تواند آن‌ها را مستعد خجالتی‌‌شدن کند.

تمسخر یکی از دلایل اصلی تبدیل شدن انسان به یک فرد خجالتی است. می‌توانید تمسخر را زیرمجموعه مورد “آزار و اذیت” قرار دهید. اصولا افراد در کودکی مورد تمسخر والدین ناآگاه خود قرار گرفته و سپس در نوجوانی و جوانی توسط دوستان‌شان که خود مشکل عزت نفس دارند، مسخره می‌شوند. از جمله رایج‌ترین انواع تمسخر برای جوانان که در معرضش هستند، اینهاست:

همانطور که در مقاله‌های قبلی هم گفتم خجالتی شدن یک انسان، به رفتاری برمی‌گردد که در کودکی با او شده. اما خب قبل از اینکه بخواهید خودتان را (به عنوان والدین) یا والدین‌تان را مقصر بدانید، باید به یک نکته فکر کنید:

 

بزرگترها همیشه رفتاری را انجام می‌دهند که فکر می‌کنند واقعا به سود فرزندشان است. بنابراین اگر یک والد به‌طور ناخواسته باعث خجالتی شدن فرزند جوانش شده، خیلی مقصر نیست چون احتمالا خود او هم در کودکی در معرض همین رفتار بوده و چیزی که یاد گرفته را عملی کرده.

 

 آموزش درمان کمرویی جوانان (برای والدین)

 در ادامه می‌خواهم نحوه درمان کمرویی جوانان را به شما آموزش دهیم. روی صحبت این بخش از مقاله با والدین است. البته اما اگر شما به عنوان یک جوان در حال خواندن مقاله هستید، اشکالی ندارد چون می‌توانید بخش بعدی را مطالعه کرده و راهکارها را عملی کنید:

 

1- جوانان را تحقیر نکنید

متاسفانه یکی از رایج‌ترین رفتار خانواده‌های ایرانی، تحقیر کردن نوجوانان و جوانان‌شان است. همانطور رفتار رایج دیگری که زیرمجموعه همین تحقیر کردن قرار می‌گیرد، مقایسه کردن آنها با دیگران است. زمانی که جوانان‌تان را به هر دلیلی تحقیر می‌کنید یا اجازه می‌دهید دیگران نسبت به آنها چنین رفتاری داشته باشند، صرفاً در حال کاهش عزت نفس و افزایش کمرویی‌شان هستید. به زبان دیگر شما این تصویر را به آنها القا می‌کنید که انسان بی‌ارزشی هستند.

 

 

هیچ تحقیق و مطالعه علمی وجود ندارد که بگوید تحقیر یک انسان باعث افزایش انگیزه در جهت رشد می‌شود. بنابراین لطفا اطرافیان را با هدف افزایش انگیزه‌شان تحقیر نکنید. متاسفانه یکی از رایج‌ترین رفتار خانواده‌های ایرانی، تحقیر کردن نوجوانان و جوانان‌شان است. همینطور رفتار رایج دیگری که زیرمجموعه همین تحقیر کردن قرار می‌گیرد، مقایسه کردن آنها با دیگران است.

نکته جالب اینجاست؛ اگر از افرادی که این رفتار را بروز می‌دهند در مورد دلیل آن سوال کنید، احتمالا جواب می‌دهند که: با این کار می‌خواهیم کمی به غیرت‌شان برخورده و بیشتر تلاش کنند!

 

2-  به آنها برچسب “خجالتی” نزنید

خیلی اوقات والدین به فرزندان درون‌گرا و یا مضطرب خود برچسب خجالتی‌بودن می‌زنند. این خیلی مهم است که شما نوجوان و یا جوان خود را به خوبی بشناسید و به آن‌ها برچسب خجالتی‌ را نزنید.

 

3-  در شکست‌ها و پیروزی‌ها حمایتشان کنید

 

یادتان باشد، جوانی دقیقاً آن‌زمانی است که فرزندان شما باید راهکارهای مختلف را امتحان کنند، شکست بخورند، دوباره بلند شوند، تلاش کنند، باز هم شکست بخورند و… . در واقع این شکست خوردن‌هاست که همه چیز را به جوانان یاد داده و البته به آنها می‌فهماند که در آینده زندگی‌شان چه چیزی می‌خواهند.

اما اگر بخواهید از این فرآیند طبیعی جلوگیری کرده و با هر بار شکست خوردن آنها را شرمنده کنید، قطعاً باعث می‌شوید خجالتی‌تر از قبل شوند. علاوه بر این شما باید سعی کنید حتی در صورت بروز موفقیت‌های کوچک، آن‌ها را تشویق کنید نه اینکه موفقیت‌های‌شان را بی‌ارزش جلوه بدهید.

 

درمان خجالتی بودن جوانان و نوجوانان

ار روش ها و راهکارهای زیر برای درمان خجالت خودتان استفاده کنید:

 

1- از روانشناس و روان‌پزشک کمک بگیرید

با توجه به علت‌های خجالت می‌توان فهمید که خیلی از اوقات ما به کمک روانشناس و روان‌پزشک نیازمندیم. ما باید این مسئله را جدی گرفته و از متخصصین این حوزه کمک بگیریم.

 

2- تمرین کنید

 

اما چه تمرینی کنیم؟ هر تمرینی که به شما ثابت کند بی‌دلیل خجول هستید! در واقع اغلب ترس‌هایی که در ذهن شما در مورد ارتباطات، قضاوت بقیه و… وجود دارد، ترس‌هایی دروغین‌اند. بنابراین باید به‌مرور با تمرین‌های مختلف به خودتان این موضوع را ثابت کنید. برای شروع از امروز، هر روز یک کار کوچک را انجام دهید که تا قبل از این از آن ترس داشتید. برای مثال می‌توانید در یک جمع شروع به سخن گفتن کنید‌.

 

3-  یاد بگیرید

یادگیری یکی دیگر از راهکارهای مهم برای از بین بردن مشکل کمرویی است. اما یادگیری چه؟ یادگیری مهارت‌های ارتباطی، یادگیری فن بیان، یادگیری اصول ارتباطات و… . برای شروع شرکت در دوره رایگان فن بیان انتخاب خوبی است.

 

4- با خودتان بدرفتاری نکنید

جوانان و نوجوانان خجالتی به دلیل بازخوردهایی که از دیگران می‌گیرند ممکن است دچار خود سرزنشی شوند. اما این خیلی ضروری است که ما بتوانیم خود را بپذیریم.

 

5- خودتان را در جمع‌ها جای بدهید

 

می‌دانم که احتمالا خیلی از بودن در جمع خوش‌تان نمی‌آید. اما خب برای درمان باید کمی از محیط امن‌تان خارج شوید. مثلا اولین قدم می‌تواند شرکت در یک دوره حضوری باشد. مهم نیست چه دوره‌ای، صرفا موضوع دوره چیزی باشد که به آن علاقه دارید. خوشبختانه در این دوره‌ها اصولا کسی بقیه را نمی‌شناسد و همین کمک می‌کند با قرار گرفتن در کنار افرادی مثل خودتان، راحت‌تر باشید. مزیت دیگر هم این است که به‌مرور و البته به اجبار وارد جو کلاس شده و با بقیه ارتباط برقرار می‌کنید.

 

سخن پایانی مقاله خجالت در جوانان

در این مقاله ما به بررسی ابعاد مختلف خجالت در جوانان و نوجوانان پرداختیم. به‌صورت کلی خجالت در جوانان و نوجوانان می‌تواند به رابطه‌های آن‌ها آسیب بزند و آنان را منزوی کند. خجالت در بین نوجوانان و جوانان همچنین می‌تواند فرصت‌های زیادی را از آن‌ها بگیرد. ما با مراجعه به روانشناس و روان‌پزشک و انجام تمرینات مختلف و یادگیری مهارت‌های ارتباطی می‌توانیم خجالت خود را کمتر کنیم. خب به انتهای مقاله درمان خجولی جوانان رسیدیم. در این مقاله بعد از آشنایی با مشکل خجالت در نوجوانان و جوانان، با دلایل، نشانه‌ها و راهکارهای درمانش آشنا شدیم. در آخر اگر سوال و نظری هست، در بخش نظرات منتظر شما هستم.

 

منابع:

1. https://www.apa.org/topics/shyness
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

 

در انتهای مقاله از شما درخواست می‌کنم حتما سری به صفحه دوره شهامت بزنید چون مطمئنم تاثیر بسیار مثبتی روی شما خواهد داشت. کافی‌ست روی تصویر زیر کلیک کنید: