زودرنجی چیست؟ دلایل، نشانه‌ها و درمان علمی زودرنجی

احتمالاً با صحنه‌های زیر از زودرنج‌ها و کسانی که به اصطلاح نازک نارنجی خوانده می‌شوند، روبرو شده‌اید:

• تولد گرفته است و یکی از دوستانش به هر دلیلی نتوانسته در تولد حاضر باشد، حسابی دلخور می‌شود و دلیل این غیبت را احتمالاً، نشای از کینه، انتقام یا چنین مواردی می‌داند،
• کسی با او در جمع یا حتی در خلوت شوخی کرده و بابت این شوخی، حسابی رنجیده و دلخور شده است؛
• بعد از ازدواج می‌بیند که گاهی همسرش با خانواده‌اش وقت بیشتری می‌گذراند و برای همین می‌رنجد و فکر می‌کند همسرش خانواده‌اش را بیشتر از او دوست دارد؛
• کسی از او انتقادی ساده می‌کند و او از این انتقام حسابی می‌رنجد و ناراحت می‌شود؛
• اگر رئیس یا مدیرش نکته‌ای به او گوشزد کند تا چند روز حالش بد است و خاطرش مکدر و رنجیده می‌شود؛
• و مثال‌های بسیار دیگر از افرادی که زودرنج هستند و نازک نارنجی خوانده می‌شوند…

در مقاله پیش رو که حاوی لایو یک ساعته پیام بهرام پور در مورد زودرنجی و زود ناراحت شدن است، این مطالب را بررسی کرده‌ایم:

• زودرنج‌ها چه کسانی هستند و به چه کسانی زودرنج و نازک نارنجی می‌گوییم؟
• چرا برخی افراد زودرنج هستند و خیلی زود ناراحت می‌شوند؟
• انواع واکنش زودرنج‌ها به انتقادات، شوخی‌ها و صحبت‌های دیگران
• مضرات زودرنجی چیست؟ زودرنجی باعث چه آسیب‌هایی می‌شود؟
• راهکارهای کوتاه مدت برای زودرنجی (9 راهکار جالب که جایی گفته نشده است!)
• راهکارهای بلندمدت برای زودرنجی که کاملاً کاربردی است!

با ما همراه باشید با این مقاله تر و تازه و پر نکته!

ابتدا لازم است لایو زیر را حتماً تماشا کنید:

به چه کسانی می‌گوییم زودرنج؟

در سطح وب فارسی، به دنبال مطالبی برای زودرنج بودن و راهکارهای درمان زودرنجی گشتیم، اما چیزی پیدا نکردیم. برای درست کردن محتوای جذاب و کاربردی در مورد زودرنجی، چندین کتاب خواندیم و مقالات متعدد علمی را بررسی کردیم که همگی به زبان انگلیسی بودند.

در زبان انگلیسی به زودرنج ها به صورت مخفف HSP گفته می‌شود. این عبارت، مخفف عبارت (The Highly Sensitive Person) و به معنای انسان‌های خیلی حساس است.

به کسانی می‌گوییم زودرنج که احتمالاً تحریک‌پذیری بیشتری نسبت به دیگران دارند و از نظر ذهنی و حتی فیزیکی، حساس‌ترند. آن‌ها احتمالاً در مقابل انتقادات، زودتر واکنش نشان می‌دهند، بیشتر می‌رنجند و شاید بتوان گفت از ظرفیت نقد پذیری و شوخی پایین‌تری برخوردارند. به‌طورکلی می‌توان گفت زودرنج ها، آستانه تحمل پایین‌تری دارند.

زودرنج‌ها چه اسم‌های دیگری دارند؟

به زودرنج ها، افراد تحریک‌پذیر یا Irritable هم گفته می‌شود. همچنین احتمالاً در اصلاح عامیانه، نازک نارنجی هم نام دارند.

انواع زودرنجی و یک نمودار مهم!

به نمودار زیر نگاه کنید. این نمودار رابطه بین میزان اعتماد به نفس و میزان تحریک‌پذیری افراد را نشان می‌دهد.

در حالت اول، اعتماد به نفس پایین و تحریک‌پذیری به اندازه و نرمال است. چنین افرادی در مقابل انتقادات و شوخی‌ها و چنین مواردی، واکنش خاصی نشان نمی‌دهد و احتمالاً به راحتی از چنین شرایطی عبور می‌کند.

در حالت دوم، یعنی هم‌زمانی اعتماد به نفس پایین و تحرک پذیری بالا، منجر به نازک نارنجی بودن یا زودرنجی می‌شود.

حالت سوم یعنی اعتماد به نفس بالا و تحریک‌پذیری بالا منجر به ایجاد افرادی لوس و پرخاشگر می‌شود.

و حالت چهارم هم اعتماد به نفس بالا و تحریک‌پذیری نرمال که بهترین حالت است و افراد با شهامت چنین وضعیتی دارند.

زودرنجی چه مضرات و آسیب‌هایی به همراه دارد؟

افراد زودرنج، آسیب‌پذیرتر از سایر افرادند، البته اگر نتوانند زودرنجی خودشان را کنترل کنند، درصورتی‌که بتوانند این زودرنجی را کنترل و مدیریت کنند، در ادامه می‌بینید که این تهدید به یک فرصت مبدل می‌شود.

برخی از آسیب‌هایی که افراد زودرنج متحمل آن می‌شوند را ببینید:

• افراد زودرنج احتمالاً سطح اضطراب و استرس بالاتری را تحمل می‌کنند
• افراد زودرنج، از بودن در جمع‌ها اجتناب می‌کنند و به مرور، تنهاتر می‌شوند
• افراد زودرنج، تصمیمات غلط بیشتری می‌گیرند چون نگران حرف دیگران هستند!
• زودرنج‌ها، شروع کننده روابط نیستند و نمی‌توانند ارتباطات سالم برقرار کنند
• و…

پاسخ به دو ابهام و باور غلط در مورد زودرنج‌ها!

ابهام اول: آیا زودرنجی در زنان بیشتر است؟

خیر! پژوهش‌های علمی نشان داده نسبت اختلال زودرنجی در آقایان و خانم‌ها به صورت کاملاً مساوی تقسیم شده، یعنی 50-50!

ابهام دوم: آیا زودرنجی فقط در درونگراها وجود دارد؟

خیر! طبق مطالعاتی که در مقالات و پژوهش‌های خارجی خوانده‌ایم، می‌توان گفت این نسبت 30-70 است. 30 درصد زودرنج‌ها، برونگرا و 70 درصد زودرنج‌ها، درونگرا هستند.

آیا زودرنجی لزوماً چیز بدی است؟

خیر!

افراد زودرنج، افرادی جزئی نگرتر هستند و اتفاقات پیرامونشان را بهتر درک می‌کنند.

آن‌ها در کار گروهی احتمالاً بهتر عمل می‌کنند وافرادی دلسوزترند! اما به دلیل زودرنجی‌شان، کمتر به چشم می‌آیند؛ بنابراین زودرنجی لزوماً چیز بدی نیست به شرطی که درس تاز آن استفاده کنید. زودرنجی را به یک چاقو تشبیه می‌کنیم که هم می‌توان با آن آدم کشت و هم می‌توان کیک تولد برید!

با چاقویتان کیک تولد ببرید…!

دلایل زودرنجی چیست؟ چرا زودرنج می‌شویم؟

پژوهش‌های علمی نشان می‌دهد تنها حدود 20 درصد از زودرنجی، ناشی از ژنتیک و وراثت است. به احتمال قوی، زودرنجی صفت و اختلالی اکتسابی و ناشی از محیط و الگو گرفتن از دیگران است.

زودرنج بودن کوتاه مدت می‌تواند ناشی از اتفاقاتی مثل افسردگی، سانحه و اتفاقات تلخ، افسردگی یا حتی دوره PMS مخصوص خانم‌ها باشد.

اما سبک و نوع زندگی هم می‌تواند در زودرنج شدن انسان‌ها دخیل باشد. مثلاً تحقیقات نشان می‌دهد که سیگاری‌ها و الکلی‌ها، زودرنج‌ترند و آستانه تحمیل پایین‌تری دارند.

همچنین شرایطی مثل کم خوابی، خستگی مزمن، فشار کاری و مشاغل پراسترس، می‌تواند نقش مهمی در زودرنج شدن انسان‌ها ایفا کند.

9 راهکار کوتاه مدت و کاربردی برای درمان زودرنجی

با هم راهکارهایی جالب و کمتر شنیده شده برای درمان اختلال زودرنجی را می‌خوانیم:

جشن بگیر!

احتمالاً فکر می‌کنید افراد زودرنج، همیشه در رنج و عذاب‌اند، همان‌طور که در بالا گفتیم، اشتباه فکر می‌کنید. این افراد به راحتی می‌توانند با کنترل و مدیریت زودرنجی‌شان، این تهدید را به یک فرصت ویژه بدل کنند.

افراد زودرنج، با جزئیات بیشتری اتفاقات و وقایع پیرامون خودشان را درک می‌کنند. گویی آن‌ها یک نیروی خاص و ویژه دارند که اگر بتوانند به‌درستی از آن استفاده کنند، یک برتری نسبت به دیگران به دست آورده‌اند.

بنابراین، توصیه می‌کنیم با آگاهی به زودرنجی‌تان، برای خود جشن بگیرید و سعی کنید هرچه زودتر، این تهدید را به یک فرصت ویژه بدل کنید. با ادامه راهکارها همراه باشید:

بپذیر و خودت را سرزنش نکن!

یک راهکار خوب، پذیرش زودرنج بودن است. تا وقتی نپذیرید گه نازک نارنجی و زودرنج هستید، چیزی تغییر نمی‌کند. از اینکه به زودرنج بودن متهم شوید، نترسید و با آغوش باز بپذیرید که این صفت را دارید. پذیرش، نخستین گام برای بهتر شدن است…

محرک‌ها را کم کن!

همان‌طور که گفتیم، افراد زودرنج، تحریک‌پذیرتر و حساس‌ترند. پس یک راه خوب این است که ورودی‌هایی که تحریکتان می‌کند را کم کنید. مثلاً شاید بهتر باشد گاهی چشم‌هایتان را ببندید و یک مدیتیشن آرام و جذاب داشته باشید. به جای اینکه ورودی‌های بیشتری به سمتتان هجوم بیاورد، با ریلکس کردن و مدیتیشن، حالتان را بهتر کنید.

سپاسگزاری کن…

توجهتان را هرچه بیشتر از سمت رنجش‌ها و ناراحتی‌ها، به سمت سپاسگزاری و حال خوب هدایت کنید. سپاسگزاری می‌تواند حسابی حالتان را بهتر کند.

ماشه‌های رنجش را پیدا کنید

آنچه که می دانید رویش حساس‌تر هستید را کشف کنید و در صورت امکان، به گوش عزیزانتان برسانید. به عزیزانتان بفهمانید که روی چه چیزهایی حساس هستید. مثلاً اگر از شوخی در جمع خوشتان نمی‌آید، صاف و پوست کنده به دیگران بگویید. یا اگر دوست ندارید کسی در مورد عیوب احتمالی ظاهرتان نظر دهد، به دیگران بگویید. گاهی حرف زدن، نتایج خیلی خوبی به همراه دارد.

یادتان باشد احتیاج، حق به وجود نمی‌آورد!

این را یادتان باشد که اگر به چیزی نیاز دارید، لزوماً حق ندارید هرطور که دلتان خواست آن را به دست آورید. یک مثال ساده می‌تواند این باشد که شما احساس می‌کنید دوست دارید دوستتان در جشن تولدتان حضور داشته باشد، ولی او به هر دلیلی نمی‌تواند یا نمی‌خواهد در جشن باشد، این دوست داشتن شما، حقی برایتان ایجاد نمی‌کند که او را مجبور به انجام این کار کنید. لطفاً این مورد را حسابی در ذهن داشته باشید.

بایدهایتان را کمتر کنید

به جای کلمه باید، از کلمه “دوست دارم” استفاده کنید.

مثلاً:

• باید فلان کار را برایم انجام دهی
• دوست دارم فلان کار را برایم انجام دهی

 

• باید خواهرم همراهم به جشن تولد دوستم بیاید
• دوست دارم خواهرم در جشن تولد دوستم، همراهی‌ام کند

این تغییر لحن و استفاده از کلمات، می‌تواند کمک کند تا حس زودرنجی کمتری تجربه کنید.

 

راهکارهای درمان زودرنجی (بلندمدت)

با چند راهکار بلندمدت و با اثرات طولانی‌تر هم همراه شوید:

درگیر پروژه‌های بلندمدت شوید!

وقتی برنامه‌های بزرگ و هدف‌های والاتر برای خودتان داشته باشید، درگیر موضوعات کوچک و زودرنجی‌های بیهوده نخواهید شد.

با درگیر شدن در پروژه‌های بزرگ‌تر، چالش‌های بیشتری برایتان پیش می‌آید، بیشتر رشد می‌کنید و در نتیجه از نظر ذهنی به فرد قدرتمندتری تبدیل خواهید شد.

عمداً از دیگران سؤال بپرسید

گاهی باید به دل ترس ها و نقطه ضعف‌ها رفت. سعی کنید از اطرافیان خود درباره خودتان سؤال کنید. مثلاً به آن‌ها بگویید: “اگر بخواهی یک نصیحت به من بکنی، چه پیشنهادی داری؟”

شاید برخی از پاسخ‌ها، خاطرتان را آزرده سازد، با این حال این کار، کمک می‌کند تا با نقطه ضعف‌ها و ایرادات خودتان روبرو شوید و اجازه دهید دیگران از شما انتقاد کنند و ظرفیت خودتان را بالا ببرید.

زودرنجی‌ها و احساستان را در آن لحظات بنویسید!

تکنیک آخر به این موضوع اشاره دارد که نوشتن، به شدت به خودآگاهی و بهبود و رفع ایراداتمان کمک می‌کند. این بار هرموقع رنجیده خاطر شدید، بعد از مدتی کوتاه، احساسی که در آن لحظات داشتید را بنویسید. مثلاً بنویسید که در آن لحظه احساس ترس داشتید، احساس حقارت داشتید، عصبانی و خشمگین بودید یا هر احساس دیگری که داشتید را بنویسید.

می‌توانید با جزئیات بیشتری آن لحظات را بنویسید. اینکه زودرنجی شما از کجا شروع شد و به کجا ختم شد.

لینک های مفید دیگر؛ موضوعات مشابه!

مرزهای پرخاشگری! تفاوت پرخاشگری و رفتار قاطعانه را میشناسید؟

اعتماد به نفس چیست؟ بهترین راهکار برای افزایش اعتماد به نفس

در جواب تعارفات چه بگوییم؟

چگونه دیگران را قانع کنیم؟ با این روش‌ها مخ دیگران را بزنید!

دوره شهامت، چطور کمکمان می‌کند زودرنج نباشیم؟

در دوره رفع خجالت، کمرویی و زودرنجی شهامت، تکنیک‌های بسیار کاربردی، ساده و البته تست شده قرار داده‌ایم و به صورت عملی نشان داده‌ایم که چطور می‌توانید اختلالاتی مثل زودرنج بودن، کمرو بودن، خجولی گری و سایر اختلالاتی که باعث کم شدن بازدهی و مؤثر نبودن زندگی‌مان می‌شود را رفع کنید.

حتماً سری به صفحه این دوره بزنید و اطلاعات کامل‌تری دریافت کنید.

دوره فوق العاده رفع خجالت و کمرویی شهامت