زبان بدن چیست؟ افسانه است یا واقعیت؟ چیزهایی که در مورد زبان بدن شنیده‌ایم، واقعاً تا چه اندازه حقیقت دارند؟ اینکه یک نفر گوشش را بخاراند یا دست‌هایش را به کمرش بزند، همیشه یک معنی دارند؟ واقعیت این است که اگرچه می‌توان زبان بدن را تا حد زیادی یاد گرفت، بااین‌حال، افسانه‌ها و دروغ‌های بسیاری هم در این حیطه وجود دارد که افراد غیرمتخصص، با شاخ و برگ دادن و اغراق‌های بی‌مورد، موجب بروز سوءتفاهم‌های جدی در آن شده‌اند. در این مقاله، به‌دوراز افسانه‌سرایی، برایتان همراه با مثال و روش‌های علمی، قرار است بگوییم که زبان بدن چیست و چطور می‌توانیم از آن به‌درستی و در مواقع لزوم استفاده کنیم!

وبینار فتح قله سخنوری رایگان شد!

دیگه وقتشه تو جمع همه نگاها روی تو باشه!

ثبت نام فوری و رایگان!

زبان بدن چیست؟ 

ممکن است گمان کنید که زبان اصلی شرکت یا مجموعه شما، زبان فارسی است، اما اشتباه می‌کنید. بیشترین زبانی که به آن زبان صحبت می‌شود، آنی نیست که با کمک آن صحبت می‌کنید.

اولین زبانی که نیاز به یادگیری آن داریم  زبان بدن است و شما نیاز دارید توجه بیشتری به آن بکنید. پس باید بدانیم زبان بدن چیست؟

یادگیری تکنیک‌های زبان بدن باعث می‌شود که ما در ارتباطات غیرکلامی خود که بخش عمده‌ای از ارتباطات ما را تشکیل می‌دهند، توانمندتر شویم و با استفاده بهینه از این تکنیک‌های زبان بدن می‌توانیم در ارتباطات و مذاکرات خود بهتر بدرخشیم.

چرا مهم است که زبان بدن را یاد بگیریم؟

تابه‌حال به این موضوع دقت کرده‌اید که وقتی می‌خواهید در مهمانی یا مراسمی با فرد جدیدی آشنا شوید، اولین پیام‌هایی که جابجا می‌شود از طریق زبان بدن است؟

فرض کنید می‌خواهید با فردی ارتباط برقرار کنید، ابتدا به زبان بدن او توجه می‌کنید، به طرز ایستادن او و حالات چهره‌اش دقت می‌کنید که آیا عصبانی است یا خوشحال؛ سپس تصمیم می‌گیرید که چطور جلو بروید و ارتباط را شروع کنید، مثلاً این که اگر از حالت چهره فرد متوجه شدید که خوشحال است، می‌توان گفتگو را به سمت این برد که کمی شادتر باشد.

اما وقتی از حالات چهره و زبان بدن او متوجه شدید که او آدم جدی و عصبانی است احتمالاً در استفاده از طنز در گفتگو کمی حساس‌تر می‌شوید و گفتگو را رسمی‌تر ادامه می‌دهید. البته باید به این نکته هم توجه کنیم که یادگیری زبان بدن باعث می‌شود که بتوانیم در رفتار خودمان هم دقیق‌تر شویم.

گفتیم یکی از ابتدایی‌ترین پیام‌هایی که ارسال می‌کنیم از طریق زبان بدن است. فرض کنید قرار است به یک جلسه یا مهمانی بروید، اگر در مورد اصول زبان بدن اطلاع داشته باشید، می‌دانید که قبل از این که حتی گفتگویی بین شما و کسانی که قرار است با آن‌ها جلسه داشته باشید شکل بگیرد، ظاهر شما، از جمله نوع پوشش شما و نوع راه رفتن و حرکات بدن شما اطلاعاتی را به افراد دیگر در مورد شما منتقل می‌کند، حالا که می‌دانید زبان بدن امری مهم و ضروری در ارتباطات است، می‌توانید کاری کنید که افراد تا حد زیادی پیامی که شما می‌خواهید را دریافت کنند.

نوع نگاه شما به افراد حاضر در جلسه، نوع دست دادنتان و ارتباطات چشمی شما با افراد، می‌تواند تا حد زیادی در روند جلسه تأثیرگذار باشد.

ما می‌توانیم با یادگیری زبان بدن، پیام‌های بهتری را در روابط کاری و اجتماعی خود ارسال و دریافت کنیم. به بیان بهتر وقتی زبان بدن را یاد می‌گیریم، می‌توانیم کنترل بیشتری روی پیامی که می‌خواهیم ارسال کنیم داشته باشیم و پیام‌ها و رفتارهای دیگران را بهتر شناسایی کنیم. مثلاً می‌توانیم با یادگیری این اصول و قواعد در هنگام صحبت با تکنیک‌های زبان بدن، کلام خود را تأیید کنیم که این کار در اثربخشی کلام و نفوذ بیشتر آن، تأثیرگذار است.

آنچه بیان نمی‌کنید، از آنچه بیان می‌کنید مهم‌تر است!

در هر دیدار، قبل از اینکه سخنی بگوییم یا حرفی بشنویم، رفتار و حالات طرف مقابل را می‌بینیم. وقتی در یک جمع برای اولین بار فردی را ملاقات می‌کنیم، دوستی یا دشمنی آن‌ها یا احتمال صمیمی شدن با آن‌ها را از روی آنچه می‌بینیم، قضاوت می‌کنیم.

امروزه بیشتر محققان حوزه مهارت‌های ارتباطی، بر این امر توافق نظر دارند که:واژه‌ها و کلمات عمدتاً برای انتقال اطلاعات هستند، درحالی‌که زبان بدن برای ارائه نگرش‌های شخصی است که در برخی موارد نیز از آن به عنوان جانشین پیام‌های شفاهی استفاده می‌شود!

به‌عنوان‌مثال یک زن می‌تواند با نفوذ نگاهش نگاهی به مرد بیندازد که او را قبض روح کند؟ شخص ماهر با گوش دادن به صدای افراد باید بتواند تشخیص دهد که او چه حرکتی می‌خواهد انجام دهد و حتی با مشاهده حرکات شخص، زبانی که می‌خواهد با آن صحبت کند را پیش‌بینی نماید.

زبان بدن چگونه احساسات و افکارمان را افشا می‌کند؟

وضع عاطفی ما از طریق زبان بدن منعکس می‌شود. هر حرکت، یک کلید ارزشمند برای درک عواطف هر شخص است. بگذارید یک مثال برای روشن شدن مطلب برایتان بیان کنم:

کسی که احساس ترس یا تدافعی بودن می‌کند ممکن است دست‌به‌سینه بنشیند یا پایش را روی پایش بیندازد یا هر دو کار را با هم انجام دهد.

کلید خواندن زبان بدن این است که ضمن گوش دادن به آنچه دیگران می‌گویند و توجه کردن به شرایط صحبتشان، بتوانیم وضعیت عاطفی آن‌ها را درک کنیم. این کار به ما کمک می‌کند تا حقیقت را از دروغ تشخیص دهیم!

اما زبان بدن پیچیده‌تر از این است که با دانستن چند نکته بتوان رفتار طرف مقابل را بررسی کرد. برای پی بردن به زبان بدن معمولاً باید چند حرکت و رفتار را هم‌زمان با هم بررسی کرد تا به درستی بتوان زبان بدن را تشخیص داد.

مهارت زبان بدن ذاتی ست یا اکتسابی؟

برای اینکه ببینیم زبان بدن ارثی است یا اکتسابی، با یک سؤال شروع می‌کنیم: وقتی دست‌به‌سینه می‌نشینید دست چپ را روی راست می‌اندازید یا راست را روی چپ؟

بیشتر مردم تا موقعی که امتحان نکنند، مطمئن نیستند که چطور این کار را می‌کنند. همین الان دست‌به‌سینه بنشینید و بعد به سرعت وضعیت خود را تغییر دهید. بالاخره متوجه خواهید شد که یکی از این دو وضعیت برایتان راحت‌تر خواهد بود. شواهد نشان می‌دهد که این یک ژست ژنتیکی است که نمی‌توان تغییرش داد.

درست است که تفاوت‌های فرهنگی بسیارند، اما نشانه‌های اصلی زبان بدن در همه فرهنگ‌ها و اقشار حدوداً یکی است. البته این بحث که کدام حرکات اکتسابی بوده و به تدریج به عادت تبدیل شده و چه حرکاتی ذاتی هستند هنوز ادامه دارد؛ مثلاً بیشتر مردان ابتدا آستین راست کتشان را می‌پوشند درحالی‌که بیشتر زنان اول آستین چپ را به تن می‌کنند.

البته این امر حاکی از آن است که مردان بیشتر از نیمکره راست استفاده می‌کنند و زنان از نیمکره چپ. (تحقیقات ثابت می‌کند که مردان بیشتر از نیمکره سمت چپشان استفاده می‌کنند؛ این نوشته که مردان بیشتر از نیمکره سمت راست خود استفاده می‌کنند، برگرفته از کتاب body language نوشته خانم الیزابت کوهان است که در قسمتی از کتاب خود به این موضوع اشاره کرده و گفته شده که مردان بیشتر از نیمکره سمت راست خود استفاده می‌کنند.)

یادگیری تکنیک‌های زبان بدن؛ به این 3 قانون مهم توجه کنید

آنچه شما از افراد مختلف در وضعیت‌های متفاوت می‌شنوید و یا می‌بینید لزوماً: نگرش واقعی و حقیقی افراد را نشان نمی‌دهد. شما باید از این سه قانون زیر برای اظهارنظر درست پیروی کنید:

قانون اول: جدا جدا نه، مجموعه حرکات با هم!

یکی از متداول‌ترین اشتباهات در خواندن زبان بدن دیگران، این است که یک حرکت را جدا از سایر حرکات یا شرایط تعبیر کنید.

مثلاً خاراندن سر معانی متفاوتی مانند عرق ریختن، عدم اطمینان، شوره موی سر، کک، فراموش‌کاری و دروغ‌گویی دارد و فهمیدن اینکه کدام معنی در مورد کدام فرد صدق می‌کند بسته به سایر حرکات هم‌زمان فرد دارد.

زبان بدن مانند هر زبان دیگری، دارای واژه، جمله و نقطه‌گذاری است. هر حرکت مثل یک واژه تنهاست و هر واژه معانی متفاوت و متعددی دارد.

مثلاً در زبان انگلیسی واژه “dressing” ده معنی متفاوت دارد که شامل لباس پوشیدن، چاشنی غذا، مایه داخل شکم مرغ، مرهم زخم، کود و مهتری اسب است.

فقط هنگامی‌که یک واژه را با واژه دیگر در یک جمله قرار می‌دهید، می‌توانید معنای آن را به طور کامل درک کنید. مجموعه حرکات و ژست‌های ما در قالب یک جمله قرار می‌گیرند و نگرش واقعی شخص را لو می‌دهند. یک مجموعه زبان بدن درست مثل یک جمله، باید حداقل سه واژه داشته باشد تا دقیقاً بتوان معنی هر واژه را تعبیر کرد. شخص شهودی کسی است که می‌تواند جملات زبان بدن را بخواند و آن‌ها را با رفتار فرد مطابقت دهد.

قانون دوم: دنبال هم‌خوانی می گردید

تحقیقات نشان می‌دهد تأثیر نشانه‌های غیرکلامی تقریباً پنج برابر کلام است، به‌عنوان‌مثال، اگر ببینید سیاستمداری برای شما سخنرانی می‌کند و به شما می‌گوید که نظرات جوانان را با آغوش باز می‌پذیرد، در حالی که دست‌به‌سینه ایستاده و چانه‌اش پایین است. آیا حرفش را باور می‌کنید؟

حالا اگر در حالی که ضربات کوتاه و تندی روی میز میزند، سعی کند متقاعدتان کند که فرد دلسوزی است چطور؟ زمانی فروید گفت: “یکی از  مراجعانش از ازدواجش اظهار رضایت کرد، در حالی که با حلقه ازدواجش بازی می‌کرد، آن را از انگشتش خارج می‌کرد و دوباره به انگشت می‌کرد.” فروید متوجه شد که او دروغ می‌گوید و در واقع در زندگی‌اش مشکل دارد.

قانون سوم: حرکات شخص را در چارچوبی که رخ می‌دهند بخوانید

همه حرکات باید در چارچوبی که رخ می‌دهند تعبیر شوند. مثلاً اگر فردی در یک روز سرد برفی دست‌به‌سینه در حالی که پاهایش را محکم روی هم انداخته و چانه‌اش هم رو به پایین است، به‌احتمال‌قوی به این معناست که سردش شده و معنای واکنش دافعی نمی‌دهد؛ اما اگر همان شخص با همان حالات سر میز فروش روبروی شما نشسته باشد به درستی می‌توان حرکت او را به این معنا دانست که نسبت به پیشنهاد شما احساس منفی دارد.

در دوره رایگان فن بیان و سخنرانی شرکت کنید که بیش از 20 هزار نفر در آن ثبت‌نام کرده و از محتوای آن استفاده کرده‌اند: (روی تصویر زیر کلیک کنید)

یک نکته مهم در استفاده از زبان بدن

احتمالاً برای شما هم پیش آمده که یکی از دوستانتان به تازگی کتابی در مورد زبان بدن می‌خواند یا در دوره‌ای شرکت می‌کند و سریع شروع به تحلیل زبان بدن افراد می‌کند که فلانی که دست‌به‌سینه ایستاده “گارد دارد” و در حالت دفاعی قرار دارد.

یکی  از اشتباهات معروفی که در تعبیر زبان بدن افراد صورت می‌گیرد، در زمینه ژست دست‌به‌سینه بودن افراد است. درصورتی‌که ممکن است فرد در محیطی قرار داشته باشد که سردش باشد و دست‌به‌سینه شود تا مقداری دست‌هایش گرم شود یا این که ممکن است به نشانه احترام دست‌به‌سینه ایستاده است.

مهم‌ترین نکته‌ای که در این قسمت باید یاد بگیریم این است که نشانه، به‌خودی‌خود معنی‌ای ندارد و نمی‌توان از روی آن‌ها قضاوت کرد و باید دقیقاً تمام این موارد در سخنرانی هم رخ می‌دهد. افرادی که در دوره‌های سخنرانی شرکت می‌کنند اغلبشان به جای این که به تمرینات سخنرانی و فن بیان بپردازند و مهارت خودشان را در این زمینه افزایش دهند به نقد کردن دیگران می‌پردازند.

احتمالاً شما هم از افرادی شنیده‌اید یا جایی خوانده باشید که نحوه قرارگیری ما، حرکات بدن و دست به هنگام صحبت کردن، همه و همه در شکل دادن و تأثیرگذاری ارتباطات ما علی‌الخصوص ارتباطات کلامی نقش مؤثری دارند.

معرفی مقاله مرتبط: فن بیان چیست؟

رفع یک سوتفاهم در مورد نقش زبان بدن

پروفسور آلبرت محرابیان (Albert Mehrabian) استاد دانشگاه UCLA و کارشناس موضوعات روانشناسی با رویکرد ارتباطات کلامی و غیرکلامی که از یک خانواده ارمنی در ایران متولد شده است در تحقیقات خود به موضوع بسیار جالبی رسیده که افرادی همچون برایان تریسی نیز در کتاب‌های خود به آن استناد کرده‌اند.

او در بررسی‌های خود نشان داده که میزان اثرگذاری ارتباطات ما از 3 قسمت کلی تشکیل شده است.

1. کلام
2. لحن صدا
3. زبان بدن

و موضوع متحیرکننده در این بررسی، میزان اثرگذاری هرکدام از اجزا در ارتباطات است! البته متأسفانه افسانه‌هایی هم به پرفسور آلبرت محرابیان در مورد ارتباطات و زبان بدن نسبت می‌دهند که واقعیت ندارد!

همان‌طور که می‌دانید بیشتر سخنرانان، متخصصان و افراد، تمرکز خود را بر روی کلام می‌گذارند و توجه کمتری به لحن و زبان بدن خود دارند درحالی‌که در این تحقیق نشان داده شده که کلام کمترین میزان اثرگذاری را دارد و سهم آن فقط 7٪‌ از ارتباطات است درحالی‌که لحن صدا 38 درصد از اثرگذاری در ارتباطات را شامل می‌شود و 55 درصد باقی مانده نیز سهم زبان بدن خواهد بود!

این اعداد واقعاً متحیرکننده هستند! یعنی یک سخنران یا مدرسی که پشت میز می‌نشیند و با لحن یکنواختی فقط حرف می‌زند فقط 7 درصد از توان کل خود برای اثرگذاری را مورد استفاده قرار داده و این واقعاً فاجعه است؛ زیرا بسیاری از افراد نه فقط مدرسان در ارتباطات خود این عوامل را نادیده می‌گیرند.

یعنی برای جمع‌بندی می‌توانیم بگوییم:

1. کلام 7 ٪
2. لحن صدا 38 ٪
3. زبان بدن 55 ٪

شاید با این توصیفات برای ما واضح‌تر باشد اگر بگوییم که چرا اکثر مردم جامعه، تلویزیون دیدن را به رادیو گوش کردن و رادیو گوش کردن را به کتاب خواندن ترجیح می‌دهند…

تا به اینجای کار از اهمیت زبان بدن و به صورت کلی ارتباطات غیرکلامی گفتیم. خب حالا باید چه کار کنیم تا بتوانیم با اجزای غیرکلامی خود بتوانیم ارتباطات مؤثرتری داشته باشیم؟

البته در مورد این تحقیق سو برداشت‌هایی وجود دارد که در فیلم زیر که افسانه منسوب به پروفسور محرابیان نام دارد، در این مورد توضیح دادیم:

چند تکنیک و نکته پراهمیت و مفید در مورد زبان بدن

مطالعات نشان داده است که 60 درصد ارتباطات ما غیرکلامی است. وقتی به بهینه‌سازی زبان بدن خود فکر نمی‌کنید، تنها از 40 درصد توانایی ارتباطی خود استفاده می‌کنید.

تصور کنید اگر کمی به ارتباطات غیرکلامی خود توجه کنید، سخنرانی بعدی یا ملاقات با رئیستان چقدر مؤثرتر خواهد بود. این هفت نکته می‌تواند به شما کمک کند از این اشتباه رایج اجتناب کنید تا بتوانید از زبان بدن خود برای کسب مزیت در حرفه خود استفاده کنید.

1. قدرت دست‌ها را دست کم نگیرید

دست‌های ما به خوبی در مورد اینکه ما چه کسی هستیم، صحبت می‌کنند. تحقیقات نشان داده است که مغز ما بیش از هر عضو دیگر بدن به دست‌ها توجه می‌کند، زیرا تکامل یافته‌ایم که به آن‌ها به عنوان یک مکانیسم ایمنی نگاه کنیم تا مطمئن شویم دیگران به ما حمله نمی‌کنند. اگر دقت کرده باشید مغز ما در اعتماد کردن به کسی زمانی که دستان او را نمی‌بینیم، مشکل دارد!

هر زمان که جلسه دارید، دستان خود را بالای میز نگه دارید. میزان اعتماد به شما افزایش می‌یابد و می‌توانید از ابزاری حیاتی برای ارسال پیام و انتقال نگرش استفاده کنید.

برای یادگیری نحوه استفاده درست از حرکات دست، می‌توانید به سخنرانی‌های تأثیرگذار در TED نگاه کنی تا ببینید این سخنرانان چگونه از حرکات دست برای توضیح پیام خود استفاده می‌کنند. سپس می‌توانید هنگام آماده شدن برای ارائه خود، استفاده از آن حرکات را تمرین کنید.

2. برای نشان دادن علاقه خود،سرتان را به حرکت درآورید

دیل کارنگی، استاد تأثیرگذاری بر مردم  و نویسنده کتاب مشهور “آیین دوست یابی”، به شاگردانش توصیه کرد که نشان دهند به افرادی که با آن‌ها صحبت می‌کنند علاقه مند هستند. یکی از راه‌هایی که می‌توانید این کار را به صورت غیرکلامی انجام دهید، استفاده از تکان دادن سر به صورت سه گانه است. سه تکان سریع و کوچک پشت سر هم نشانه غیرکلامی است برای اینکه به طرف مقابل بگویید «بیشتر بگو» یا «می‌شنوم، توضیح بده». این یک راه عالی برای نشان دادن این است که شما علاقه مند و درگیر صحبت‌های طرف مقابل هستید و مردم را تشویق می‌کند تا با دیده باز، با شما صحبت کنند.

3. عدم استفاده از نشانه‌های اضطراب و بی‌اعصابی

یاد بگیرید که از نمایش زبان بدن عصبی خودداری کنید تا مضطرب یا ناتوان به نظر نرسید. رایج‌ترین رفتارهای این‌چنینی در زبان بدن عبارت‌اند از:

• دست‌هایی که به هم فشار می‌آورند
• شکستن انگشتان دست‌ها
• مالش بازوها
• کندن پوست لب

گاهی اوقات تشخیص علائم عصبی خودمان دشوار است، چون آن‌ها را بدون فکر کردن انجام می‌دهیم. از یک دوست یا همکار بخواهید که به شما بگوید آیا چنین رفتارهایی از شما می‌بیند یا خیر؟ وقتی آگاه شوید، می‌توانید اقداماتی برای متوقف کردنشان انجام دهید.

4. آینه دیگران باشید!

مطالعه‌ای که در هاروارد بیزینس ریویو  انجام شد نشان داد فروشندگانی که گفتار و زبان بدن مشتریان را تقلید می‌کنند، تعاملات مثبت‌تری دارند و در مجموع موفق‌تر از کسانی هستند که این کار را انجام نمی‌دهند. راه‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید با آن آینه دیگران باشید، مثلاً:

• آهنگی که دوست دارند را بخوانید،
• سرعت گفتارتان را مثل آن‌ها کنید،
• با مواضع آن‌ها موافقت کنید،
• رفتارتان را با آن‌ها مطابقت دهید

5. سطح استرس خود را کاهش دهید

لحظه‌ای که شروع به احساس استرس می‌کنید، سطح کورتیزول شما افزایش می‌یابد که باعث تشدید احساس اضطراب می‌شود. در اینجا نحوه استفاده از زبان بدن برای ریلکس بودن آورده شده است:

• سینه و گردن خود را جلو دهید
• پاهای خود را به اندازه عرض شانه محکم روی زمین قرار دهید
• بازوهایتان را خیلی سفت نگیرید

این‌ها ویژگی‌های زبان بدن قوی است. هرچه فضای بیشتری اشغال کنید و عضلاتتان شل‌تر باشند، کورتیزول کمتری تولید خواهید کرد که باعث کاهش استرس شما می‌شود.

6. لبخند بزنید (در زمان مناسب)

بسیاری از توصیه‌های حرفه‌ای‌های زبان بدن می‌گویند باید بیشتر لبخند بزنید اما این همیشه ایده خوبی نیست. بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که در موقعیت‌های قدرت و کاریزما قرار دارند، درواقع زیاد لبخند نمی‌زنند، در عوض، در زمان مناسب لبخند می‌زنند. وقتی برای اولین بار به یک نفر سلام می‌کنید، بهتر است در پایان مکالمه، لبخند بزنید. یادتان باشد لبخند زدن بیش‌ازحد ممکن است نتیجه عکس دهد.

7. بهتر است به صورت زاویه‌دارتر بنشینید

نحوه نشستن شما بیش از آنچه فکر می‌کنید بر رفتار شما تأثیر می‌گذارد. مطالعات نشان می‌دهند وقتی بدن ما مستقیماً در مقابل شخص دیگری قرار می‌گیرد، مغز فرد مقابل را بیشتر متخاصم می‌داند. هنگام صحبت با همکاران و مافوق، بهتر است با زاویه کمی بنشینید یا بایستید. این کار باعث می‌شود کمتر تهدیدکننده به نظر برسیم و ضربان قلب هر دو طرف را کاهش می‌دهد.

سخن پایانی

تلاش کردیم در این مقاله با موضوع زبان بدن، نکات مهم این حوزه را برایتان تعریف کنیم و مثال‌هایی هم بزنیم. البته که یادگیری زبان بدن تنها با همین مقاله غیرممکن است. بلکه باید در مورد آن مطالعات بیشتری داشته باشید.

دوره رایگان چطور جذاب و دوست داشتنی باشیم؟

در اینجا یک پیشنهاد برایتان داریم. اگر می‌خواهید مثل افراد کاریزماتیک و آن‌ها که جذاب به نظر می‌رسند، زبان بدن داشته باشید، در دوره رایگان زیر که بیش از 6 هزار نفر شرکت کرده‌اند، ثبت‌نام کنید:

روی لینک زیر کلیک کنید: