وقتی به اطراف خود نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم کسانی که روی اهدافشان تمرکز و توجه کرده‌اند موفق‌تر هستند. به یاد دارم زمانی که فرزندانم کوچک بودند، خیلی از اوقات از آن‌ها خواهش می‌کردم که روی درس توجه و تمرکز داشته باشند؛ اما مگر می‌شد!

آن‌ها به کوچک‌ترین کار و حرکت که در خانه اتفاق می‌افتاد توجه داشتند، اما به درسشان خیر. وقتی با آموزگاران و مادران دیگر صحبت می‌کردم می‌دیدم بله؛ آن‌ها هم درگیر موضوعی مشابه هستند. کودکانشان به همه چیزهای اطراف توجه داشتند جز درس! این مسئله تقریباً در اغلب خانواده ها دغدغه ای مهم است. در این جا لازم دیدم چند تمرین تمرکز برای کودکان و چند راهکار خوب برای بهبود میزان تمرکز آنها به ویژه در هنگام مطالعه (چه درسی و چه غیر درسی) پیشنهاد بدهم.

• مطلب مرتبط: چگونه تمرکز خود را بالا ببریم؟ بهترین راه های افزایش تمرکز

چرا کودکان با تمرکز بالاتر، موفق‌ترند؟

 

حتماً برای شما هم پیش آمده که بخواهید کاری را انجام بدهید ولی تمرکز کافی برای انجام آن کار نداشته و نتوانسته‌اید آن کار را به درستی انجام دهید، اصولاً زمانی یک شخص می‌تواند کاری را به درستی انجام دهد که بتواند بر روی آن کار تمرکز کند و توانایی آن را داشته باشد که تمام جزئیات مربوط به آن کار را ببیند.

انجام یک کار بدون توجه به تمام زوایای پیدا و پنهان آن کار بدون شک نتیجه مطلوب را برای شما به ارمغان نخواهد آورد، لذا توانایی تمرکز بر روی یک کار در آن واحد یکی از ویژگی‌های مثبت هر شخص محسوب می‌شود.

کودکان با تمرکز بالاتر، دقت بیشتری دارند و در نتیجه کارهایشان را درست‌تر انجام می‌دهند. اگر کودکان یاد بگیرند که از همین ابتدای زندگی، با تمرکز بالاتری روی هدفشان عمیق شوند، طبیعتاً خلاقیت بیشتری هم خواهند داشت و کارهایی که با عمق بیشتری انجام شوند، نتیجه بهتری هم به بار خواهند آورد.

• مطلب مرتبط: چگونه بر اهداف خود تمرکز کنیم؟ تمرکز بر هدف بلند مدت!

تمرین تمرکز برای کودکان و چند راهکار خوب!

من به واسطه شغلم متوجه شدم که خیلی از پدران و مادران در زمینه تمرکز و توجه کودکانشان دچار مشکل هستند. البته می‌دانیم که نداشتن تمرکز و توجه، دامن‌گیر نه‌فقط بچه‌ها بلکه همه ما بزرگ‌ترها هم شده است؛ اما خیلی مهم است از کودکی توجه کنیم تا فرزندانمان روی اهداف و برنامه‌هایشان تمرکز بیشتری داشته باشند.

کودکان زنده به آن‌اند که آرام نگیرند!

همه ما می‌دانیم که نشستن و بی‌تحرکی اصلاً برای یک کودک قابل‌پذیرش نیست. ما کودکی را در جنب‌وجوش و تلاش و تحرک می‌بینیم. پس اولین نکته مهم این است که بپذیریم کودک ما نمی‌تواند به مدت طولانی بی‌تحرک باشد. حداکثر مدت تمرکز یک کودک 15 تا 20 دقیقه (در صورت ایجاد شرایط محیطی خوب) است. اگرچه هرچه رشد می‌کند، زمان این تمرکز باید بیشتر شود. پس به این نکته خیلی خوب توجه داشته باشیم که کودک ما نمی‌تواند به مدت طولانی تمرکز داشته باشد و لزومی هم برای این کار وجود ندارد.

نکته مهم بعدی این است که حتی اگر کودک شما در همین زمان کوتاه هم تمرکز کند می‌تواند مطلبی را بیاموزد؛ یعنی کودکان با مدت تمرکز پایین هم می‌توانند مطلب یا نکته‌ای را فرا بگیرند.

بهتر آن‌ها را بشناسیم

 

ویژگی کودکی که تمرکز دارد این است خوب گوش می‌کند خوب توجه می‌کند و فکر می‌کند و در نهایت عمل می‌کند. یادمان باشد به یک نکته در تمرکز کودکان توجه داشته باشیم و آن این است که کودک خود را بهتر بشناسیم. ما به عنوان والدین یا سرپرست کودک باید به تدریج این نکته را کشف کنیم که کودک ما شنیداری است، خوانداری است و یا با لمس کردن چیزی را بهتر تصور می‌کند. آیا تصویرسازی ذهنی خوبی دارد؟

یعنی بدانیم که اگر کودک ما کودکی است که با شنیدن مطلب چیزی را بهتر می‌آموزد، سعی کنیم از مطالب و آموزش‌های صوتی بیشتری برای او استفاده کنیم. اگر با دیدن تصاویر آموزش بهتری می‌بیند، سعی کنیم با نشان دادن تصاویر به یادگیری و تمرکز کودک کمک کنیم و اگر قدرت تجسم و تخیل او قوی است، سعی کنیم از این راه سعی در بهبود تمرکز کودکان کنیم.

لقمه‌لقمه‌اش کنید!

 

داستان کوتاهی است با این مضمون که از فرد موفقی می‌پرسند: «چگونه یک فیل را بخوریم؟» و او زیرکانه پاسخ می‌دهد: «لقمه‌لقمه!» یکی از دلایل دیگر اینکه کودکان نمی‌توانند تمرکز کنند، می‌تواند این باشد که کارها برایشان خیلی پیچیده است. به صورتی که تمرکز روی آن برایشان سخت و دشوار است.

باید توجه داشته باشیم که در این‌گونه مواقع کارها را کوچک و به نوعی لقمه‌لقمه کنیم تا کودک ما بتواند روی آن فعالیت تمرکز داشته باشد. ساده‌سازی محتوا و مفهوم می‌تواند به کودک کمک کند تا با تمرکز بیشتری به مدیریت کارهایش بپردازد.

مثلاً اگر از کودک بخواهیم کل کمدش (که فرضاً بزرگ و شلوغ است) را مرتب کند، احتمالاً تمایل چندانی برای این کار ندارد و بعد از مدت کوتاهی، تمرکزش به هم می‌ریزد و نمی‌تواند کار را تمام کند. در عوض می‌توانیم از او بخواهیم ابتدا از یکی از کشوها شروع کند، سپس یک استراحت چنددقیقه‌ای با یک بازی انجام دهد و سپس به سراغ یک کشوی دیگر برود. این یک تمرین برای تمرکز کودکان است.

محیط و شرایط را آرام کنید

 

یکی دیگر از راه‌های افزایش تمرکز در کودکان این است که شرایط را برای تمرکز بهتر آن‌ها فراهم کنیم. سعی کنیم محل آرام و بی‌سروصدایی برای تمرکز کودک فراهم کنیم تا بتواند تمرکز کند. البته بعضی از کودکان حتی در محیط پرسروصدا هم توانایی تمرکز را دارند.

سپهر نوه برادر من خیلی به چرخ و ماشین توجه دارد. شاید یک چرخ کوچک بتواند بیشتر از یک ربع  توجهش را جلب کند یا یکی از دوستانم عنوان می‌کرد که دخترش یک آکواریوم دارد و می‌تواند مدت‌ها به ماهی‌ها نگاه کند و تمرکز و توجهش روی حرکت و کارهای ماهی‌های داخل آکواریوم باشد. باید ببینیم چه چیزهای می‌تواند توجه و تمرکز کودک ما را جلب کند.

زمان‌بندی مناسب برای کودکان

یک راه دیگر و تمرین برای تمرکز کودکان این است که حتماً سعی کنیم برای کودکمان تایم مشخص کنیم و بگوییم: «تا این مدت می‌توانی این کار را انجام دهی.» بازی‌هایی مثل پازل‌های فکری یا جدول کلمات و بازی‌هایی که با فلش کارت انجام می‌شود هم به تمرکز کودک کمک می‌کند.

کودکتان را به شارژ بزنید!

حتماً سعی کنید مابین دو فعالیت به کودک حتماً فرصتی برای تازه شدن و شارژ شدن دهید؛ مثلاً اگر کودک مشغول یادگیری 10 جمله انگلیسی است، حتماً دقت کنیم که به کودک اجازه دهیم چند دقیقه بازی کند، بدود و شارژ شود.

دقت کنیم زمان دیدن تلویزیون و بازی با تبلت و کامپیوتر را محدود کنیم. اگرچه تلویزیون چیز بدی برای کودک نیست اما بهتر است آن‌ها به صورت فیزیکی فعالیت داشته باشند و بازی‌های مفید انجام دهند.

مثلاً می‌توانید سعی کنید با بچه‌ها بازی‌های تئاتری انجام دهید. چون تئاتر باعث می‌شود که کودکان متفکر و خلاق‌تر و با انعطاف‌پذیری بیشتری تربیت شوند. شما در قالب تئاتر و کارهای هیجان‌انگیز دیگر، می‌توانید کلی آموزش مفید به کودکان بدهید.

بازی؛ یک سوخت قدرتمند برای کودکان!

 

انواع بازی‌ها برای کودکان همچون سوختی است که آن‌ها را شارژی دوباره می‌کند. ازآنجایی‌که کودکان در هنگام بازی، مطالب زیادی را یاد می‌گیرند، بهتر است کاری کنیم فعالیت‌هایشان بیشتر شبیه بازی کردن باشد.

همان‌طور که گفتیم، بهتر است تلفن هوشمند، تبلت و رایانه را از آن‌ها دور نگاه دارید و اجازه دهید کودکان، با اسباب‌بازی‌های معمولی بازی کنند و همچنین بازی‌هایی که تمرکز آن‌ها را بیشتر می‌کند را انجام دهند و تمرکز کردن را تمرین کنند. تحقیقات نشان داده است تلفن‌های هوشمند می‌توانند مدت تمرکز کودکان را کاهش دهند؛ بنابراین به‌ندرت اجازه بازی با آن را به او بدهید.

بازی‌های فکری که نیازمند فکر کردن، برنامه‌ریزی و استفاده از حافظه هستند، مفیدند. جدول کلمات، جورچین و بازی با کارت فلش می‌تواند قدرت تمرکز کودک روی کلمات، اعداد و تصاویر را بالا ببرد. پازل تصویری که در آن، بچه‌های کوچک‌تر باید به دنبال یک غلط یا یکشی پنهان در تصویر بگردند، می‌تواند توجه و تمرکز کودک را بالا ببرد.

1. مجسمه بازی

در این بازی کودک تمرین می‌کند که بتواند مدت‌زمانی را فقط در یکجا، بدون تکان خوردن بنشیند. یک بازی تمرکزی دیگر در این دسته بازی‌ها، «مجسمه بازی» است. با تکرار کردن این کلمه، ذهن کودک عادت می‌کند و کم‌کم این ارتباط بین ذهن و بدن تمرکز کودک را بالا می‌برد.

2. حدس وسایل

یک بازی و تمرین تمرکز برای کودکان این است که چشمان کودک را با یک پارچه ببندیم و یکشی به کودک بدهیم تا با لمس آن، وسیله را توضیح دهد و بگوید این چه وسیله‌ای است و در مورد کاربردش توضیح دهد.

به صداهای که در اطراف ما می‌شنود گوش دهد و بگوید چه صداهایی شنیده است. این تمرین هم کمک می‌کند به افزایش حس شنوایی و همین‌طور به افزایش توجه و تمرکز کودک.

با کودکان بازی‌هایی انجام دهید که انگشتان دست‌وپا و همین‌طور شانه و سر را درگیر کند؛ مثلاً بگویید اگر از شما خواستیم انگشت پا را نشان دهید شما انگشت دست را نشان دهید. یا اگر گفتیم سمت چپ بدن را نشان بدهید، شما باید سمت راست را نشان دهید. این بازی‌ها به دلیل اینکه کودک باید حواسش را جمع کند، به افزایش تمرکز او یاری می‌رساند.

از آن‌ها کمک بخواهید

سعی کنید به بچه‌ها نظم یاد بدهید. مرتب کردن و تمرکز رابطه‌ای مستقیم دارند. دنبال کردن دستور تهیه غذا، چیدن میز و مرتب کردن اشیاء به ترتیب حروف الفبا، فعالیت‌هایی هستند که به کودکان کم‌تمرکز کمک می‌کنند.

به تغذیه‌اش دقت کنید…

سبک تغذیه کودکان در میزان تمرکز آن‌ها بسیار مؤثر است. سعی کنیم در مصرف شکر و غذاهای شیرین دقت کنیم چون تمرکز کودک را کم می‌کند و کودک بی‌حال می‌شود.

تحقیقی جالب در دانشگاه «آلستر» انگلیس نشان می‌دهد خوردن نان تُست و لوبیای پخته برای صبحانه قدرت درک کودکان را افزایش می‌دهد. کارشناسان اعتقاد دارند خوردن میوه‌ها و سبزیجات، آنتی‌اکسیدان هایی را وارد بدن می‌کند که قدرت تمرکز ذهن را افزایش می‌دهند.

• مطلب مرتبط: برای تمرکز حواس چه بخوریم ؟ 

به او تنفس صحیح را یاد بدهیم

از کودک بخواهیم که یک دقیقه به تنفس خود فکر کند و برای ما توضیح دهد که از بینی ما چگونه می‌گذرد و چطور نفس می‌کشیم. یا می‌توانیم به کودک بگوییم که تعداد تنفست را بشمار. در یک دقیقه چند بار دم و بازدم داری؟ این تمرین خوب برای تمرکز کودک است…

خواب خوب و استراحت کامل هم به تمرکز کودک کمک می‌کند بیشتر کودکان بعد از یک خواب خوب شبانه و یا یک چرت کوتاه روزانه راحت‌تر می‌توانند تمرکز کنند. یک چرت کوتاه برای 20 دقیقه بعد از مدرسه یا بعدازظهر برای افزایش تمرکز عالی است.

قبل از اینکه کودک درس‌ خواندن را شروع کند، باید دستشویی برود و چیزی بخورد. چون این چیزها تمرکز را پایین می‌برد. بیشتر کودکان بعد از یک خواب خوب شبانه و یا یک چرت کوتاه روزانه، راحت‌تر می‌توانند تمرکز کنند.

او را برای کار بعدی آماده کنید

به یاد دارم در دوران کودکی بازی‌ای به نام «ماما مجسمانه» داشتیم که همان پانتومیم خودمان بود. بازی به این شکل بود که یک نفر می‌گفت: «ماما مجسمانه به حالت». اینجا می‌توانیم به هر حالتی بگوییم. مثل خوابیده، نشسته یا حتی در حالت مسواک زدن و یا نوشتن.

باز نفر اول بگوید: «استوپ»! و همه باید خشک شوند. مثل یک مجسمه باشند و باز نفر اول می‌آید و بقیه را می‌خنداند. آخرین نفر که به همان حالت ماند و نخندید برنده است و نوبت بعدی نفر اول است. این بازی هم می‌تواند در افزایش تمرکز خیلی کمک کند.

وقتی که کودک مشغول کاری است به او بگویید که بعد از آن باید چه کار کند. چند دقیقه‌ای به او فرصت دهید تا این کار را تمام کند و به سراغ کار جدید برود. این کار مخصوصاً وقتی مفید است که کودک کاری را انجام می‌دهد که برای او جالب است و از آن لذت می‌برد. چون معمولاً دلش نمی‌خواهد از آن کار دست بردارد و کار دیگری را انجام دهد.

موزیک خوب برایش پخش کنید

 

استفاده از موزیک و موسیقی راهی دیگر برای افزایش تمرکز کودک است. حتی می‌توانیم از موزیک تند برای بازی با کودک استفاده کنیم که اگر موزیک تند پخش شد کودک حرکات کند ورزشی انجام دهد و اگر موزیک کند پخش شد کودک حرکت تند ورزشی انجام دهد.

اگر موسیقی را بخشی از زندگی کودکتان قرار دهید، موجب تقویت حافظه، توجه، انگیزه و یادگیری می‌شود و گوش دادن به موسیقی‌های استرس‌آور که برای ذهن کودکتان مخرب است را کاهش دهید. همچنین یادگیری نواختن یک آلت موسیقی در افزایش هوش فرزندتان و بهبود میزان تمرکز او نقش مهمی دارد.

ماندالا!

اگر تابه‌حال ماندالا به گوشتان نخورده است، باید بگویم ماندالا یک نوع نقاشی است که با طراحی‌های انتراعی دایره‌ای که تعادل و هماهنگی در آن وجود دارد، کمک می‌کند به اینکه کودک آرامش مطلق‌تری را تجربه کند و میزان تمرکز و توجهش بهبود یابد.

سخن پایانی مقاله تمرینات تمرکز برای کودکان

همه این صحبت‌ها و مطالب گفته شد که بگوییم ذات کودکان شادی و نشاط و جنب‌وجوش است. اگر کودک جنب‌وجوش و کنجکاوی نداشته باشد یعنی کودک سالمی نیست. پس اجازه بدهید کودکان بازی و نشاط داشته باشند فقط سعی کنیم که کودک در کنار بازی و نشاط تمرکز هم داشته باشد…

امیدوارم از مطالعه این مقاله لذت برده باشید و بتوانید از این راهکارها برای بهبود تمرکز کودکان خود استفاده کنید.

 

چطور استعداد واقعی کودکان را پیدا کنیم؟

در دوره استعدادیابی ویژه‌ای که طراحی کرده‌ایم، به شما آموزش می‌دهیم که چگونه استعداد واقعی کودکان را پیدا و در آن مسیر، هدایتشان کنید!

این دوره توسط رایجه صنعتگر (بازی‌درمان‌گر و روانشناس کودک) طراحی شده است. روی تصویر زیر کلیک کنید: