کوچینگ چه تفاوتی با منتورینگ و مشاوره روانشناسی دارد؟

بسیاری از افراد، هنوز نمی‌دانند کوچینگ دقیقا چه کاربردهایی دارد و فرق کوچینگ با مشاوره، منتورینگ و روانشناسی دقیقا چیست. برای همین در این مقاله، یک بررسی مقایسه‌ای در این مورد انجام داده‌ایم. پیش از اینکه به سراغ این مقاله برویم، از شما می‌پرسم: «آیا می‌دانید کوچینگ چیست؟»

بسیار خب! به سراغ بحث خودمان برویم. می‌خواهیم یک بررسی بین منتورینگ، مشاوره و کوچینگ داشته باشیم و کاربردهای هرکدام از این مباحث را به صورت دقیق بدانیم. سپس برای اینکه ذهنتان یک پیش زمینه شفاف از کارکرد درست هریک از سه مورد مشاوره، کوچینگ و منتورینگ داشته باشد، یک استعاره برای شما بیان خواهیم کرد. استعاره‌ای از کوهنوردی!

برویم سراغ بحث! 

فرق بین کوچینگ و منتورینگ (Mentoring) چیست؟

برای اینکه تفاوت میان کوچینگ و منتورینگ را بدانیم، بیایید اول ببینیم منتور کیست و کارش چیست.

 

منتور کیست و چه وظایفی دارد؟

منتورینگ یعنی سفر به تجربیات دیگران! در واقع منتورینگ چیزی شبیه به رابطه شاگرد استادی است. منتورینگ برای کسی مناسب است که سوالاتی در ذهن دارد و به دنبال جواب از یک فرد با تجربه است و منتور پیشنهاد می‌دهد و کمک به جهت دهی فرد می‌کند. منتور صرفاً راهنمایی می‌کند و جواب سوالات فرد مراجعه کننده را می‌دهد.

به زبان ساده یک منتور کسی است که دانش و تخصصش را به کسانی که تجربه کمتری دارند ارائه می کند. منتور با بهره‌گیری از تجربه و مهارت‌های خود، کارمندان یا افراد تحت نظرش را در مسیر درست هدایت می‌کند.

مثلاً:
یک منتور به کارمندان تازه‌کار برای یافتن فرصت‌های رشد حرفه‌ای کمک می‌کند.

یک منتور، سعی می‌کند به مراجع خودش، اعتماد به نفس بدهد و تلاش کند مهارت‌های فردی‌اش را بهبود بخشد.

کمک ها و حمایت های یک منتور، بر اساس تجربه‌ها و آموخته‌های شخصی اوست و این باعث جلب اعتماد و اطمینان بیشتر از جانب کارمندان خواهد شد.

در واقع یک منتور، به عنوان الگوی حرفه‌ای برای کارمندان عمل می‌کند.

 

تفاوت کوچینگ با منتورینگ (Mentoring) چیست؟

با هم برخی از مهم‌ترین فرق‌های بین منتورینگ و کوچینگ را بخوانیم:

 

تفاوت اول: نیاز به طراحی!

منتورینگ نیاز به طراحی دارد. کوچینگ چیزی از پیش طراحی شده نیست و در طول زمان شکل می‌گیرد.

 

 تفاوت دوم: مدت زمان

معمولاً منتورینگ بلندمدت است. کوچینگ می‌تواند بلندمدت یا کوتاه مدت باشد.

 

تفاوت سوم: نوع ارتباط

منتورینگ بر ایجاد یک ارتباط غیررسمی بین منتور و کارمند تازه‌کار متمرکز است.

کوچینگ یک رویکرد ساختار‌یافته‌تر و رسمی را دنبال می‌کند.

 

تفاوت چهارم: محل کاربرد

منتورینگ معمولاً در کسب و کار و شغل استفاده می‌شود.

کوچینگ هم می‌تواند در زندگی شخصی و هم در کسب و کار و زندگی کاری به کار برود.

 

 تفاوت پنجم: عملکرد

اولویت منتور، کمک به توسعه مهارت‌های کارمند در فعالیت‌های فعلی و عملکردهای آتی آن است.

اولویت کوچ بهبود عملکرد و کارایی فعلی و تاثیرگذاری در عملکردهای فعلی است.

 

تفاوت ششم: گرایش

کوچینگ، وظیفه گرا است. (تمرکز روی مسائل به خصوصی مانند مدیریت موثرتر، صحبت کردن به صورت دقیق‌تر و یادگیری نحوه تفکر استراتژیک)

منتورینگ، روابط گرا است. (تلاش برای ارائه یک محیط امن و ایمن که سازمان‌ها هر گونه مسائل مربوط به موفقیت حرفه‌ای و شخصی خود را با او به اشتراک می‌گذارند.)

 

جدول اختصاصی تفاوت یبن منتورینگ و کوچینگ در یک نگاه کلی

	کوچینگ	منتورینگ
مدت زمان	معمولاً کوتاه‌مدت‌تر است	دیدگاه بلندمدت دارد
پیش زمینه	از پیش طراحی شده نیست	از پیش طراحی شده است
ارتباط	ارتباطات غیررسمی‌تر	ارتباطات رسمی‌تر و ساختاریافته‌تر
کاربرد	هم در توسعه فردی و زندگی شخصی و هم در شغل	بیشتر در سازمان‌ها و استارتاپ‌ها و کسب‌و‌کارها
نگاه	نگاه حال‌نگر دارد	نگاه آینده‌نگر دارد
تمرکز	عمل‌گرا و وظیفه‌گراست	روابط‌گراست

 

از کوچینگ در یک سازمان استفاده می‌شود وقتی…

• یک شرکت در حال تلاش برای توسعه کارکنان خود در زمینه های خاص است.
• یک شرکت کارکنان با استعدادی دارد که در حد مورد انتظار نیستند.
• سیستم جدیدی وارد شرکت می‌شود.
• یک گروه کوچک از کارمندان یک شرکت نیازمند به بالا بردن شایستگی خود در زمینه خاص دارند.

 

از منتورینگ در یک سازمان استفاده می‌شود وقتی…

• یک شرکت به دنبال توسعه رهبران و استعدادهای خود به عنوان بخشی از برنامه ریزی جانشینی است. (انتقال تجربه)
• یک شرکت در تلاش برای توسعه کارکنان متنوع خود برای حذف موانع موفقیت است.
• یک شرکت تلاش می‌کند تا تخصص و تجربه داخلی خود را در کارکنان تازه وارد و نسل‌های آینده به وجود آورد.

مقاله کوچینگ سازمانی چیست؟ را حتما بخوانید.

---

 

تفاوت بین کوچینگ و مشاوره روانشناسی (Counseling)

بسیاری از ما درک درستی از تفاوت میان مشاوره روانشناسی و کوچینگ نداریم و این دو را با هم یکی می کنیم. اما همانطور که تفاوت‌های منتورینگ و کوچینگ را خواندید، بد نیست تفاوت کوچینگ و مشاوره را هم بلد شوید.

 

تفاوت اول: تشخیص

مشاور می‌گوید: «من میدانم مشکل شما چیست!»

کوچ می‌گوید: «خودتان می‌دانید مشکلتان چیست!»

 

تفاوت دوم: راه‌حل

مشاور روانشناس، به شما راه حل‌های پیشنهادی ارائه می‌کند

کوچ از شما سوالات بسیار خوب می‌پرسد تا راه‌حل‌های مخصوص خودتان را پیدا کنید. 

 

تفاوت سوم: نحوه کمک

مشاور به شما توصیه و پیشنهاد می‌کند و از دانش خودش در این راه کمک می‌گیرد

کوچ سعی در توانمندسازی شما در تصمیم‌گیری‌ها و حل کردن مسائل دارد.

 

تفاوت چهارم: نوع عملکرد

 مشاور سعی می‌کند در زمینه حرفه‌ای خود، مشاوره تخصصی دهد.

کوچ سعی دارد با پرسیدن سوالات خوب، انگیزه فرد را افزایش داده تا از این طریق در زندگی شخصی و کاری‌شان بهبود ایجاد کند.

 

جدول اختصاصی تفاوت‌های بین مشاوره و کوچینگ در یک نگاه کلی

	کوچینگ	مشاوره
درونی | بیرونی	راه‌حل‌ها در درون خود فرد وجود دارد	راه‌حل‌ها قبلا پیدا شده است
راه‌حل‌ها	راه‌حل‌های هر فرد مخصوص خودش است	راه‌حل‌ها عمومی و برای همه قابل استفاده است
اثربخشی	سعی در توانمندسازی فرد درارد (ریشه‌ای)	سعی در حل مشکل دارد (زودگذر)

 

استعاره کوهنوردی برای فهمیدن تفاوت‌های این سه مفهوم!

فرض کنید هدف شما صعود به یک قله کوه است. می‌توانید سه نقش مشاور، کوچ و منتور را به صورت استعاری زیر تصور کنید:

1- کسی که پایین کوه ایستاده، مشاور است

مشاور تخصص دارد، اما تجربه کافی (احتمالاً) ندارد. مشاور با دانش و تخصص خودش، کمک می‌کند فرد به بالای کوه برود. او پیش زمینه‌ها و خطرات احتمالی راه را هم به او گوشزد می‌کند.

2- کسی که بالای کوه ایستاده، منتور است

منتور یکبار این مسیر را تا انتها آمده و فرد با تجربه‌ای است. تجربه‌اش را منتقل می‌کند و کمک می‌کند تا از کوه بالا برود.

3- کسی که از پایین تا بالای کوه با شماست، کوچ است

او در طول مسیر همراه شماست. مراقب شماست. دانش و تخصصی به شما منتقل نمی‌کند. در عین حال به شما کمک می‌کند از توانایی‌های درونی برای بالا رفتن از کوه، کمک بگیرید.

 

کوچینگ برای من مناسب است یا مشاوره یا منتورینگ ؟

کوچینگ، وقتی مناسب است که:

• قرار است خود مخاطب توانمند شده و قدرت حل مساله پیدا کند.
• مخاطب فرصت کافی برای حل مساله دارد (عجله ای در کار نیست بلکه قرار است ریشه ای به مسایل بپردازد)
• مخاطب در مساله به حد کفایت، دانش و مهارت دارد.
• مسائلی که نیاز به خلاقیت و نوآوری مخاطب است.

منتورینگ، وقتی مناسب است که:

•  در آن حوزه مخاطب تجربه ندارد و نیاز به گرفتن تجربه دیگران احساس می شود
• مخاطب وارد کاری شده است که در آن تازه کار است.
• مسائلی وجود دارد که مخاطب فرصت کافی برای حل آن ها را ندارد.

مشاوره، وقتی مناسب است که:

•  مخاطب تاکید بر توانمندسازی خودش ندارد
• مخاطب فرصت کافی برای حل مساله ندارد.
• مواردی وجود دارد که مخاطب در آن ها به حدکفایت ، دانش و مهارت ندارد.
• مخاطب توان با حوصله فکر کردن برای پیدا کردن راهکارها را ندارد.

 

کوچینگ برای این افراد خوب است:

•  در حد معقولی از سلامت روان برخوردارند
• در حد معقولی ریسک پذیری دارند
• تمایل به ایجاد تغییرات مثبت دارند
• متوسطی از دانش و مهارت را در یک یا چند حوزه دارند
• برای رسیدن به اهدافشان حاضر به صرف وقت و هزینه هستند
• مسئولیت پذیری در قبال خودشان و دیگران دارند

و به طور کلی همه انواع کوچینگ، چه کوچینگ فردی و چه کوچینگ کسب و کار و چه کوچینگ موفقیت، می‌تواند واقعا به افراد کمک کند تا در زندگی و کارشان رشد کنند.

 

کوچینگ در کدام حوزه‌ها کاربرد دارد؟

به طور کلی هر جا پای ایجاد تغییرات مثبت و رشد و خودشکوفایی در میان باشد، کوچینگ یک ابزار کارآمد و قدرتمند است.

از جمله رایج ترین موضوعاتی که کوچینگ برای آنها استفاده می شود عبارتند از:

• خودآگاهی و خودشناسی (محصول کوچینگ ، خودآگاهی است)
• انتخاب ها و تصمیمات سخت ومهم
• تعیین اهداف مناسب بر اساس آگاهی نسبت به موانع و منابع شخصی
• ایجاد عادات مثبت فردی (تنظیم خواب، افزایش بهره وری شخصی، کاهش وزن،…)
• رسیدن به اهداف شخصی (نوشتن کتاب، یادگیری مهارت جدید، …)
• رسیدن به اهداف کسب و کاری
• انتخاب و تغییر مسیر شغلی
• و هر مساله ای که ذهن شما را درگیر کرده است
• یا هر موضوعی که منجر به رشد بیشتر فرد و کسب و کار شود.

چطور سبک زندگی حرفه‌ای داشته باشیم تا موفق شویم؟

دوره‌ای واقعاً منحصر به فرد برایتان تدارک دیده‌ایم که در آن، هرچیزی که برای داشتن یک سبک زندگی موفق به آن نیاز دارید، وجود دارد. روی تصویر زیر کلیک کنید:

تفاوت کوچینگ با مشاوره و منتورینگ