سازمان همکاری و توسعه اقتصادی OCED سطح تحصیلات بزرگسالان هر کشور را درصد تحصیل کرده‌های رده سنی ۲۵ تا ۶۴ سال که مدرک دانشگاهی دارند دانسته است. بر اساس این تعریف ۵ کشوری که درصد افراد تحصیل کرده در آنها بالاست چنین ترتیبی دارند:

۱) کانادا ۵۶.۲۷ درصد

۲) ژاپن ۵۰/۵۰ درصد

۳) کره جنوبی ۴۶.۸۶ درصد

۴) انگلیس ۴۵.۹۶ درصد

۵) آمریکا ۴۵.۶۷ درصد

این عدد در ایران حدود ۱۴.۴ درصد است که با توجه به توسعه‌هایی که در دهه‌های گذشته داشته است هنوز فاصله زیادی با کشور‌های دنیا دارد.  

فرهیخته بودن از نظر استاندارد جامعه یعنی چه؟

فرهیخته بودن به طور سنتی به افرادی اطلاق می‌شد که دارای تحصیلات عالی، آگاهی گسترده از علوم و فرهنگ و توانایی تفکر انتقادی هستند. اما در دنیای امروز، این تعریف در حال تغییر است. با پیشرفت تکنولوژی و تغییر نیازهای بازار کار، مهارت‌های نرم و توانایی سازگاری با تغییرات، به اندازه تحصیلات آکادمیک اهمیت یافته است.

افراد تحصیل کرده احتمالا در چه مشاغلی با بحران روبرو می‌شوند؟

به طور کلی، سه دسته از مشاغل هستند که احتمال می‌رود قشر تحصیل کرده جامعه با آن‌ها به مشکل بخورند:

• مشاغل روتین و تکراری:

  با پیشرفت هوش مصنوعی و اتوماسیون، مشاغلی که مبتنی بر انجام وظایف تکراری و روتین هستند، بیشترین آسیب را خواهند دید.

• مشاغل با تخصص‌های محدود:

  افرادی که در حوزه‌های تخصصی بسیار محدود فعالیت می‌کنند، ممکن است با تغییر نیازهای بازار، با چالش‌های جدی مواجه شوند.

• مشاغل تعامل محور:

  با افزایش استفاده از ابزارهای ارتباطی آنلاین، مشاغلی که نیاز به تعامل مستقیم با مشتریان دارند، ممکن است تغییر شکل دهند.

عوامل موثر بر بحران شغلی فرهیختگان

با اینکه عوامل زیادی در ایجاد این بحران نقش دارند، اما در اینجا به سه تا از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• تغییرات تکنولوژیکی:

  پیشرفت سریع فناوری و اتوماسیون، بسیاری از مشاغل را تحت تاثیر قرار داده است.

• جهانی‌شدن اقتصاد:

  رقابت جهانی باعث شده است تا افراد با نیروی کار از سراسر جهان رقابت کنند.

• تغییرات در بازار کار:

  تغییر نیازهای بازار کار و ظهور مشاغل جدید، باعث شده است تا بسیاری از افراد مجبور به یادگیری مهارت‌های جدید شوند.

برای جلوگیری از این بحران چه می‌توان کرد؟

• به‌روزرسانی مداوم دانش و مهارت‌ها: شرکت در دوره‌های آموزشی، مطالعه مقالات علمی و دنبال کردن آخرین تحولات در حوزه کاری، از جمله مواردی است که به افراد کمک می‌کند تا از رقبا پیشی بگیرند.
• توسعه مهارت‌های نرم: مهارت‌هایی مانند ارتباط موثر، کار گروهی، حل مسئله و خلاقیت، از جمله مهارت‌های نرمی هستند که در بازار کار بسیار ارزشمند هستند.
• شبکه‌سازی: ایجاد ارتباط با افراد فعال در حوزه کاری و شرکت در رویدادهای مرتبط، به افراد کمک می‌کند تا از فرصت‌های شغلی جدید مطلع شوند.
• انعطاف‌پذیری و سازگاری با تغییرات: توانایی سازگاری با تغییرات سریع و غیرمنتظره، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که افراد موفق در دنیای امروز باید داشته باشند.
• کارآفرینی: ایجاد کسب‌وکار شخصی، به افراد امکان می‌دهد تا کنترل بیشتری بر آینده شغلی خود داشته باشند.

چطور خود را از سطح فرهیخته به سطح نخبگان برسانیم؟

با اینکه قرار نیست همه افراد یک جامعه نخبه باشند، به نظر می‌رسد یکی از راه‌های خروج از بحران‌های شغلی آینده، ارتقا سطح از قشر فرهیخته به قشر نخبه باشد. اما چطور می‌توان به چنین سطحی رسید؟

• تخصص‌گرایی عمیق: انتخاب یک حوزه تخصصی و تمرکز بر توسعه دانش و مهارت‌های مرتبط با آن، به افراد کمک می‌کند تا به عنوان یک متخصص شناخته شوند.
• نوآوری و خلاقیت: ارائه ایده‌های جدید و حل مشکلات پیچیده، از جمله ویژگی‌های بارز نخبگان است.
• رهبری و تاثیرگذاری: توانایی هدایت تیم‌ها و ایجاد تغییرات مثبت در سازمان، از جمله مهارت‌های مهم برای تبدیل شدن به یک نخبه است.
• تفکر انتقادی و حل مسئله: توانایی تحلیل اطلاعات، ارزیابی گزینه‌ها و تصمیم‌گیری درست، از جمله مهارت‌هایی است که به افراد کمک می‌کند تا به چالش‌های پیچیده پاسخ دهند.

نقش آموزش در آماده‌سازی افراد فرهیخته برای مشاغل آینده

عناصر کلیدی آموزش در عصر دیجیتال عبارتند از:

• یادگیری مادام‌العمر: افراد باید به این باور برسند که یادگیری فرایندی مستمر است و هرگز پایان نمی‌یابد.
• مهارت‌های دیجیتال: تسلط بر ابزارهای دیجیتال و برنامه‌نویسی به افراد کمک می‌کند تا در بازار کار آینده رقابت‌پذیرتر باشند.
• مهارت‌های نرم: مهارت‌هایی مانند ارتباط موثر، کار گروهی، رهبری و مدیریت زمان، از جمله مهم‌ترین مهارت‌هایی هستند که در هر شغلی مورد نیاز است.
• تفکر انتقادی و حل مسئله: آموزش باید به افراد کمک کند تا بتوانند مسائل پیچیده را تحلیل کرده و راه حل‌های نوآورانه برای آن‌ها پیدا کنند.

سخن پایانی:

بحران شغلی فرهیختگان، یک چالش جدی است که نیازمند توجه و برنامه‌ریزی دقیق است. با توسعه مهارت‌های لازم، ایجاد شبکه‌های قوی و سازگاری با تغییرات، افراد می‌توانند بر این چالش فائق آمده و به موفقیت‌های بیشتری دست یابند.