تفکر؛ این واژه رازآلود و جذاب!!

همه ما در موقعیت‌های مختلف واژه تفکر را شنیده‌ایم و یا در مکالمات خود از آن استفاده کرده‌ایم؛ اما ممکن است اطلاعات زیادی در مورد مفهوم و انواع آن نداشته باشیم. به راستی تفکر چیست؟ به‌طورکلی تفکر یک فرآیند ذهنی یا شناختی است که در جهت استدلال، تصمیم‌گیری، مفهوم‌سازی، حل مسئله، ادراک، یادگیری و خلاقیت از آن بهره‌مند می‌شویم.

در حقیقت ایجاد تداعی‌های روان‌شناختی و ساخت الگوهایی برای درک جهان از امکاناتی است که تفکر در اختیار ما قرار می‌دهد. در این مقاله به توضیح مفهوم تفکر، عناصر و انواع آن می‌پردازیم؛ بنابراین تا انتها همراهمان باشید.

تفکر چیست؟ چطور معنا می‌شود؟

 تفکر در لغت به معنای استدلال، تأمل، تدبر و تعقل است. این واژه یکی از موضوعات روانشناسی شناختی است و ابعاد و ویژگی‌های آن در انسان؛ نسل بشر را از سایر موجودات متمایز می‌سازد به گونه‌ای که عامل اصلی پیدایش فرهنگ و تمدن، فلسفه، هنر و علم و… در میان انسان‌ها اندیشه و تفکر تلقی می‌شود.

همچنین با مشاهده تحولات جهان، سرعت پیشرفت علم، ارتباطات و فناوری‌ها؛ درمی‌یابیم که تفکر و مهارت‌های مربوط به آن عامل اصلی توسعه محسوب می‌شوند. در این فرایند پنهان (عدم توانایی مشاهده مستقیم افکار و فرایندهای مربوطه) و البته نمادین (استفاده از نمادهای ذهنی و بازنمایی)؛ تصاویر، ایده‌ها و نمادهای ذهنی تجربه یا دچار تغییر می‌شوند.

توانایی تفکر به مغز انسان این امکان را می‌دهد تا پس از دریافت اطلاعات، با انجام فعالیت‌هایی به تجزیه‌وتحلیل و ذخیره‌سازی آن‌ها اقدام و در شرایط خاصی از آن‌ها استفاده کند. در واقع می‌توان بیان کرد که مغز با روش‌های مختلفی اطلاعات را به افکار تبدیل می‌کند و این روش‌ها همان انواع تفکر هستند.

عناصر تفکر کدام‌اند؟

مفاهیم؛ ایده‌هایی هستند که هنگام ارائه داده‌ها، در ذهن ایجاد می‌شوند. درواقع دریافت اطلاعات به شیوه‌های گوناگون موجب می‌شود هم‌زمان به مفاهیم و تعاریف مربوط به مفروضات نیز بیندیشیم.

نمادها؛ سمبل‌ها و نشانه‌هایی هستند که معنایی فراتر یا غیر از لفظ خود را القا می‌کنند و اکثر اوقات جانشین ایده‌های واقعی می‌شوند (مانند علائم خطر و…)

عملکردهای مغز؛ که اندیشیدن توسط آن‌ها صورت می‌گیرد، عنصر اصلی تفکر هستند. در حقیقت دریافت اطلاعات با اعضای حسی به درک آن‌ها در مغز و ایجاد افکار می‌انجامد.

انواع تفکر را بیشتر بشناسیم!

در این قسمت از مقاله تفکر چیست، با انواع تفکر بیشتر آشنا خواهیم شد:

اول: مفهومی یا انتزاعی

این نوع تفکر به قابلیت کسب اطلاعات از طریق حواس و برقراری ارتباط با جهانی وسیع‌تر به واسطه ایجاد افکار در مورد داده‌های ارائه شده اشاره دارد. در واقع به توانایی درک مفاهیم واقعی که به‌طور مستقیم با تجربیات ملموس فیزیکی در ارتباط نیستند؛ تفکر انتزاعی گفته می‌شود.

دوم: ادراکی یا عینی؛ ساده‌ترین نوع تفکر

تفکر عینی، تفکری دقیق در پردازش اطلاعات با تمرکز بر دنیای فیزیکی است. درواقع تفاوت تفکر عینی با تفکر انتزاع در این است که تفکر انتزاعی امکان پردازش، توصیف و دست‌کاری اطلاعات ذهنی را فراهم می‌آورد، اما تفکر عینی یا ادراکی این عمل را بر روی اشیا پیرامون در دنیای فیزیکی انجام می‌دهد.

سوم: تفکر انتقادی

فردی داری تفکر نقادانه؛ قادر است پرسش‌های مناسبی مطرح و اطلاعات لازم را جمع‌آوری کند. سپس خلاقانه آن‌ها را دسته‌بندی و تحلیل نماید تا در نهایت به یک نتیجه قابل اطمینان در مورد مسئله دست پیدا کند. تفکر انتقادی را می‌توان مهارت مهمی برشمرد که افراد به‌طور طبیعی و مادرزادی آن را کسب نمی‌کنند و باید در راستای یادگیری آن گام بردارند.

چهارم: تفکر خلاق

مشاهده موقعیت‌ها از چشم‌اندازی تازه و استخراج استنتاج‌های غیرمعمول، پیشنهاد ایده‌های مبتکرانه در جهت حل مسائل، تفکر خلاقانه تعبیر می‌شود. تفکر خلاق به معنای توانایی متفاوت اندیشیدن و دیدن مشکلات از زاویه‌ای غیرتکراری و ارائه روشی خاص برای حل آن‌ها است.

نوآوری در حل مسائل و تفکر خارج از چارچوب مرسوم و متمایز از دیگران به انسان این امکان را می‌دهد تا به خوبی و به شیوه‌ای منحصربه‌فرد چالش‌های زندگی را مدیریت کند.

پنجم: خطی و غیرخطی

در تفکر خطی مراحل پردازش اطلاعات و داده‌ها به ترتیب انجام می‌شوند درواقع این نوع تفکر از پیشرفت مرحله‌ای پیروی می‌کند و قبل از برداشتن هر گام؛ می‌بایست به مرحله قبلی پاسخ داده شود.

در مسائلی مانند حرفه‌های تحلیلی که نقطه آغاز و پایان آن‌ها کاملاً آشکار است و رویکردی گام‌به‌گام دارند تفکر خطی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تفکر غیرخطی به نوعی از تفکر انتزاعی اطلاق می‌شود که در آن نه یک مسیر خطی و مرحله‌ای، بلکه ایجاد روابط بین ایده‌ها و اتصال مفاهیم از منابع متعدد مدنظر است.

ششم: تفکر واگرا و همگرا

تفکر واگرا یکی دیگر از انواع تفکر است که با استفاده از آن و تحلیل تعداد زیادی از راه‌حل‌های ممکن، می‌توان به تولید ایده‌های خلاقانه و مبتکرانه روی آورد. درحقیقت تفکر واگرا به ارتباطات غیرمعمول و به دور از عرف و هنجار می‌پردازد که به پیدایش حجم عظیمی از اندیشه‌های نو می‌انجامد؛ اما در تفکر همگرا از مجموعه گام‌های سنجیده و منطقی برای دستیابی به راهکار مناسب استفاده می‌شود‌.

سخن پایانی مقاله تفکر چیست

قابلیت اندیشیدن به شکلی خلاق و سازنده از اهمیت بالایی برخوردار است و به کسب موفقیت‌های بسیاری منجر می‌شود. در این مقاله به بررسی مفهوم تفکر و انواع آن پرداختیم. بدون شک آشنایی با انواع تفکر و تلاش برای بهره‌گیری از آن‌ها، انسان را با ابعاد متفاوت و جالب‌توجهی از مسائل روبه‌رو می‌کند که توسعه و بهبود ایده‌ها را برای او به ارمغان می‌آورد. امید است؛ با عنایت به سرعت پیشرفت جهان، با پرورش مهارت‌های اندیشیدن در جهت ارتقا و توسعه علم گام بردارید.

دوره‌ای که طرز فکرتان را تغییر خواهد داد…!

تا الان چگونه فکر می‌کردید؟ در مورد مغز چه می‌دانید؟ دوست دارید طرز فکرتان به طرز چشمگیر و البته مثبتی تغییر کند؟ لطفا در دوره زیر ثبت نام کنید. روی تصویر زیر کلیک کنید: