شاید مهارت بودجه بندی و مدیریت هزینه باعث نشود درآمدتان افزایش پیدا کند، اما قطعا کمک می‌کند از آنچه که دارید هوشمندانه استفاده کنید.

2_ درآمد و هزینه‌ها را ثبت کنید

به طور خلاصه منظورم از درآمد هر پولی است که متعلق به خودتان بوده و به حساب‌تان می‌آید و منظورم از هزینه، هر پولی است که به دلیلی از حساب‌تان خارج می‌شود.

در مرحله دوم از فرآیند مدیریت هزینه های خانواده، باید تمامی درآمد و هزینه‌های‌تان را ثبت کنید. همین حالا یک قلم بردارید و در یک دفترچه بنویسید در ماه از کجا و چقدر درآمد دارید؟ در ادامه به طور حدودی هزینه‌های‌تان را هم ثبت کنید.

همانطور که استاد بهرامپور هم در دوره جامع پول گفتند، نوشتن هزینه‌های زندگی روزمره کمک زیادی در دنیای اقتصاد به شما می‌کند. چرا که در واقع با ثبت هزینه‌ها ذهن‌تان را از شرایط و وضعیت مالی آگاه کرده و راحت‌تر می‌توانید هزینه ها را مدیریت کنید. بنابراین پیشنهاد می‌کنم از همین امروز هر پولی که خرج می‌کنید را با جزئیات نوشته و در دفتر حساب‌تان توضیح بدهید  برای خریدِ چه چیزی از حساب‌تان پول برداشتید. این نوشتن هزینه و درآمد باید به یک عادت در زندگی شما تبدیل شود.

3_ به‌طور هوشمندانه هزینه‌ها ‌را کاهش بدهید

ببینید، در واقع مهارت مدیریت‌ هزینه های شخصی و زندگی، مهارتی است که باید به انجام آن عادت کنید. یعنی اینطور نیست که چند ماه دیگر با کمک مطالب این مقاله وضعیت مالی خوبی پیدا کرده و دیگر بیخیال مدیریت هزینه شوید، بلکه باید به مدیریت دائم هزینه‌ها عادت کنید. اما چطور؟

در قدم سوم یاد می‌گیرید که چطور این عادت را در خودتان بسازید. پیش‌نیاز این قدم این است که حداقل به اندازه 1 ماه هزینه‌های جاری زندگی را به‌طور دقیق نوشته باشید. حالا باید به سراغ ریزِ آنها رفته و بررسی‌شان کنید. همانطور که در تیتر هم نوشته‌ام هدف از این مرحله کاهش هزینه‌هاست اما یک نکته مهم وجود دارد:

ما قرار است عادت مدیریت و کاهش هزینه های بی‌دلیل را در خودمان ایجاد کنیم، بنابراین قرار نیست صرفا به سراغ آن هزینه‌هایی برویم که پول زیادی از جیب‌مان خارج کرده. بلکه باید حتی آن 2 هزار تومانی که برای یک خرید کوچک از سوپرمارکت صرف شده را بررسی کرده و مطمئن شوید آیا راهی هست که ماه دیگر نخواهید دوباره این پول را خرج کنید؟ بنابراین در قدم سوم تمامی هزینه‌های ثبت شده را بررسی کرده و به دنبال راهکارهای کاهشش باشید.

مقالات در مورد عادت را حتما بخوانید: 

◻️ عادت چیست و چطور عادت بسازیم؟ +یک فیلم عجیب

مثلا ممکن است من متوجه شوم که هزینه بیمه درمانی من بسیار بالاست، بنابراین در گوگل کلمه‌ای مثل “کاهش هزینه‌های بیمه درمانی” یا “تخفیف خرید بیمه درمانی” را جستجو کرده و به دنبال راهکارهای کاهش این هزینه می‌گردم. در واقع در این مرحله باید کمی روحیه پرسشگری خودتان را رشد داده و از هر طریقی می‌توانید راهکارها را جستجو کنید.

 

نیازها را از خواسته‌ها جدا کنید!

یکی از مهم‌ترین تکنیک‌ها برای کاهش و مدیریت هزینه زندگی، تفکیک نیازها از خواسته‌هاست! یعنی چه؟ اگر به دفترتان نگاه کرده و لیست هزینه‌های ماه گذشته را بررسی کنید، احتمالا متوجه این نکته مهم می‌شوید که خیلی از خریدها و هزینه‌های‌تان در واقع نه بر اساس نیاز بلکه بر اساس خواسته‌ها بوده‌اند.

منظور از نیاز چیزهایی هستند که الزاما باید آنها را بخرید. مثلا یک کیسه برنج، مرغ و… . اما خواسته، آن لباسی است که بدون برنامه‌ریزی قبلی ناگهان بعد از مشاهده‌اش تصمیم به خریدش گرفتید، ابزاری است که صرفا بر اساس ظاهر جذابش آن را خریدید یا آن مجسمه‌ای که در یک لحظه مشتاق به خریدنش شدید.

اصولا بخش اعظمی از خریدهای‌ ما انسان‌ها نه بر اساس نیاز که بر اساس خواسته‌ها هستند. اما این خواسته‌ها از کجا می‌آیند؟ مهم‌ترین دلیل خریدهای خواسته‌ای، احساسات ما هستند.

بعضی‌ها وقتی حال‌شان بد باشد به سراغ چنین خریدهایی می‌روند، بعضی‌ها وقتی حال‌شان خوب است پول‌شان را بی‌دلیل خرج می‌کنند و بعضی‌ها هم به محض مشاهده یک محصول شیک، سریع هیجان‌زده شده و آن را می‌خرند.

شما به عنوان کسی که قرار است وظیفه مدیریت هزینه‌ خانه را داشته باشد، باید به خوبی تفاوت نیاز و خواسته را دانسته و حین خرید، جلوی احساسات‌تان را بگیرید. بنابراین دفعه بعدی که قصد خرید چیزی را داشتید، کمی بیشتر در موردش فکر کرده و مطمئن شوید که قرار است واقعا این محصول نیازی را برطرف کند.

مقاله مرتبط با این بخش:

چطور سبک زندگی ساده و لذت بخشی داشته باشیم؟

4_ بودجه بندی را شروع کنید

خب، راستش تا اینجا فقط در حال طی کردن مراحل پیش‌نیاز برای بودجه بندی بودیم. متاسفانه خیلی از مردم زمانی که با کلمه بودجه مواجه می‌شوند، تصور می‌کنند که قرار است خودشان را در محدودیت قرار داده و دیگر از خوشی‌های زندگی دست‌های‌شان را بشویند.

اما در واقع بودجه‌بندی، برنامه‌ای است برای هزینه‌ها و درآمدهای شما. بودجه مشخص این امکان را به شما می‌دهد که در حد توان خودتان خرج کنید، از فشارهای مالی جلوگیری کنید و در نهایت آزادی انتخاب داشته باشید. اما از همه اینها مهم‌تر، این است که بودجه کمک‌تان می‌کند راحت‌تر و سریع‌تر به اهداف‌تان برسید. همان هدف یا اهدافی که در مرحله اول نوشتیدشان.

حالا در قدم چهارم شما باید بر اساس لیست هزینه‌ها و درآمدی که تا الان نوشته‌اید، برای زندگی‌تان بودجه بندی داشته باشید. این بودجه باید تمامی هزینه‌های ضروری و نیازهای خانواده را جواب بدهد و در عین حال، مقداری از آن باید برای پس انداز کردن و همینطور رساندن شما به اهداف مالی صرف شود.

---

آیا بودجه بندی به معنی کنار گذاشتن خوشی‌های زندگی است؟

تا الان چند بار شده که قبل از رفتن به یک رستوران یا تفریح خانوادگی، با خودتان حدس بزنید تمامی هزینه این تفریح x تومان است اما در راه برگشت متوجه شوید که هزینه‌ها خیلی بیشتر از چیزی بود که تصورش را می‌کردید؟ خب اینجا مشکل دقیقا همین عدم وجود بودجه بندی است.

بودجه بندی کردن به این معنی نیست که دیگر تفریح نداشته باشیم، اما به این معنی است که از ابتدای ماه بدانیم در این ماه قرار است چند بار برای تفریح هزینه کنیم و در هر بار اجازه داریم چقدر پول خرج کنیم؟

---

در بودجه‌مان چقدر برای پس انداز نگاه داریم؟

بعد از مشاهده ویدیو چالش پولاتو که بالاتر قرار داده بودم، شما به خوبی با اصول پس انداز کردن آشنایید. اما جواب این سوال که چقدر از بودجه‌مان را صرف پس انداز کنیم، به جواب این سوال برمی‌گردد که چه اهداف مالی برای خودتان تعیین کرده‌اید؟ خب بالاتر یاد گرفتیم که اولین سطح پس انداز ما باید پس انداز ضربه‌گیر اقتصادی باشد. اما مابقی ماجرا و اینکه چقدر دیگر باید پس انداز کنیم را خودتان باید با توجه به هدفی که تعیین کرده‌اید، جواب بدهید. البته در دوره جامع پول استاد بهرامپور در مورد 6 سطح دیگر پس انداز هم صحبت کردند اما خب فعلا شما الزامی به یادگیری آنها ندارید.

راستی اگر هنوز در مورد پس انداز کردن مردد هستید، اجازه بدهید یک نکته جالب به شما بگویم: پس انداز کردن در یکی دو ماه ابتدایی کار سختی است. اما جالب اینجاست که بعد از آن، هم انجامش برای‌تان راحت‌تر شده و هم می‌توانید مقدار پول بیشتری را پس انداز کنید. بنابراین کافی است فقط یکی دو ماه اول را تحمل کنید.

---

5_ برنامه را اجرایی کنید

خب تا اینجا شما اهداف مالی خودتان را تعیین کرده‌اید، مشخص کرده‌اید که چقدر درآمد و هزینه دارید، می‌دانید باید چقدر پس انداز کنید، بودجه مشخص دارید و تفاوت نیازها و خواسته‌ها را هم به خوبی متوجه شده‌اید. الان باید به سراغ بررسی این برنامه مدیریت هزینه‌های زندگی در عمل برویم.

اولین کاری که باید بکنید، این است که دائما بودجه بندی خودتان را با شرایط واقعی بررسی کرده و در صورت نیاز در برنامه تغییرات بدهید. مثلا اگر در این ماه طبق بودجه باید 1 میلیون هزینه خرید اقلام خوراکی خانه می‌شد اما توانستید آن را با 200 هزار تومان کم‌تر انجام بدهید، در بودجه بندی این تغییر را ایجاد کنید تا ماه بعدی برنامه دقیق‌تری داشته باشید.

مشکلات افرادی که درآمد نامنظم دارند

خب قطعا همه افراد هم از آن دسته آدم‌هایی نیستند که در انتهای ماه یک فیش حقوقی ثابت داشته و بتوانند روی آن برنامه ریزی کنند. در واقع خیلی‌ها از جمله خود من، درآمد متغیری داشته و خب شاید این باعث شود تصور کنند که بودجه بندی و برنامه ریزی مالی به درد آنها نمی‌خورد. اما خب اصلا اینطور نیست.

اتفاقا افرادی که درآمد ثابتی نداشته و درآمدشان در طول سال متغیر است، نیاز بیشتری به برنامه ریزی مالی و مدیریت هزینه‌ ها دارند چراکه این بی‌برنامگی در زندگی مالی آنها ممکن است مشکلات زیادی به وجود بیاورد.

مثلا یکی از راهکارهایی که به این افراد توصیه می‌شود، ایجاد یک حساب نگهداری از پول است. شرایط هم به این صورت است که باید ابتدا میانگین درآمد خودتان را حساب کنید. این یعنی اگر 3 ماه از سال درآمدتان 1 میلیون، 6 ماه درآمدتان 2 میلیون و 3 ماه دیگر هم درآمدتان 3 میلیون تومان است، باید میانگین درآمدتان را حساب کرده و آن را به عنوان درآمد ماهانه در نظر بگیرید. 

فرمول حساب کردن میانگین: جمع کردن همه اعداد و تقسیم بر تعداد کل. یعنی درآمد من در یک سال 21 میلیون تومان بوده که تقسیم بر 12 یا همان ماه‌ها می‌شود.

مثلا در این مثال میانگین درآمد ماهیانه برابر با 1/750 هزار تومان است. حالا ماه‌هایی که درآمدتان از این مقدار بیشتر است، باقی‌مانده را در حساب نگهداری بگذارید؛ در مقابل ماه‌هایی که درآمد کم‌تری دارید، از این باقی‌مانده استفاده کنید. به این ترتیب تاحدودی می‌توانید حتی با متغیر بودن درآمد هم کنار آمده و هزینه‌ها را مدیریت کنید.

نکته: همانطور که گفتم، احتمالا این عزیزان مجبورند بعضی ماه‌ها پول زیادی در حساب بانکی خودشان بگذارند. در این شرایط پیشنهاد می‌کنم حداقل پول‌تان را در حساب‌های عادی قرار ندهید. همانطور که استاد هم در دوره پول گفتند، در بعضی بانک‌ها یک سری صندوق سرمایه گذاری وجود دارد که سود بالاتری از سپرده‌های عادی به شما می‌دهند. قرار دادن پول اضافه هر ماه در این صندوق‌ها انتخاب خوبی است. همینطور می‌توانید پول‌تان را در قرض‌الحسنه‌های معتبری بگذارید که در ازای سپرده، وام با سود بسیار پایین به شما خواهند داد.

6_ هزینه‌های ناگهانی را مدیریت کنید

ما در دنیایی مملو از عدم قطعیت زندگی می‌کنیم! طبق این موضوع، مطمئنا در ادامه با شرایطی روبرو می‌شوید که اصلا در برنامه ریزی و بودجه بندی، فکرشان را نکرده بودید و باعث ایجاد تنگنای اقتصادی می‌شود.

در ویدیو چالش پولاتو هم مشاهده کردید که استاد بهرامپور گفتند مغز ما در زمان بی‌پولی، توانایی اتخاذ تصمیم‌های منطقی را از دست می‌دهد. بنابراین اگر بخواهیم هوشمندانه عمل کنیم، باید از همین حالا به فکر راه حلی باشیم که در آینده اجازه ندهد با مشکل استرس و کاهش کارایی مغز روبرو شویم. اما چطور؟ چطور این هزینه‌های ناگهانی را مدیریت کنیم؟

بالاتر با سطح اول پس انداز با نام ضربه‌گیر اقتصادی آشنا شدید. اصولا هم برای هزینه‌های ناگهانی ما به سراغ این ضربه‌گیر می‌رویم.

اما خب پیشنهاد من این است که علاوه بر این سطح، یک سطح دیگر از پس انداز را هم برای خودتان ایجاد کرده و نام آن را سطح “هوشمندی یا ذکاوت” بگذارید تا نخواهید به سراغ ضربه‍‌‌گیر بروید. این پس انداز شما باید با توجه به شرایط مالی زندگی‌تان تعیین شود.

مثلا اگر درآمدتان در ماه 6 میلیون است و هزینه‌های‌تان هم در همین رنج قیمت، بهتر است به اندازه همین یک ماه را پس انداز کنید، اما اگر درآمد بیشتری داشته و خب متقابلا هزینه‌های‌تان هم بیشتر است، این سطح از پس انداز را با پول بیشتری ایجاد کنید.

علاوه بر این، همین حالا کمی در مورد هزینه‌های ناگهانی که ممکن است در آینده پیش بیاید فکر کنید و آنها را بنویسید. اغلب آنها را می‌توانید از الگوهای گذشته شناسایی کنید. مثلا:

• هزینه بیمه خودرو،
• هزینه درمان یک بیماری ناگهانی،
• هزینه تصادف خودرو،
• هزینه تعمیرات احتمالی منزل

به این ترتیب برای آنها آمادگی بیشتری خواهید داشت.

همین حالا به صفحه زیر بروید و در

 جلسه صفرم دوره پول

ثبت نام کنید!

جلسه صفرم پول!

7_ تغییر کنید و بهبود بدهید

اگر نگاهی به شرایط‌تان در یکی دو سال گذشته کنید، می‌بینید احتمالا هم سطح درآمدتان نسبت به قبل تفاوت کرده و هم هزینه‌های‌تان. مخصوصا که در ایران هیچ چیز مربوط به هزینه‌ها و موضوعات مالی ثابت باقی نمی‌ماند. خب در ادامه و آینده زندگی هم شرایط قرار است به همین صورت پیش برود.

ممکن است تا 3 ماه آینده درآمدتان زیاد شود و هزینه‌ها هم با الان متفاوت باشد. بنابراین شما به عنوان کسی که وظیفه مدیریت هزینه های زندگی را دارید، باید دائما به برنامه و بودجه دقت کرده و با توجه به تغییرات، آن را بهبود بدهید.

کلام آخر؛ کابینت‌ها را تمیز کنید!

یادم هست سال‌ها پیش می‌خواستم رژیم غذایی بگیرم؛ راستش برایم این کار واقعا سخت بود، مخصوصا که پدرم یک فروشگاه مواد غذایی داشت و خب چشم‌پوشی از خوردن اینهمه خوراکی خوشمزه واقعا اراده سختی می‌خواست.

در هر حال من شکست خوردم، آن روزها نتوانستم رژیم بگیرم و بیخیالش شدم ولی خب این موضوع باعث شده بود فکر کنم انسان بی‌اراده‌ای هستم. اما چند سال بعد کتاب “اثر مرکب نوشته دارن هاردی” را مطالعه کردم و چشمم به یک سرفصل مهم افتاد. در بخشی از کتاب در مورد این نوشته شده بود:

اگر می‌خواهید عادتی را ترک کرده یا تغییر اساسی در زندگی‌تان به وجود بیاورید، باید از شرایط وسوسه‌انگیز مربوط به آن فاصله بگیرید.

حتی این مثال زده شده بود که اگر می‌خواهید لاغر کنید، تمامی کابینت‌های خانه را تمیز کرده و مطمئن شوید که هیچ چیز خوشمزه‌ای که شما را به پرخوری ترغیب کند در آن وجود ندارد.

آن روز من تازه متوجه شدم که ترک عادت‌ها و ایجاد تغییرات الزاما ربطی به اراده ندارد، بلکه “محیط” در موفقیت ما بسیار تاثیرگذار است. همانطور که خودم بعد از تغییر شغل پدرم توانستم رژیم بگیرم، همانطور که افراد معتاد به سیگار یا مواد بعد از ترک کردن از رفقای قبلی فاصله می‌گیرند و… .

حالا اینها را برای چه می‌گویم؟ در نهایت می‌خواهم اینها را به بحث مدیریت هزینه‌ها ربط بدهم. اگر می‌خواهید واقعا هزینه‌های زندگی را مدیریت کرده و بتوانید به خوبی پس انداز کنید، باید از دوستانی که بسیار پرخرج هستند فاصله بگیرید، باید کم‌تر به سراغ محله‌هایی بروید که فروشگاه‌های‌شان شما را به خرید وسوسه می‌کنند، باید پول‌های نقد را از دسترس خودتان خارج کرده و هر کاری کنید که کم‌تر ذهن‌تان به فکر ولخرجی بیوفتد. مثلا خود من برای اینکه به حساب پس اندازم برای ولخرجی دستبرد نزنم، کارت عابربانک آن را شکسته‌ام! شما چه ایده‌هایی دارید؟

بسیار خب! به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله با هم اصول و چگونگی مدیریت هزینه های زندگی، مدیریت هزینه‌ های شخصی و پس انداز و بودجه بندی را یاد گرفتیم. در آخر اگر شما هم تجربه‌ای در مدیریت هزینه های خانواده دارید که به نظرتان می‌تواند به مخاطبان این مقاله کمک کند، خوشحال می‌شوم که آن را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.

منابع:

• دوره جامع پول
• تجربه شخصی
• mymoneycoach

دوره جامع پول، نگاه کاربردی و علمی به پول