تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا در مواجهه با پول رفتارهای متفاوتی داریم؟ چطور بعضی‌ها می‌توانند ثروتمند شوند و بعضی دیگر همیشه درگیر مشکلات مالی هستند؟ در این مقاله، به روانشناسی پول می‌پردازیم؛ یعنی اینکه چطور ذهنیت‌ها و احساسات ما در قبال پول می‌تواند تصمیمات اقتصادی‌مان را شکل دهد. با الهام از کتاب روانشناسی پول نوشته مورگان هاوزل، به نکات و استراتژی‌هایی می‌پردازیم که به شما کمک می‌کند تا بهتر با پول کنار بیایید و زندگی مالی بهتری بسازید.

روانشناسی پول چیست؟

روانشناسی پول به بررسی رابطه‌ای که هر فرد با پول دارد، اشاره می‌کند. این موضوع به این سوالات پاسخ می‌دهد که چرا بعضی‌ها پول را خیلی دوست دارند و همیشه در تلاشند تا بیشتر داشته باشند، در حالی که دیگران از پول دوری می‌کنند یا اصلاً برایشان اهمیتی ندارد. حتی ممکن است برخی افراد از پول متنفر باشند و این نگرش را به اطرافیانشان هم منتقل کنند.

برای مثال، ممکن است از خودتان بپرسید چرا بعضی‌ها درآمد بسیار بالایی دارند، در حالی که برخی دیگر همیشه درگیر مشکلات مالی هستند. چرا بعضی‌ها از هر فرصتی برای به دست آوردن پول استفاده می‌کنند و بعضی‌ها از آن دوری می‌کنند؟ این‌ها همه سوالاتی هستند که روانشناسی پول به آنها پاسخ می‌دهد.

در دنیای امروز، برخی متخصصان به نام Money Therapists  وجود دارند که به افراد کمک می‌کنند تا مشکلات مالی خود را از نظر روانی شناسایی و حل کنند. این متخصصان تلاش می‌کنند تا باورها و نگرش‌های اشتباهی که افراد درباره پول دارند را اصلاح کنند تا بتوانند زندگی مالی بهتری داشته باشند.

اما وقتی صحبت از “روانشناسی پولدار شدن” یا “روانشناسی ثروت” می‌شود، منظور تکنیک‌ها و روش‌هایی است که افراد با یادگیری آنها می‌توانند رفتارهای اقتصادی بهتری داشته باشند و در نتیجه درآمد بیشتری کسب کنند. این اصطلاح معمولاً به نکاتی اشاره دارد که می‌تواند کمک کند فرد از لحاظ ذهنی و رفتاری برای جذب پول بیشتر آماده شود. در واقع، روانشناسی پولدار شدن بیشتر به نگرش، تصمیمات و رفتارهایی مربوط می‌شود که به فرد کمک می‌کند تا به سمت ثروت، موفقیت مالی و درنتیجه افزایش درآمد حرکت کند.

در نهایت، روانشناسی پول نه تنها به این پرداخته که چرا و چطور افراد پول را به دست می‌آورند یا از آن دوری می‌کنند، بلکه به ما کمک می‌کند تا بهتر درک کنیم که چطور می‌توانیم نگرش خود را نسبت به پول تغییر دهیم و از آن برای بهبود کیفیت زندگی‌مان استفاده کنیم.

مثالی واقعی از پولدار شدن با اصول روانشناسی پول

سال‌ها قبل در آمریکا دختری به نام گریس گرونر (Grace Groner) به دنیا آمد. او یک دختر ساده و آرام بود که در 12 سالگی یتیم شد. بعد از مدتی، گریس به دانشگاه رفت و در یک دفتر مشغول به کار شد. او زندگی ساده‌ای داشت و در خانه کوچکی زندگی می‌کرد که هزینه‌های آن خیلی کم بود. گریس در طول زندگی‌اش کار خاصی نمی‌کرد، فقط گاهی به طور ناشناس به فقرا کمک می‌کرد و چند سرمایه‌گذاری کوچک 60 دلاری انجام داد.

اما ماجرا بعد از مرگ گریس شروع شد. زمانی که او در 100 سالگی در سال 2010 فوت کرد، همه متوجه شدند که گریس در طول زندگی‌اش به طور مخفیانه 7 میلیون دلار ثروت جمع کرده است. نکته جالب اینجا بود که او هیچ شغل پر درآمدی نداشت و حتی زندگی‌اش کاملاً ساده و بی‌هیاهو بود. خیلی‌ها تعجب کردند که این پول را چطور به دست آورده!

در نهایت مشخص شد که گریس هیچ کار غیرقانونی یا پیچیده‌ای نکرده بود. او این 7 میلیون دلار را از طریق چند سرمایه‌گذاری کوچک که در طول سال‌ها انجام داده بود به دست آورده بود. در واقع، او با هوش مالی خود و درک درست از اصول روانشناسی پول و ثروت توانست این سرمایه را بسازد. این مثال نشان می‌دهد که حتی اگر زندگی ساده‌ای داشته باشیم، با تصمیمات درست مالی می‌توانیم به ثروت‌های بزرگی دست پیدا کنیم.

جدول نکات روانشناسی پول

شما می‌توانید در جدول زیر تمامی نکات کاربردی روانشناسی پول را مشاهده کنید که البته در ادامه مقاله به بررسی کامل هر یک از این موارد می‌پردازیم:

نکات کاربردی از روانشناسی پول

تا اینجا معنی کلمه روانشناسی پول روشن شد. در ادامه مقاله، نکات مهم و کاربردی در این زمینه ارائه خواهد شد که علاوه بر روشن کردن رفتارهای انسانی در قبال پول، تأثیر زیادی بر تصمیم‌گیری‌های اقتصادی خواهد گذاشت. بیشتر مطالب این بخش از کتاب روانشناسی پول (The Psychology of Money) نوشته مورگان هاوزل الهام گرفته شده است.

1. زمان، خارق‌العاده است

یکی از نکات مهم در روانشناسی پول این است که ترکیب سرمایه‌گذاری با زمان می‌تواند به شدت به رشد دارایی‌ها کمک کند. این ترکیب می‌تواند ثروت شما را به شکلی بسیار سریع و بزرگ افزایش دهد. اما خیلی از ما ممکن است نتوانیم به درستی تاثیر این ترکیب را درک کنیم.

برای مثال، اگر از ما بپرسند که با سود 20 درصد در یک سال، روی 1 میلیون تومان چقدر سود می‌آید، خیلی راحت می‌توانیم این محاسبه را انجام دهیم. اما اگر از ما بپرسند که اگر هر روز 10 هزار تومان پس‌انداز کنیم، در پایان سال چقدر سود به آن تعلق می‌گیرد، ممکن است ذهن ما به سختی بتواند این را حساب کند. این اتفاق به دلیل ماهیت سود مرکب است که ذهن ما معمولاً آن را به درستی درک نمی‌کند.

سود مرکب یعنی اینکه شما سودی که از سرمایه‌گذاری به دست می‌آورید، دوباره در همان سرمایه‌گذاری قرار می‌دهید و از این به بعد سودی که به دست می‌آید، هم روی سرمایه اولیه و هم روی سود قبلی است. این باعث می‌شود که رشد دارایی‌ها به صورت تصاعدی افزایش پیدا کند.

برای مثال، وارن بافت یکی از ثروتمندترین افراد جهان، موفقیت خود را نه فقط از طریق انتخاب سهام‌های خوب، بلکه از طریق نگه داشتن این سهام‌ها به مدت طولانی به دست آورده است. او به هیچ‌وجه به دنبال سودهای سریع و کوتاه‌مدت نبوده و مدت‌ها به سرمایه‌گذاری‌های خود صبر کرده است تا سود مرکب عمل کند و ثروت زیادی بسازد.

در نهایت، مهم است بدانیم که ما نمی‌توانیم به گذشته برگردیم و از فرصت‌های سرمایه‌گذاری که در گذشته بوده بهره‌برداری کنیم. اما می‌توانیم امروز سرمایه‌گذاری کنیم، صبر کنیم و آینده خود را بسازیم.

2. ثروت آن چیزی است که نمی‌بینید!

ما انسان‌ها معمولاً ثروت دیگران را بر اساس چیزهایی که می‌بینیم، قضاوت می‌کنیم. برای مثال، خانه بزرگ، ماشین‌های لوکس یا عکس‌های زیبا در اینستاگرام. این چیزها فقط ظاهری از ثروت را نشان می‌دهند و چون ما اطلاعات دیگری نداریم، به همین موارد اعتماد می‌کنیم. اما این طرز فکر باعث می‌شود که بسیاری از ما رفتار مصرف‌گرایانه داشته باشیم و خود را در دام خریدهای بی‌هدف و بی‌مورد بیندازیم.

اما در روانشناسی ثروت، نکته‌ای بسیار مهم وجود دارد: ثروت واقعی آن چیزی است که نمی‌بینیم! ثروت نه در چیزهایی است که به وضوح دیده می‌شوند، بلکه در چیزهایی است که ممکن است برای ما پنهان بمانند. مثلاً، ممکن است یک فرد ثروتمند ماشینی نداشته باشد یا از خرید جواهرات گران‌قیمت پرهیز کند. در حقیقت، ثروت واقعی در پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و کنترل هزینه‌ها است.

افراد ثروتمند معمولاً به شما خواهند گفت که تنها راه واقعی ثروتمند شدن این است که پول‌تان را خرج نکنید. همانطور که در دوره‌های آموزشی مثل دوره پول هم اشاره شده، برای ثروتمند شدن اولین قدم این نیست که درآمدتان را بالا ببرید، بلکه باید اصول پس‌انداز را یاد بگیرید، پول پس‌انداز شده را سرمایه‌گذاری کنید و هزینه‌های غیرضروری را کاهش دهید.

یک آمار جالب که استاد بهرامپور در دوره پول اشاره کردند این است که:

ثروتمندان 17 برابر افراد عادی درآمد دارند، اما تنها دو برابر آنها خرج می‌کنند!

بنابراین، باید از خودتان بپرسید که می‌خواهید در زندگی‌تان رفتارهایی مشابه با ثروتمندان داشته باشید یا افراد عادی؟

3. هرگز کافی نیست!

وبینار نقشه صعود مالی

چطور در اقتصاد ایران پول بسازیم و آن را حفظ کنیم؟!

ثبت نام رایگان

زندگی در آرامش و داشتن احساس رضایت یکی از مهم‌ترین چیزهایی است که نمی‌توان برای به دست آوردن آن، چیزهای دیگر را به خطر انداخت. وقتی همیشه احساس می‌کنیم که چیزی کم داریم یا باید بیشتر داشته باشیم، زندگی‌مان دیگر لذت‌بخش نمی‌شود. ذهن انسان هیچ‌گاه کاملاً راضی نمی‌شود. وقتی طمع می‌کنیم و بیشتر می‌خواهیم – پول، قدرت، اعتبار و… – و جاه‌طلبی‌مان از رضایت‌مان پیشی می‌گیرد، ممکن است در مسیر اشتباهی قرار بگیریم.

البته اینطور نیست که بگوییم باید به داشته‌هایمان قانع شویم و دیگر تلاشی نکنیم. بلکه منظور این است که احساس رضایت و کافی بودن باید در زندگی‌مان وجود داشته باشد. ما باید بپذیریم که شاید کمتر از دیگران داشته باشیم، اما همین که در مسیر خود و در همین لحظه احساس رضایت کنیم، کافی است. زندگی با حس «کافی بودن» آرامش‌بخش و سازنده‌تر خواهد بود.

4. ثروتمند شدن یا ثروتمند ماندن؟!

به دست آوردن پول معمولاً با ریسک کردن، خوش‌بینی و قرار گرفتن در شرایط جدید و متفاوت همراه است. اما نگه داشتن پول به چیزی کاملاً متفاوت نیاز دارد. برای حفظ ثروت، باید فروتن و محتاط باشید. در واقع، باید کمی ترسو باشید چون اگر مراقب نباشید، ممکن است هر چیزی که به دست آورده‌اید خیلی سریع از دست برود.

برای ثروتمند ماندن، صرفه‌جویی نقش بسیار مهمی دارد. نمی‌توانید امیدوار باشید که موفقیت‌های گذشته به طور دائم تکرار شوند. بنابراین، یکی از مهم‌ترین استراتژی‌ها برای حفظ ثروت این است که بیشتر از آنچه به دست می‌آورید، خرج نکنید و همیشه بخشی از درآمدتان را پس‌انداز و سرمایه‌گذاری کنید. اینگونه می‌توانید از ثروت‌تان محافظت کرده و در بلندمدت، شرایط مالی‌تان را حفظ کنید.

5. به آزادی و خوشبختی برسید

اگر از افراد مختلف بپرسید که چرا می‌خواهند ثروتمند شوند، بسیاری از آنها می‌گویند که هدف‌شان رسیدن به خوشبختی است. اما مشکل اینجاست که تعریف هر فرد از ثروت و خوشبختی با دیگری متفاوت است. با این حال، یک نقطه مشترک در بین همه انسان‌ها وجود دارد: همه ما می‌خواهیم زندگی‌مان را به طور کامل کنترل کنیم.

بالاترین سطح ثروت این است که هر روز صبح از خواب بیدار شوید و با خود بگویید: «امروز می‌توانم هر کاری که دوست دارم را انجام دهم!» این دقیقا همان چیزی است که استاد بهرامپور در دوره پول به آن آخرین سطح رفاه مالی اشاره کردند. بنابراین، می‌توان گفت بزرگ‌ترین ارزش پول برای انسان‌ها این است که به آنها اختیار، آزادی و توانایی کنترل زندگی‌شان را می‌دهد. پول به شما این امکان را می‌دهد که:

• هر زمان که می‌خواهید،
• با هر کسی که می‌خواهید،
• هر کجا که می‌خواهید،
• و تا هر زمانی که می‌خواهید باشید!

این همان رفاه مالی و خوشبختی حاصل از پول است. حالا یک سوال: در حال حاضر چقدر با این شرایط فاصله دارید؟ و چه تلاشی برای رسیدن به این آزادی می‌کنید؟

6. مراقب احترامی که به دست می‌آورید باشید!

ما انسان‌ها به طور طبیعی دوست داریم که دیگران ما را تحسین کنند و یکی از راه‌هایی که برای رسیدن به این هدف استفاده می‌کنیم، نشان دادن پول و ثروت‌مان به دیگران است. اما نکته مهمی که باید بدانید این است که پول شما بیشتر از همه، خودتان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ممکن است فکر کنید که با نمایش ثروت‌تان به دیگران، احترام و تحسین بیشتری به دست می‌آورید، اما در حقیقت، بعد از مدتی مردم ممکن است تصور کنند که شما در حال فخرفروشی هستید و دیگر به شما احترام نمی‌گذارند.

اگر واقعاً می‌خواهید احترام و تحسین واقعی به دست آورید، باید مراقب باشید که چطور آن را جستجو می‌کنید. مهربانی، فروتنی و همدلی مهم‌ترین عواملی هستند که بیشترین سطح احترام را برای شما به ارمغان می‌آورند. بنابراین، به جای اینکه تلاش کنید با نمایش ثروت‌تان تحسین جلب کنید، به رفتارهای انسان‌دوستانه و شایسته توجه کنید. اینگونه است که احترام واقعی و پایدار را به دست خواهید آورد.

7. غافلگیری‌ها را به یاد داشته باشید

یکی از درس‌های مهمی که می‌توانیم از غافلگیری‌های گذشته بگیریم این است که جهان ما شگفت‌آور و غیرقابل پیش‌بینی است. این که بخواهیم از غافلگیری‌های گذشته برای پیش‌بینی آینده استفاده کنیم، اشتباه است. در واقع، باید اعتراف کنیم که هیچ‌کدام از ما نمی‌دانیم در آینده دقیقاً چه اتفاقی می‌افتد.

استفاده از تاریخ اقتصادی دنیا می‌تواند مفید باشد تا انتظارات درستی از آینده داشته باشیم. تاریخ به ما کمک می‌کند تا برخی روندها و تغییرات را درک کنیم. اما مشکل زمانی پیش می‌آید که مردم فکر می‌کنند تاریخ یک نقشه دقیق از آینده است. این دقیقا همان تله‌ای است که بسیاری از سرمایه‌گذاران در آن می‌افتند.

ما باید درک کنیم که زندگی همواره در حال تغییر است. مردم تغییر کرده‌اند، تکنولوژی تغییرات بزرگی ایجاد کرده و مهم‌ترین رویدادهای اقتصادی آینده، چیزهایی خواهند بود که تاریخ هیچ اطلاعی از آنها نداشته است. این تغییرات بی‌سابقه خواهند بود. به عنوان مثال، هیچ کس نمی‌توانست پیش‌بینی کند که شرکت‌هایی مانند دیجی‌کالا یا آمازون به این اندازه رشد خواهند کرد. تاریخ هیچ‌چیز در مورد این نوع تغییرات به ما نمی‌گفت.

اینکه به گذشته نگاه کنیم تا رفتار مردم با پول و نحوه واکنش آنها در زمان‌های بحرانی را بشناسیم، مفید است، اما نباید از آن برای پیش‌بینی روندهای خاص و اتفاقات آینده استفاده کنیم. بنابراین، باید از خطاهای شناختی که بر اساس تاریخ مرتکب می‌شویم پرهیز کنیم و بدانیم که همیشه غافلگیری‌های جدیدی در انتظار ما هستند.

8. عدم قطعیت را در نظر بگیرید

گاهی اوقات، حتی یک شکاف کوچک بین آنچه که انتظار داریم و آنچه که واقعاً اتفاق می‌افتد، می‌تواند تمام برنامه‌های‌مان را به هم بریزد و شرایط را پیچیده‌تر کند. بنابراین، باید احتمال وجود این شکاف‌ها را در برنامه‌ریزی‌مان در نظر بگیریم و خود را برای آن آماده کنیم. این همان چیزی است که به ما توان مقابله و مقاومت می‌دهد.

یک جمله مهم که در این زمینه وجود دارد این است که:

“مهم‌ترین قسمت هر برنامه‌ای، برنامه‌ریزی برای زمانی است که شرایط طبق برنامه پیش نرود!”

دنیا هیچ‌وقت مطابق میل ما پیش نمی‌رود و باید به طور مداوم احتمال خطا و عدم قطعیت را در نظر بگیریم. در واقع، خردمند بودن یعنی قبول کنیم که عدم قطعیت، شانس و تصادفی بودن بخشی از زندگی ما هستند.

افراد خردمند در زندگی‌شان انعطاف‌پذیری بالایی دارند. همانطور که استاد بهرامپور در دوره‌های آموزشی خود می‌گویند، استراتژی یعنی داشتن برنامه برای بهترین و بدترین شرایط. پس باید بدانید که اگر تمام برنامه‌ریزی‌های‌تان را فقط بر اساس فیش حقوقی انتهای ماه تنظیم کرده‌اید، احتمال زیادی وجود دارد که در برابر عدم قطعیت‌های زندگی آسیب ببینید.

به عنوان مثال، ویروس کرونا به ما نشان داد که دنیا می‌تواند به طور ناگهانی تغییر کند و شرایط معمولی و پیش‌بینی‌شده به هم بریزد. بنابراین، همیشه باید یک نقشه جایگزین و یک برنامه اضطراری برای خودتان داشته باشید تا در مواجهه با تغییرات غیرمنتظره، بتوانید بهتر از پس مشکلات بربیایید.

9. شما تغییر خواهید کرد

در طول زمان، شما تغییر خواهید کرد، پس برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری بلندمدت ممکن است توجیه زیادی نداشته باشد. یکی از نکات مهم در روانشناسی پولدار شدن این است که بسیاری از افراد اهداف مالی خود را برای مدت‌های طولانی مثل 10 سال یا بیشتر تنظیم می‌کنند. اما طبق تحقیقات مختلف، نمی‌توانیم برای مدت‌های طولانی اهداف مالی دقیقی داشته باشیم. چرا؟ چون در طول زمان تغییر می‌کنیم؛ توانایی‌هایمان بالا و پایین می‌رود، اطلاعات جدیدی می‌آموزیم، علایق‌مان تغییر می‌کند و حتی دنیای اطراف‌مان هم متحول می‌شود.

همانطور که در دوره رایگان هدف‌گذاری هم گفته شد، به جای اینکه اهداف بلندمدت خیلی دور از دسترس مثل 10 ساله تعیین کنیم، بهتر است اهداف خود را در مدت 3 یا 5 سال مشخص کنیم و سپس برای رسیدن به آنها، این اهداف را به مقاطع زمانی کوتاه‌تر مانند یک سال یا چند ماه تقسیم کنیم. این روش باعث می‌شود که هم در مسیر حرکت‌تان بیشتر انعطاف‌پذیر باشید و هم به تغییرات زندگی واکنش بهتری نشان دهید.

10. همه چیز را باور نکنید

طبق اصول روانشناسی، هر چه بیشتر چیزی را بخواهیم درست باشد، احتمال اینکه داستانی را باور کنیم که ثابت کند نظرمان درست است، بیشتر می‌شود. مثلاً وقتی یک داستان از کاندیدای ریاست جمهوری مورد علاقه‌تان می‌شنوید که او را یک قهرمان نشان می‌دهد و شما بدون بررسی کامل، آن را باور می‌کنید.

داستان‌ها قدرت زیادی دارند. آنها می‌توانند شما را متقاعد کنند که هر چیزی را درست بدانید. اما همیشه باید حواس‌تان باشد که داستان‌ها چگونه بر چشم‌انداز مالی شما تاثیر می‌گذارند. در دنیای اقتصاد، عدم قطعیت‌های زیادی وجود دارد و اینکه بخواهیم اقتصاد را فقط بر اساس داستان‌ها پیش‌بینی کنیم، چیزی جز خیال و توهم نخواهد بود. بنابراین، در مواجهه با هر اطلاعاتی، به ویژه در امور مالی، باید دقت و تحلیل بیشتری به خرج دهید و از باور کردن بدون تحقیق خودداری کنید.

سخن پایانی

در نهایت، روانشناسی پول نشان می‌دهد که موفقیت مالی فقط به مقدار پولی که داریم مربوط نیست، بلکه به طرز فکر و رفتار ما نسبت به پول بستگی دارد. با درک بهتر از خودمان و چگونگی ارتباط‌مان با پول، می‌توانیم تصمیمات بهتری بگیریم و زندگی مالی موفق‌تری بسازیم. در نهایت، پول تنها یک ابزار است؛ مهم این است که چطور از آن استفاده می‌کنیم تا آزادی، آرامش و رضایت بیشتری در زندگی‌مان داشته باشیم.

منابع اصلی تولید این مقاله:

• forbes
• sloww