«مدیران کارها را به درستی انجام میدهند؛ رهبران کار درست را انجام میدهند.» پیتر دراکر
شناخت تفاوت بین رهبر و مدیر میتواند مسیر موفقیت فردی و تیمی را به کلی تغییر دهد. هر تیمی به فردی نیاز دارد که بتواند در شرایط مناسب الهامبخش باشد و در مواقع دیگر نظم و ساختار را حفظ کند. اگر ندانیم کِی باید از مهارتهای رهبری استفاده کنیم و کِی به مدیریت نیاز داریم، ممکن است فرصتهای رشد و پیشرفت را از دست بدهیم.
حالا به نظر شما آیا لازم است نقش این دو را از هم تفکیک کنیم؟ بهتر نیست مدیران را به ویژگیهای یک رهبر مجهز کنیم یا بالعکس، رهبران را به ویژگیهای یک مدیر مجهز کنیم؟
همه ما دوست داریم برای مدیری کار کنیم که رهبری را هم میفهمد و ویژگیهای یک رهبر را دارد. همه ما دوست داریم یک رهبر داشته باشیم که مدیر شایستهای هم باشد. پس تفکیک این دو مفهوم چندان کار عاقلانهای نیست. با این وجود برخی تفاوت های مدیر با رهبر را برای شما شرح میدهیم.
1. رهبران ذهن انعطافپذیری دارند، مدیران ذهن مکانیکی دارند
رهبران به دلیل ذهن انعطافپذیری که دارند، قادرند با شرایط جدید و چالشهای پیشبینینشده بهخوبی سازگار شوند. آنها به نوآوری و تغییرات مثبت باور دارند و معمولاً به دنبال راههای جدید برای بهبود کارها هستند. در مقابل، مدیران ذهنی مکانیکی دارند؛ یعنی به چارچوبها و قوانین ثابت تکیه میکنند. آنها بیشتر به رویهها و روشهای از پیش تعیینشده علاقهمندند و به جای تغییر، از تکرار روندهای موفق گذشته پیروی میکنند. تفاوت های مدیر با رهبر در شیوه تفکر، نحوه تصمیمگیری و مدیریت شرایط بهشدت تأثیرگذار است.
2. رهبران بر اعتماد تکیه میکنند، مدیران بر کنترل تکیه میکنند
رهبران برای ایجاد محیط کاری مؤثر و پویا، اعتماد را بهعنوان پایه اصلی روابط در نظر میگیرند. آنها با ایجاد فضایی از شفافیت و ارتباطات آزاد، تیم خود را به خلاقیت و خودمختاری تشویق میکنند. در این محیط، افراد با انگیزه و اعتمادبهنفس کار میکنند. از سوی دیگر، مدیران بیشتر به کنترل و نظارت بر کارها تکیه دارند. آنها ترجیح میدهند همهچیز طبق برنامه و دستورالعملهای مشخص پیش برود و با نظارت دقیق، سعی در حفظ انضباط و کارایی سیستم دارند. فرق رهبر و مدیر در این دو رویکرد، به وضوح دیده میشود و شیوههای متفاوتی در مدیریت افراد ایجاد میکند.
3. رهبران به جزئیات توجه میکنند، مدیران کلیات را در نظر میگیرند
رهبران با دقت به جزئیات توجه میکنند، زیرا برای آنها شناخت نیازها و خواستههای فردی اعضای تیم اهمیت زیادی دارد. آنها معتقدند که هر فرد و هر موقعیت خاص است و باید بهدرستی درک شود. این توجه به جزئیات به رهبران کمک میکند تا تصمیمهای دقیقتری بگیرند و به افراد به شکل شخصیتر رسیدگی کنند. از طرف دیگر، مدیران بیشتر به کلیات توجه دارند. آنها تمایل دارند روی هدفهای کلان و چارچوبهای کلی سازمان تمرکز کنند و به جای جزئیات، روی نحوه اجرای برنامههای بزرگ نظارت داشته باشند. فرق مدیر و رهبر در همین نکته نهفته است؛ توجه به جزئیات در مقابل تمرکز بر کلیات.
باخواندن این مقاله نقش رهبری را بهتر میشناسید:رهبری چیست؟ رهبر کیست؟
4. رهبران به کیفیت بیشتر اهمیت میدهند، مدیران کمیت را در اولویت قرار میدهند
رهبران به کیفیت کار اهمیت بیشتری میدهند و معتقدند که کارهای باکیفیت نتایج پایدارتری به همراه دارد. آنها روی توسعه مهارتها، خلاقیت و دقت افراد تمرکز دارند تا خروجیهای ارزشمند و مؤثری ایجاد کنند. در مقابل، مدیران کمیت را در اولویت قرار میدهند و بیشتر به تعداد و سرعت انجام کارها توجه دارند. آنها به دنبال افزایش بهرهوری و رسیدن به اهداف کمی مشخص هستند، حتی اگر کیفیت کار در برخی موارد فدای کمیت شود. تفاوت های مدیر با رهبر دقیقاً در همین نگاه به کیفیت در مقابل کمیت مشخص میشود.
5. رهبران کارها را به درستی انجام میدهند، مدیران کار درست را انجام میدهند
رهبران به این باور دارند که نحوه انجام کارها به اندازه نتیجه نهایی مهم است. آنها تلاش میکنند کارها را به بهترین شکل ممکن انجام دهند، حتی اگر این به معنای گذراندن زمان بیشتری برای بررسی جزئیات یا انتخاب مسیرهای خلاقانهتر باشد. در مقابل، مدیران بیشتر روی کار درست و نتیجه محور تمرکز دارند. آنها به دنبال انجام کارهایی هستند که به تحقق اهداف سازمانی منجر شود، بدون اینکه لزوماً به نحوه انجام آنها دقت زیادی داشته باشند. این تفاوت در اولویتها میتواند به روشهای مدیریتی متفاوتی منجر شود.
6. رهبران به کار تیمی اهمیت میدهند، مدیران به کار فردی
رهبران به کار تیمی باور دارند و تلاش میکنند فضایی ایجاد کنند که در آن همه افراد بهطور هماهنگ با هم کار کنند. آنها معتقدند که همکاری و تبادل نظر میان اعضای تیم میتواند نتایج بهتری به همراه داشته باشد و باعث رشد جمعی شود. از سوی دیگر، مدیران بیشتر به عملکرد فردی توجه دارند و تمایل دارند که هر فرد بهصورت مستقل وظایف خود را انجام دهد. آنها کارآیی هر فرد را بهطور جداگانه ارزیابی میکنند و به میزان تحقق وظایف فردی اهمیت میدهند.
7. رهبران مسائل را حل میکنند، مدیران صورت مسئله را پاک میکنند
رهبران با دید باز و رویکرد تحلیلی به مسائل نگاه میکنند و سعی میکنند ریشه مشکل را پیدا کرده و آن را بهطور مؤثر حل کنند. آنها به دنبال راهحلهای پایدار هستند و معمولاً از چالشها برای بهبود و رشد استفاده میکنند. در مقابل، مدیران گاهی برای حفظ ثبات و جلوگیری از ایجاد مشکلات بیشتر، صورت مسئله را پاک میکنند. به این معنی که به جای حل ریشهای مشکل، ممکن است آن را نادیده بگیرند یا با یک راهحل موقت مسئله را کنار بگذارند تا روند کاری دچار اختلال نشود.
برای شناخت بیشتر نقش مدیر خواندن این مقاله را پیشنهاد میکنیم:مدیریت چیست؟ انواع مدیریت + وظایف یک مدیر موفق
8. رهبران میپرسند چه چیزی و چرا؟، مدیران میپرسند چطور و چه موقع؟
رهبران به ماهیت و دلایل پشت هر موضوع توجه دارند و سعی میکنند درک عمیقی از “چه چیزی” باید انجام شود و “چرا” این کار اهمیت دارد، پیدا کنند. آنها بیشتر به فلسفه و اهداف پشتپرده مسائل فکر میکنند تا بتوانند تصمیمهای هوشمندانه و استراتژیک بگیرند. از سوی دیگر، مدیران تمرکز خود را روی عملیاتی کردن مسائل قرار میدهند. آنها میپرسند “چطور” و “چه موقع” باید کارها انجام شود تا برنامهها بهدرستی پیش برود و اهداف تعیینشده در زمان مناسب محقق گردد. تفاوت مدیر و رهبر در همین نگرش به عمق مسائل و روش اجرایی کردن آنها مشهود است.
9. مدیران تعیین میکنند، رهبران اجرا میکنند!
مدیران معمولاً نقش تعیینکننده در برنامهریزی و تعیین اهداف دارند. آنها وظایف را سازماندهی میکنند و چارچوبها و دستورالعملهای لازم برای رسیدن به اهداف را مشخص میکنند. مدیران بیشتر بر روی مدیریت منابع، زمان و افراد تمرکز دارند تا کارها طبق برنامه پیش برود. در مقابل، رهبران در عمل وارد میدان میشوند و خود را بخشی از فرآیند اجرا میدانند. آنها بهجای تنها دستور دادن، در کنار تیم خود کار میکنند، افراد را هدایت میکنند و از طریق انگیزهبخشی و همراهی، به اجرای موفق برنامهها کمک میکنند.
10. رهبران به سمت تغییر حرکت میکنند، مدیران به سمت تداوم
رهبران به تغییر به عنوان فرصتی برای رشد و نوآوری نگاه میکنند و بهطور فعال به دنبال بهبود وضعیت موجود هستند. آنها از تغییرات استقبال میکنند و تلاش میکنند سازمان و تیم خود را با شرایط جدید هماهنگ کنند. در مقابل، مدیران به تداوم وضعیت کنونی و حفظ نظم و روال موجود علاقهمندند. آنها بیشتر به دنبال ثبات و اطمینان از این هستند که فرآیندهای جاری بدون مشکل و طبق برنامه پیش بروند، بدون اینکه تغییرات اساسی در ساختارها ایجاد کنند. تفاوتهای مدیر با رهبر دقیقاً در همین دیدگاه نسبت به تغییر و ثبات نمایان میشود.
دوست دارید با یک ایده جدید رهبری و مدیریت آشنا شوید: مدیریت، به سبک رهبران ارکستر
11. رهبران تقصیر را به گردن میگیرند، مدیران به دنبال مقصر هستند
رهبران در مواجهه با مشکلات و شکستها مسئولیتپذیرند و تقصیر را به گردن میگیرند. آنها به جای سرزنش دیگران، تمرکز خود را روی یافتن راهحل و بهبود اوضاع میگذارند و از اشتباهات به عنوان فرصتی برای یادگیری استفاده میکنند. در مقابل، مدیران بیشتر به دنبال یافتن مقصر هستند و تلاش میکنند تا علت مشکلات را به افراد یا عوامل خارجی نسبت دهند. این تفاوت در برخورد با مشکلات نشاندهنده دو رویکرد متفاوت در مدیریت بحرانها و یادگیری از شکستهاست.
12. رهبران به تیم خود اختیار میدهند، مدیران به تیم خود قدرت میدهند
رهبران به تیم خود اختیار میدهند تا بتوانند با استقلال بیشتری تصمیم بگیرند و در کارهای خود خلاقیت به خرج دهند. آنها به افراد اعتماد میکنند و از آنها انتظار دارند مسئولیتپذیری بیشتری از خود نشان دهند. این اختیار باعث رشد فردی و تقویت انگیزه در اعضای تیم میشود. از سوی دیگر، مدیران بیشتر به تیم خود قدرت میدهند، یعنی با دادن ابزارها، منابع و قوانین مشخص، انتظار دارند که افراد طبق چارچوبهای تعیینشده عمل کنند. در این رویکرد، افراد قدرت اجرایی دارند، اما اختیارات آنها محدود به ساختارهای از پیش تعیینشده است.
یک پیشنهاد خوب برای اینکه مدیر موفقی شوید، داریم: ویژگی های مهم مدیران موفق
13. رهبران به دنبال فرصت هستند، مدیران به دنبال ارزیابی
رهبران به طور مداوم در جستجوی فرصتهای جدید هستند تا سازمان و تیم خود را به سمت پیشرفت سوق دهند. آنها به آینده نگاه میکنند و سعی میکنند از تغییرات و چالشها به نفع خود استفاده کنند. رهبران با نگرش پیشبرنده، همیشه به دنبال راههای نوین برای رشد و نوآوری هستند. در مقابل، مدیران بیشتر به ارزیابی شرایط موجود علاقه دارند. آنها بر تحلیل عملکرد گذشته و حال تمرکز میکنند تا اطمینان حاصل کنند که برنامهها بهدرستی پیش میرود و منابع بهصورت بهینه استفاده میشود. این تفاوت نشاندهنده دو نگرش متفاوت نسبت به آینده و حال است.
14. رهبران قدردانی میکنند، مدیران فقط نتیجه را میبینند
رهبران به قدردانی از تلاشها و تعهدات اعضای تیم خود اهمیت میدهند. آنها به ارزشهای انسانی و مسیر طیشده برای رسیدن به اهداف توجه دارند و با تشویق و قدردانی، انگیزه و احساس تعلق در تیم را تقویت میکنند. قدردانی رهبران نهتنها به نتایج بلکه به تلاشهای فردی و گروهی نیز معطوف است. از سوی دیگر، مدیران بیشتر به نتیجه نهایی توجه دارند و تلاشها را بر اساس دستیابی به اهداف ارزیابی میکنند. آنها به جای قدردانی از فرآیند، به تحقق اهداف و عملکرد قابلسنجش تمرکز دارند.
15. رهبران چشمانداز ایجاد میکنند، مدیران اهداف
رهبران، الهام بخش هستند. آنها تصاویر روشنی از آینده ترسیم میکنند و افراد خود را در تبدیل آن تصویر به واقعیت ترغیب میکنند. آنها فراتر از آنچه که افراد انجام میدهند فکر میکنند. آنها کارمندان و افراد تحت رهبریشان را فعال میکنند تا بخشی از چیزی بزرگتر باشند نه صرفاً بخشی از سازمان.
آنها میدانند که تیمهای دارای عملکرد بالا میتوانند کارهای زیادی را با هم انجام دهند تا افرادی که به طور مستقل کار میکنند؛ اما مدیران بر روی تنظیم، اندازهگیری و دستیابی به اهداف تمرکز دارند. آنها شرایط را برای رسیدن به اهداف، کنترل میکنند.
با مطالعه این مقاله جلوی اشتباهات مکرر خود را بگیرید: 7 اشتباه مدیران ؛ چطور یک مدیر استثنائی شویم؟
16. رهبران، خودشان عامل تغییر هستند، مدیران وضعیت موجود را حفظ میکنند
یکی دیگر از تفاوت های مدیر با رهبر در این است که رهبران به ساختارشکنی و پیشرو بودن افتخار میکنند. ابتکار، شعار آنها است. آنها تغییر را میپذیرند و میدانند که حتی اگر همه چیز به خوبی کار کند، حتماً میتوانند راههای بهتری هم پیدا کنند. رهبران درک میکنند و این حقیقت را میپذیرند که تغییرات در سیستمشان، ممکن است باعث به وجود آمدن موج شود. با این حال میدانند چطور این امواج را کنترل کنند.
مدیران اما ترجیح میدهند از سیستمهای امتحان پس داده استفاده کنند و معمولاً در مقابل تغییرات اساسی و ساختاری، مقاومت میکنند. آنها به دنبال فرایندهایی هستند که همیشه بوده و همیشه کار کرده است.
نکته: همچنین میتوانیم بگوییم رهبران حتی اگر به دنبال تغییرات نباشند، سعی در توسعه وضعیت فعلی دارند؛ اما مدیران در برابر تغییرات، مقاومت میکنند تا جایی که مجبور نشوند.
17. رهبران منحصر به فرد هستند، مدیران احتمالاً کپی میکنند
رهبران حاضرند که خودشان باشند. آنها خود آگاه بوده و فعال هستند تا برند فردی منحصر به فرد و متمایز خود را بسازند. آنها پایشان در کفشهای خودشان است و راحت هستند. رهبران موثق و شفاف هستند. مدیران قابلیتها و رفتارهایی را تقلید میکنند که از دیگران میآموزند و میخواهند سبکهای دیگران را تقلید کنند.
در حقیقت میتوانیم بگوییم مدیر یک نسخه کپی است؛ اما رهبر، اصیل است. مدیر، یک سرباز به معنای کلاسیک آن است؛ رهبر، فردیت خود را دارد.
18. رهبران ریسک میکنند، مدیران ریسکها را کنترل میکنند
یکی دیگر از تفاوت های مدیر با رهبر در میزان ریسک پذیریشان است. رهبران تمایل دارند چیزهای جدیدی را امتحان کنند حتی اگر با شکست مواجه شوند. آنها میدانند که شکست اغلب گامی در مسیر موفقیت است. مدیران برای به حداقل رساندن ریسک کار میکنند. آنها به دنبال جلوگیری یا کنترل مشکلات هستند به جای اینکه آنها را در آغوش بگیرند.
19. رهبران برای مسافتهای طولانی آماده اند، مدیران برای مسیرهای کوتاه…
رهبران به دوردستها نگاه میکنند. از نظر افق زمانی، مدیر افق دید کوتاهمدت دارد؛ رهبر نگاه بلندمدت دارد. رهبران حتی بدون دریافت پاداش، میتوانند انگیزههای خود را حفظ کنند. مدیران اما بر روی اهداف کوتاهمدت کار میکنند و اغلب دلشان خیلی میخواهد که مورد تمجید و تحسین و قدردانی قرار بگیرند.
20. رهبران دائماً رشد میکنند، مدیران به مهارتهای موجود و اثباتشده تکیه میکنند
رهبران این را میدانند که هنوز هیچ نمیدانند! آنها هیچ روزی را بدون یادگیری سپری نمیکنند. آنها کنجکاو هستند و میخواهند پیوسته در دنیای پر از تغییرات، به روز و آپدیت باشند. آنها به دنبال افراد و اطلاعاتی هستند که تفکرشان را گسترش دهند. مدیران اغلب براساس آنچه که آنها را تا به حال موفق کرده و مهارتهای موجودشان، تصمیم میگیرند و (نسبت به رهبران) کمتر به دنبال رشد هستند.
21. رهبران روابط را میسازند، مدیران سیستمها و فرایندها را میسازند
رهبران بر روی افراد و ایجاد روابط پرنفوذ تمرکز میکنند. آنها میدانند که سهامداران آنها چه کسانی هستند و اغلب اوقات خود را با آنها سپری میکنند. آنها وفاداری و اعتماد را به طور مداوم به وعدههای خود اضافه میکنند.
مدیران اما بر روی ساختارهای مورد نیاز برای تعیین و رسیدن به اهداف تمرکز میکنند. آنها بر روی سیستمهای تحلیلی و مطمئن تمرکز میکنند تا به نتایج مورد نظر برسند.
22. رهبران کوچاند؛ مدیران دستوری
رهبران میدانند کسانی که با آنها کار میکنند، خودشان توانایی حل مسائل را دارند. منتها با کوچ کردن آنها، راه حلها را از خود آنها میگیرند.
آنها میدانند که افرادی که برای آنها کار میکنند، پاسخهای خود را دارند یا میتوانند آنها را پیدا کنند. آنها افراد خود را با صلاحیت میبینند و نسبت به پتانسیلشان، کاملاً خوشبین هستند. آنها در مقابل این وسوسه مقاومت میکنند تا به کارمندانشان مدام بگویند چه کار کنند و چگونه این کار را بکنند؛ اما مدیران کارها را مشخص میکنند و اهل کنترلاند. آنها دائماً راهنمایی در مورد نحوه انجام کارها برای کارمندانشان ارائه میکنند.
23. رهبران «هوادار» میسازند، مدیران، کارمند استخدام میکنند
رهبران افرادی هستند که کسانی را تربیت میکنند که به پیرو و هوادارشان تبدیل میشوند. کارمندان آنها اغلب کسانی هستند که واقعاً برای پیشرفت سازمان تلاش میکنند و تنها به فکر آمدن و رفتن نیستند. پیروان آنها به طرفداران ترویج کننده و حامیان سرسختشان تبدیل میشوند که به آنها کمک میکنند تا برند خود را بسازند و به اهدافشان دست یابند. طرفداران آنها به آنها در افزایش اعتبارشان کمک میکنند؛ اما مدیران کارکنانی دارند که دستورها را دنبال میکنند و به دنبال راضی کردن رئیس هستند.
مقایسه مهارتهای رهبر و مدیر
رهبران و مدیران هر دو به مهارتهای خاصی نیاز دارند تا در نقش خود موفق عمل کنند، اما نوع مهارتهای آنها تفاوتهای مهمی دارد. در ادامه به مقایسه مهارتهای کلیدی هر یک از آنها در قالب یک جدول خواهیم پرداخت تا این تفاوتها را بهتر درک کنیم.
مهارت | رهبر | مدیر |
مهارت ارتباطی | رهبران به ارتباطات الهامبخش و انگیزشی اهمیت میدهند. | مدیران بیشتر بر ارتباطات رسمی و گزارشدهی متمرکزند. |
تصمیمگیری | رهبران بر تصمیمگیری خلاقانه و ریسکپذیری تکیه دارند. | مدیران تصمیمگیری منطقی و بر اساس دادهها را ترجیح میدهند. |
مدیریت تغییر | رهبران به خوبی تغییرات را میپذیرند و هدایت میکنند. | مدیران به حفظ ثبات و کاهش تغییرات ناگهانی توجه دارند. |
رهبری تیمی | رهبران تیمها را به همکاری و مشارکت تشویق میکنند. | مدیران تیمها را بر اساس وظایف و بهرهوری مدیریت میکنند. |
حل مسئله | رهبران به دنبال راهحلهای نوآورانه برای مشکلات هستند. | مدیران به روشهای استاندارد و ثابت برای حل مسئله تکیه میکنند. |
مدیریت زمان | رهبران انعطافپذیری بیشتری در زمانبندی دارند. | مدیران به زمانبندی دقیق و اجرای برنامهها پایبندند. |
هر دو گروه به مهارتهای خاص خود نیاز دارند تا وظایف خود را به درستی انجام دهند. اما این تفاوتها باعث میشود که رهبران و مدیران بهطور مکمل در کنار یکدیگر عمل کنند و به موفقیت سازمان کمک کنند.
رهبر باشیم یا مدیر؟
در نهایت، برای موفقیت در هر سازمان، ترکیب مهارتهای مدیریت و رهبری اهمیت بسیاری دارد. تعریف مدیریت و رهبری نشان میدهد که هر کدام از این نقشها بسته به شرایط و نیازهای تیم باید بهدرستی استفاده شوند. تفاوتهای مدیر با رهبر در این است که مهارتهای رهبری بیشتر در شرایطی که تیم به هماهنگی و خلاقیت نیاز دارد، مفید است و میتواند با الهامبخشی تیم را به سمت نوآوری هدایت کند. در مقابل، مدیریت در مواقعی که نیاز به نظم، آموزش یا کنترل دقیق وجود دارد، اهمیت بیشتری پیدا میکند. ایجاد تعادل میان این دو نقش بسیار مهم است؛ رهبری بدون مدیریت مسیر را مبهم و مدیریت بدون رهبری خلاقیت را محدود میکند.
با توجه به ویژگیهایی که توی این مقاله گفتیم، شما مدیر هستید یا رهبر؟
جایی که کار میکنید چطور است؟ شما تحت فرماندهی یک رهبر هستید یا تحت کنترل یک مدیر؟
شاید خواندن زندگینامه چند فرد مشهور و موفق، به شما کمک کند از نوع تفکر آنها بیشتر آگاه شوید:
همه چیز از آنتونی رابینز | زندگی نامه، جملات زیبا، کتابها و فیلم آنتونی رابینز با زیرنویس فارسی
۷ دیدگاه دربارهٔ «23 تا از تفاوت های مدیر با رهبر؛ مدیر باشیم یا رهبر؟»
عالی
خوشحالیم که همراهمون هستید و اهل آموزش.
خیلی خوب بود. تشکر
سپاس بابت همراهی ارزشمندتون
رهبران کوچ هستند؛ مدیران دستوری…
احساس میکنم به یک رهبرِ کوچ نیازمندم.
رهبر در پی انجام کارهای درست است ، چقدر ناب
خوشحالیم که تو جمع بیشتر ازیکی ها هستید و اهل آموزش؛ ممنوینم بابت همراهیتون.
بیشتر ازیک نفر