قبل از شروع این مقاله، این فیلم کوتاه از یک «چندپتانسیلی موفق» را حتماً تماشا کنید!!

 

چند پتانسیلی چیست و افراد چند پتانسیلی باید چه کار کنند؟ (Multipotentiality)

در حالی که کلاس خطاطی می‌روید، هم‌زمان تمرین پیانو می‌کنید و در این فکر هستید که کتاب «سرسختی» را بخوانید. درعین‌حال برای کارگاه هفته آینده خود برنامه‌ریزی می‌کنید و در فکر این هستید که یک مهارت تازه هم یاد بگیرید؟

تبریک می‌گویم! به جمع چند پتانسیلی ها خوش آمدید!

در مقاله پیش رو می‌خواهیم افراد چند پتانسیلی را بهتر و بیشتر بشناسیم، بررسی کنیم که آیا ما یک فرد چند پتانسیلی هستیم یا خیر و ببینیم افرادی که چند بعدی یا چند پتانسیلی هستند، بهتر است چه کارهایی انجام دهند؟

چند پتانسیلی ها چه کسانی هستند؟ یک تعریف خوب از Multipotentiality

افراد چند پتانسیلی توانایی‌های بالقوه زیادی دارند که همه یا دستکم تعدادی از آن‌ها را بالفعل می‌کنند.

افراد چند پتانسیلی درصورتی‌که بتوانند مسیر تجمیع توانایی‌هایشان را پیدا کنند، اتفاقاً یک سر و گردن از تمام اطرافیانشان موفق‌تر خواهند بود و گاهاً به موفقیت‌های بسیار عظیم و بزرگی می‌رسند (که کمی پایین‌تر به تعدادی از این افراد اشاره می‌کنیم) اما متاسفانه هنوز هم گاهی مورد انتقاداتی از جمله «سطحی نگر بودن»، «از این شاخه به آن شاخه پریدن»، «عدم تمرکز» و یا «بی هدف بودن» قرار می‌گیرند. در حالی که اگر به خوبی روی این افراد تحقیق کنیم، می‌بینیم که چنین انتقاداتی واقعاً به افراد چند پتانسیلی وارد نیست.

تخصص یا چند پتانسیلی بودن؟ مسئله این است!

آدام اسمیت فیلسوف سرشناس اسکاتلندی، ایده «تخصصی کار کردن انسان‌ها برای افزایش بازدهی و کیفیت کارها» را مطرح کرد. اگرچه تخصصی کار کردن باعث می‌شود افراد در طول زمان در کار خودشان ماهرتر و حرفه‌ای‌تر شوند، اما معایبی هم در این راستا به دنبال دارد.

مثلاً تخصصی کار کردن باعث ایجاد شغل‌های خسته‌کننده و کسالت‌آور زیادی شده است.

ضمن اینکه لزومی ندارد تمام افراد جامعه در یک تخصص ویژه کار کنند. ما افراد زیادی را در اطرافمان می‌شناسیم (یا شاید خودمان یکی از آن‌ها باشیم) که واقعاً به موضوعات مختلف و متنوعی علاقه داریم. حتی در بین موفق‌ترین افراد جهان هم کسانی بوده‌اند که لزوماً از ابتدا تا انتهای عمرشان در یک شغل واحد یا تخصص واحد کار نکرده‌اند. بزرگ‌ترین مثال برای این افراد، استیو جابز فقید است که پایین‌تر در موردش توضیح داده‌ایم.

چرا چند پتانسیلی بودن، چیز بدی نیست؟

همان‌طور که می‌دانید، ما آدم‌ها نیازها و توانایی‌های بسیار گوناگونی داریم. از تکرار و یکجا نشستن و مرداب شدن، بدمان می‌آید. دوست داریم کارمان تنوع داشته باشد و شغل‌ها و کارهای زیادی را تجربه کنیم. از ملال و رخوت بیزاریم.

تخصصی سازی برای همه افراد جامعه لزوماً نمی‌تواند چیز مفیدی باشد. شاید برای تربیت افراد بسیار حرفه‌ای در هرکاری لازم است تخصصی کار شود اما بسیاری از افراد هم وجود دارند که چندین توانایی بالقوه دارند و تصور کنید اگر این توانایی‌ها را در یک راستا به کارگیرند، می‌توانند چه «اثر مرکبی» خلق کنند و چند سر و گردن از بقیه جلو باشند.

یادتان باشد، اگر یک فرد چند پتانسیلی هستید و به دنبال خودشناسی نروید، در آخر ممکن است سرخورده شوید، مورد تمسخر دیگران قرار بگیرید و در نهایت دستاورد خاصی کسب نکنید…

ویژگی افراد چند پتانسیلی

افراد چند پتانسیلی در وهله اول، افراد «استقلال طلبی» هستند. آن‌ها از یکجانشینی و انجام کارهای تکراری بیزارند و دوست ندارند در یک «قفس» قرار بگیرند.

آن‌ها عاشق «آزادی عمل» هستند و کنترل دائمی و «مورد دستور دیگران واقع شدن» بدشان می‌آید.

افراد چند پتانسیلی تصور می‌کنند که علایقشان تنها در یک یا دو موضوع خلاصه نمی‌شود و دوست دارند دنیاهای متفاوتی را تجربه کنند. به این ترتیب شاید بتوانیم بگوییم افراد چند پتانسیلی، افراد «تنوع طلبی» هم هستند.

آدم‌های چند پتانسیلی، آدم‌های هستند که زود از انجام کارها، ممکن است کلافه شوند. حتی اگر آن کار چیز هیجان‌انگیزی مثل طراحی و ساخت یک هواپیمای جنگنده هم باشد، خیلی طول نمی‌کشد که برایشان ملال‌آور شده و این ملال، ناشی از انجام کارهای تکراری است!

به همین دلیل آن‌ها در طول عمرشان، ممکن است چندین سال در شاخه‌های متفاوتی مشغول به فعالیت شوند تا بالاخره مسیر اصلی خودشان را پیدا کنند. چنین افرادی حتی با وجود پیدا کردن مسیر و راه اصلی، ممکن است تا پایان عمر کماکان به «ماجراجویی‌هایشان» در زمینه تجربه کردن موضوعات مختلف، ادامه دهند؛ بنابراین هرگز تلاش نکنید تا یک «چند پتانسیلی» را متوقف کنید. چون آن‌ها توقف ناپذیرند.

افراد چند پتانسیلی همچنین افرادی «سازگار» اند. آنها می توانند به سرعت با تغییرات سازگار شوند. پایین تر می بینید که چرا این یک ویژگی فوق العاده است!

آن‌ها زود یاد می‌گیرند…!

تنوع زیاد و تجربه کارهای پرتعداد سبب شده افراد چند پتانسیلی از یک ویژگی مهم در طول قرن‌ها برخوردار شوند. آن‌ها زود یاد می‌گیرند!

افراد چند پتانسیلی در شاخه‌های متعددی فعالیت کرده‌اند و هرگاه لازم بوده حوزه کاری‌شان را تغییر داده‌اند. لازمه این تغییر دائمی و پرش از یک شاخه به شاخه دیگر این بوده که ناچار بوده‌اند هر چیزی را «به سرعت» یاد بگیرند. آن‌ها قدرت یادگیری بالایی دارند و به زبان خودمانی، در هر چیزی «سریع دوزاری‌شان می افتد!!!»

بنابراین اگر یک چند پتانسیلی نیستید، حتی فکر رقابت بر سر «یادگیری سریع» با افراد چند پتانسیلی را از سرتان بیرون کنید!

اجداد ما هم چند پتانسیلی بوده اند!!!

انسان های اولیه، برای بقا مجبور بوده اند چندین مهارت گوناگون و متنوع را یاد بگیرند. وگرنه به زودی تلف می شدند!

زندگی ما انسان ها از همان اول هم تخصص محور نبوده. حتی اگر الان گفته شود که انسان ها باید متخصص باشند.

متاسفانه افزایش اعتبار به افرادی که در یک مهارت تخصص ویژه دارند، باعث شده تا افراد چند پتانسیلی هم تحت تاثیر چنین القائاتی قرار بگیرند و خودشان را باور نکنند. در نتیجه بیشتر این افراد خواسته های متنوع درونی‌شان را سرکوب کرده اند تا بتوانند «همرنگ جامعه» شوند. اما جهان در حال تغییر است.

در نهایت «چند پتانسیلی ها» برنده اند…!

همانطور که گفتیم، جهان دائماً در حال تغییر است. کمی بالاتر گفتیم که یکی دیگر از ویژگی های چند پتانسیلی ها، توانایی بالای سازگاری شان با تغییرات است. با اینکه چند پتانسیلی یا چندکاره بودن در دنیای مدرن کنونی تا امروز چندان تصویر جذابی نداشته است، اما می توانیم بگوییم با گسترش شدید هوش مصنوعی، این چند پتانسیلی ها هستند که در نهایت برنده اند و تخصص ها، یک به یک از بین خواهند رفت…

در جهان مدرن و در موقعیت هایی که برای داشتن یک شغل لازم است، فردی که هم متخصص شبکه های اجتماعی، هم سخنران، هم نویسنده، هم تحلیلگر ، هم توسعه دهنده وب و هم دارای سررشته در نرم افزارهای گوناگون باشد، یک فرد چند پتانسیلی و موفق خواهد بود.

تمرکز داشتن یا از این شاخه به آن شاخه؟

شاید این سوال پیش بیاید:
«مگر همه نمی گویند باید متمرکز باشیم و مگر یکی از مهم ترین مهارت های قرن بیستم، تمرکز نیست؟ پس چطور چند پتانسیلی باشیم و موفق؟»

البته که تمرکز با چند پتانسیلی بودن، منافات ندارد. متمرکز بودن به این معنا نیست که شما همیشه در یک حیطه یا روی یک موضوع عمیق شوید. اتفاقاً بسیاری از افراد چند پتانسیلی هم روی موضوعات مورد علاقه شان چنان عمیق می شوند که به شدت یادگیری واقعی در آنها اتفاق می افتد. 

ترکیب کردن پتانسیل‌ها و نتایج عجیب آن!

افراد چند پتانسیلی سررشته های مختلفی از علوم یا فنون گوناگون دارند. تصور کنید اگر یک چند پتانسیلی بتواند تمام یا بخشی از مهارت هایش را در یک راستا به کار بگیرد، چقدر می تواند موفق شود.

مثلاً پیام بهرام پور تا قبل از اینکه به یک آموزش دهنده حرفه ای تبدیل شود، بیش از 8 شغل مختلف عوض کرده بود و در موضوعات مختلفی سررشته داشت.

اما وقتی به یک آموزش دهنده تبدیل شد، از تمام مهارت هایش برای این کار استفاده کرد.

او در دوران نوجوانی، تایپیست بود و تایپ ده انگشتی را خیلی خوب یاد گرفت.

بعد از آن سراغ طراحی رفت و طرح های ساده فتوشاپ می زد.

سپس تورلیدر شد و تورهای ستاره شناسی را رهبری میکرد.

بعد از آن نویسندگی را تجربه کرد و مقالات و محتوا و کتاب های علمی تولید می کرد.

برگزاری دوره و کارگاه های آموزشی از جمله کارهای دیگر او بود و همزمان در شورای سردبیری یک ماهنامه علمی فعالیت می کرد.

و در انتها بعد از «مدیریت بازاریابی» به یک شرکت دارویی رفته و سرانجام به حوزه آموزش وارد شده است.

اما چطور از تمام این مهارت‌ها در آموزش استفاده کرده است؟

خود او تعریف می کند:
«آن موقع‌ها کسی نبود به من بگوید که تو یک چند پتانسیلی هستی! دنبال شغلی برو که انتها نداشته باشد و همزمان بتوانی از تمام این مهارت های و علاقه مندی هایت استفاده کنی!»

با جستجوهایی که آقای بهرام پور بعد از این همه شغل داشت، سرانجام فهمید که حوزه آموزش بهترین و مطلوب ترین گزینه برای ادامه کار است. او توانست با تجمیع مهارت هایش در این راه و به کارگیری صحیح هرکدام از آنها در جای درست، به پیشرفت قابل ملاحظه ای در طی فقط چندسال، دست پیدا کند.

مثلاً همان مهارت ساده تایپ ده انگشتی، به شدت موقع کتاب و مقاله نویسی به کارش آمد، تورلیدر بودن، باعث شده بود ارتباط گرفتن و شبکه سازی را یاد بگیرد. فعالیت در حوزه بازاریابی به او کمک کرده بود تا محصولاتش را بفروشد و برگزاری کارگاه های آموزشی تجربیات زیادی در این زمینه نصیبش کرده بود.یا مثلاً آموزش فتوشاپ به او کمک کرده بود بتواند برای کارگاه‌هایش یا سایتش عکس نوشته درست کند و اسلاید طراحی کند.

بنابراین در یک کلام:

چند پتانسیلی بودن، میتواند یک تهدید بزرگ یا یک فرصت بزرگ باشد. بسته به اینکه چطور آن را به کار میگیرید و چطور از آن استفاده می کنید…

چه شغل‌هایی برای چند پتانسیلی ها مناسب است؟

افرادی با شخصیت چند پتانسیلی توانایی‌های فردی بالایی دارند. آن‌ها در زمینه‌های مختلف می‌توانند فعالیت کنند. در نتیجه بهتر است شغل‌هایی را انتخاب کنند که بتوانند همه یا دستم بخشی از توانایی‌هایشان را در آن به کار بگیرند.

مثلاً یک فرد چند پتانسیلی شاید بتواند «مکانیکی ماشین» را یاد بگیرد اما احتمالاً این شغل مناسبش نیست.

شغل‌های مناسب چند پتانسیلی ها فراوانند.

 مثلاً یک کارگردان سینما، می‌تواند یک چند پتانسیلی موفق شود. یا برعکس، یک فرد چند پتانسیلی می‌تواند امیدوار باشد که یک کارگردان خوب شود. یک کارگردان خوب سینما هم‌زمان باید بتواند چندین توانایی را در خود ادغام و آن‌ها را در حای مناسب به کار بگیرد.

یا به طور مثال یک فرد چند پتانسیلی که مثلاً روابط اجتماعی خوبی دارد، متقاعدسازی بلد است و فروش را هم تا حدی بلد است، می‌تواند یک مدیر بازاریابی موفق شود و همه دانسته‌هایش را در این راه به کار بگیرد.

و یا حوزه آموزش! 

حوزه آموزش به معنای واقعی کلمه می‌تواند مطلوب‌ترین گزینه برای افرادی باشد که چند پتانسیلی هستند.

فعالیت در حوزه آموزش، مستلزم یادگیری توانایی‌های بالقوه زیادی است که هرکدام در جایی بالفعل می‌شوند.

برای آموزش دهنده شدن لازم است در حوزه های مختلف، مهارت های متفاوتی را یاد بگیریم. نویسندگی، کتابنویسی، سخنرانی، ارتباطات خوب، فن بیان قوی، شبکه سازی، اعتماد به نفس، داشتن صدای جذاب و ده ها مهارت دیگر!

یعنی وقتی در حوزه آموزش فعالیت کنید، به راحتی می توانید از زندگی تان لدت کافی ببرید.

آیا چند پتانسیلی ها سطحی‌نگرند و عمیق کار نمی‌کنند؟

یکی از دلایلی که افراد چند پتانسیلی به خاطر آن متهم می شوند، «سطحی نگر» بودن است. اما این انتقاد هم به این افراد چندان وارد نیست. بسیاری از افراد چند پتانسیلی می خواهند دائماً کارهای مختلف را تجربه کنند تا در نهایت، به یک مسیر اساسی وارد شوند. اتفاقا افراد چند پتانسیلی عادت دارند روی یک مهارت که «در حال حاضر» در حال کار هستند، عمیق شوند و سپس به سراغ مهارتی دیگر بروند. بنابراین نمی توان گفت که افراد چند پتانسیلی، سطحی نگر هستند و عمیق نیستند!

استیو جابز یک نمونه عصر حاضر!

در قدیم به افرادی که که در جندین مهارت مختلف مشغول فعالیت بوده اند، می گفتند همه چیز دان یا همه فن حریف. حتی بزرگ ترین دانشمندان ایران و جهان هم چند پتانسیلی بوده اند.

مثلاً جابربن حیان در کیمیاگری، نجوم، اخترشناسی، پزشکی، فلسفه، فیزیک و منطق تبحر داشته است.

حکیم رازی، در کیهان‌شناسی، منطق، فلسفه، نجوم، شیمی و ریاضیات کار می کرده است.

و اگر نخواهیم خیلی به گذشته برگردیم، می توانیم «استیو جابز» را نام ببریم.

آقای جابز مدتی به هندوستان می‌رود و دوره‌های مذهبی طی می‌کند! از ان طرف کلاس‌های هنری را میگذراند، از طرف دیگر برنامه‌نویسی را یاد میگیرد و در اخر همه این موارد را با هم ترکیب می کند و در کارش استفاده می‌کند.

راستش را بخواهید، چندپتانسیلی‌ها افرادی خلاق و هوشمند هستند که اگر راهشان را پیدا کنند، دیگر کسی جلودارشان نیست…

آیا من چند پتانسیلی هستم یا خیر؟ تست چند پتانسیلی بودن

ممکن است بسیاری از افراد به این اشتباه بیفتند که گیج و سردرگم بودنشان، به معنای چند پتانسیلی بودن است. یا برعکس، چند پتانسیلی ای خلاق و جالب باشند که از گیج بودن و این شاخه به آن شاخه پریدن خودشان، کلافه شده‌اند.

اینجا ما تستی برای یافتن چند پتانسیلی بودن یا نبودن شما قرار نداده‌ایم. با راه‌های زیر می‌توانید به کسانی که چند پتانسیلی نیستند، بگویید که چند پتانسیلی بودن یعنی چی!!!

1- پنهانش نکنید…

اگر بخواهیم «مولتی پتنشل بودن» یا «چند پتانسیلی بودن» ما را دیگران بپذیرند، نباید آن را پنهان کنیم. ما چند پتانسیلی ها که به ارزش‌های «کثرت گرایی» واقفیم، باید تصمیم بگیریم که به دیگران کمک کنیم ببینند که دنیا نه

فقط به افراد متخصص در یک رشته، بلکه با افراد چند پتانسیلی هم به شدت نیاز دارد.

ما می‌توانیم این کار را با باز کردن سر صحبت در مورد علایق مشترکمان در هنگام ملاقات با هم در مصاحبه‌ها و در مکالمه روزمره انجام دهیم. به جای ساکت ماندن در مورد آخرین پروژه‌ها و وسواس‌ها و یا اخلاق و علاقه‌مندی‌هایمان، ما می‌توانیم آن‌ها را به اشتراک بگذاریم. مثلاً یک کار خوب این است: «همین مقاله را با دیگران به اشتراک بگذارید!»

2- رویکرد خود را مشخص کنید

به عنوان یک چند پتانسیلی، می‌دانید که یک رویکرد برای همه به یک اندازه کار نمی‌کند. سعی کنید علایق خود را به کسانی مرتبط کنید که با آن‌ها صحبت می‌کنید و یا بر روی مزیت چند پتانسیلی بودن تمرکز ‌کنید.

برای مثال، اگر شما برای یک پوزیشن در یک کسب‌وکار کوچک مصاحبه شده‌اید، می‌توانید توضیح دهید که علاقه‌مند هستید در چندین کار مختلف مشارکت کنید و این به شما حس لذت می‌دهد.

 

3- مزایای چند پتانسیلی بودن را توضیح دهید..

درست همان‌طور که کسب و کارها باید به جای ویژگی‌های محصولات خود منافع خود را ترویج کنند، یک چند پتانسیلی باید توضیح دهد که چرا چند پتانسیلی بودن واقعاً می‌تواند منجر به موفقیت‌های بزرگ شود.

شروع آن می‌تواند با مطالعه مقالاتی راجع به چند پتانسیلی‌ها آغاز شود. از جمله همین مقاله!!

 

5- انتزاعی نباش، واقع بین باش!

توضیحات خود را با مثال‌ها و داستان‌هایی که کم‌تر انتزاعی هستند توضیح دهید. مثال‌های شما تا وقتی انتزاعی باشند، شما به رؤیابافی و خیال‌بافی متهم خواهید شد؛ بنابراین به جای سیر کردن در رؤیاها، در واقعیت‌ها سفر کنید.

6- اعتمادبه‌نفس بالا داشته باشید

داشتن اشتیاق و اعتمادبه‌نفس و داشتن رابطه کاملاً بدون شک و بدون تردید، منجر به طی کردن راه طولانی خواهد شد…

اگر شما ارزش چند پتانسیلی بودن را واقعاً درک می‌کنید، در موقعیت بهتری برای متقاعد کردن دیگران خواهید بود. این یک ویژگی مثبت است و جامعه به هر دو (هم متخصص و هم چند پتانسیلی) نیاز دارد. از مولتی پتانسیل بودن عذرخواهی نکنید؛ به آن افتخار کنید….

7- در مورد چند پتانسیلی نبودن (متخصص‌ها) منفی نگر نباشید

اگر قرار باشد چند پتانسیلی‌ها پذیرفته شوند، ما باید با هم دوست باشیم نه دشمن. تشخیص دهید که جامعه به هم چند پتانسیلی ها و هم متخصصان نیاز دارد و این که هیچ یک از افراد بهتر از دیگری نیستند. مطمئن شوید که دوستان متخصص خود احساس قدردانی می‌کنند و فکر نمی‌کنند که شما لاف می‌زنید…

چندپتانسیلی باشید…!!!

از سیر تا پیاز خودشناسی

می‌گویند تا خودت را نشناسی، زندگی را، لذت‌هایش را و راه درست زیستن را نخواهی آموخت… در محصول ویژه زیر، سحر خانجانی راه‌های اثرگذار خودشناسی را به شما آموزش خواهد داد. روی تصویر کلیک کنید تا اطلاعات کامل‌تری در اختیارتان قرار بدهیم: