خیلی ها می پرسند: «مگه کمال گرایی بد؟ مگه این بد که یه نفر می‌خواهد کامل و بی نقص باشد؟» جواب اینه: «نه اصلا این بد نیست که یک نفر بخواهد کامل و بی نقص باشد. اما تقریباً غیرممکنه که بتوانیم توی هرچیزی بی نقص باشیم. کمال گرایی وقت و انرژی و اعتماد به نفس آدم را تا حد زیادی میگیرد.» در مقاله پیش رو میخواهیم بررسی کنیم که کمال گرایی چه جنبه‌های مثبتی دارد، چه مواقعی خوب است و از آن چطور می‌توانیم برای رشد استفاده کنیم.

معنای کمال گرایی چیست

ابتدا برای اینکه ببینیم اصلا کمال گرایی چیست، یک لینک خیلی خوب برای کمال گرایی به شما معرفی می‌کنیم که به صورت ساده و همراه با مثال های کاربردی، کامل گرایی یا کمال گرایی را توضیح داده است.

• مطلب مرتبط: کمال گرایی: دشمن اعتماد به نفس – درمان کمال گرایی

می توانید مجدداً به همین مقاله بازگردید و ببینیم چطور می‌توانیم کامل گرایی مثبت داشته باشیم.

کمال گرایی کجاها و برای چه کسانی خوب است؟

با مطالعه مقالاتی که به شما معرفی شد، از جنبه های منفی کمال گرایی اطلاعات کاملی به دست آورده اید. حالا می‌خواهیم ببینیم کمال گرایی اصلا جنبه‌های مثبت هم دارد یا خیر؟

کمال‌گرایی در شکل مثبت خودش، می‌تواند مردم را به سوی دستاوردهایشان هدایت کند و در مواجهه با دلسردی‌ها و موانع، انگیزه‌ای برای ادامه مسیر فراهم کند. 

کمال‌گرایی، در شکل مثبت آن، می‌تواند انرژی محرکی فراهم کند که به دستاوردهای بزرگ منجر شود.

چند مثال در این زمینه:

• مثلاً برای یک محقق علمی و زیست شناسی، توجه خیلی دقیق به جزییات (که برای تحقیقات علمی حیاتی است)، می تواند منجر به کشف یک دارو یا روش درمانی شود. دانشمندانی که در آزمایشگاه‌ها، مشتاقانه به دنبال علایق خود هستند، اغلب کمال‌گرا به حساب می‌آیند. این وسواس نسبت به نتیجه نهایی، می‌تواند به آنها انگیزه دهد که سرسختانه کار کنند و سطح چشمگیری از اخلاق کاری را حفظ کنند.
• برای یک موسیقی دان، می‌تواند تعهدی به وجود آورد که تنظیم کنندگان موسیقی را به جلو هل می‌دهد تا موسیقی‌شان، صداهای شکوهمندی که در ذهنشان دارند را به دنیای واقعی بیاورد.
• برای یک هنرمند نقاش، پافشاری‌ای که در مقابل سه‌پایه نقاشی نگه می‌دارد تا اثری که خلق کرده با تصورش منطبق شود، می‌تواند نتیجه کمال‌گرایی باشد.
• برای یک دانشمند فضایی، که قصد دارد یک محموله شامل 5 فضانورد را به فضا بفرستد کمال گرایی نه تنها بد نیست، بلکه ضروری است!

جنبه‌های مثبت کمال گرایی

حافظ شیرازی می‌گوید: «عیب جمله چو گفتی هنرش نیز بگو…». حالا که این همه در مورد کمال گرایی و چگونگی برطرف کردن آن گفتیم، وقت آن است که چند جنبه مثبت آن را نیز بگوییم. نوع سازگار کمال‌گرایی یا «کامل گرایی مثبت»، معمولا به عنوان مولفه مثبت این ویژگی شخصیتی شناخته می‌شود.

کمال‌گرایی مثبت، شامل ترجیحاتی برای نظم و ترتیب و سازماندهی امور، تلاش مداوم برای تعالی، و جهت‌گیری با حس وظیفه‌شناسی، نسبت به وظایف و عملکرد شخص است.

تمام این خصوصیات، با سطوح پایینی از انتقاد و منفی‌نگری و سطوح بالایی از پشتیبانی از عمکرد و عزت نفس همراهند. شکل مثبت کمال‌گرایی، بیشتر با بعد وظیفه‌شناسی در مدل پنج عاملی شخصیت مرتبط است، در حالی که شکل منفی آن بیشتر به جنبه روان‌رنجوری آن شبیه است.

افراد مشهور کمال گرا

بسیاری از شخصیت‌های مشهور، به طور عمومی گفته اند که تمایلات کمال‌گرایانه دارند. تمرکز شدید بر اشتیاقات شخصی (کمال گرایی مثبت) می‌تواند به موفقیت منجر شود. مارتا استوارت (مجری و نویسنده سرشناس آمریکایی) یک بار خودش را برای اپرا وینفری با عبارت «کمال‌گرای شیداگونه» توصیف کرد.

ورزشکارانی که مقام‌های بالا کسب می‌کنند هم اغلب نشانه‌هایی از کمال‌گرایی را نشان می دهند. کسانی که استعدادهای درخشان دارند نیز معمولاً کمال‌گرا هستند. بسیاری از افرادی که اکنون نابغه به حساب می‌آیند، درباره کیفیت کار و اثر خود وسواس داشته‌اند.

در کتاب فلسفه طبیعی آیزاک نیوتون گفته شده که «نیوتن، بین انتخاب میلش به شناخته شدن اکتشافاتش و ترسش از نقد شدن، گرایش زیادی به ایرادگیری از نگارش‌های خود داشته است.»

مثلاً زمانی که در یکی از اولین چاپ‌های یکی از کتاب هایش خطاهایی یافت شد، او درخواست کرد که به کل اسمش را از روی کتاب، پاک کنند. دچند دانشمند دیگر هم به ترتیبی مشابه عمل کرده اند.

چند چهره برجسته دیگری که کمال گرا بوده اند:

• فیلیپو برونلسکی (معمار و مهندس مشهور ایتالیایی)
• لئوناردو دا وینچی ( هنرمند سرشناس ایتالیایی) 
• نیکلاس کوپرنیک (ستاره شناس لهستانی)
•  لودویگ فان بتهوون (آهنگساز معروف آلمانی)
• گوستاو فلوبر ( نویسنده تاثیرگذار فرانسوی)
• یوهانس برامس ( موسیقی دان آلمانی)

 همگی از چهره‌های اصلی حوزه کاری خود در طول تاریخ هستند. یا در مورد میکل آنژ، برخی ادعا می‌کنند که کمال‌گرایی او به وی انگیزه داد تا با وجود دشواری، کارهایی مانند تندیس داوود و سقف کلیسای سیستین را تکمیل کند.

• مطلب مرتبط: آیا خودشیفته ها موفق ترند؟

چرا کمال گرایی مثبت خوب است؟

کمال گرایی به دو دسته مثبت و منفی تقسیم می شود، کمال گرایی  مثبت در واقع خصیصه روانی کارآمدی است که انگیزه‌های بسیاری را برای کسب موفقیت در فرد ایجاد می کند. در این نوع کمال گرایی فرد دارای ایده آل‌های واقع بینانه است و در صورت شکست از ایده های انطباقی استفاده می کند تا در نهایت به موفقیت نائل شود.

در کمال گرایی منفی فرد انتظارات خود را به صورت غیر واقع بینانه و سطح بالا تعریف می کند، در این کمال گرایی فرد چون به آرمان هایش نمی رسد همواره خود را سرزنش می کند.

افراد دارای این خصیصه به دلیل داشتن ایده آل‌های غیر قابل دسترس از شکست می‌ترسند و بر این اساس موانع زیادی را بر سر راه عملکرد خود ایجاد کرده و در واقع خود را ناتوان می‌سازند. این افراد به دلیل ترس از عدم موفقیت همواره کارها را به تعویق می‌اندازند و بر این اساس راه رسیدن به موفقیت را بر روی خود می‌بندند.

چطور کمال گرایی مثبت (سازگار) داشته باشیم؟

راه‌های زیر را برای استفاده از کمال گرایی مثبت در دستور کارتان قرار دهید:

1. کمال گرایی راهی برای مهربانی با خود

اغلب ما در نوع منفی کمال گرایی این باور را داریم که به اندازه کافی خوب نیستیم. از کامل گرایی مثبت یا کمال گرایی مثبت به این شکل می‌توانیم استفاده کنیم که با خود مهربان‌تر باشیم. می‌توانیم یک شعار برای خودمان بسازیم و بگوییم: «تو به اندازه کافی خوب هستی» و برای اینکه حس کامل گرایی ما هم ارضا بشود در ادامه بگوییم: «اما بهتر هم می‌توانی باشید.»
این شعار کمک می‌کند علاوه بر اینکه به تدریج حس کامل گرایی منفی را کنار بگذاریم، از کامل گرایی منفی به سمت کامل گرایی مثبت حرکت کنیم.

2. کمال گرایی برای تقویت عزت نفس

عزت نفس، اساسی‌ترین نیاز یک فرد است تا بتواند بنای جدیدی را در وجود خود ایجاد کند. اگر قرار است موفقیتی ساخته شود، باید با یک احساس عزت نفس بزرگ، پی ریزی شود تا استحکام لازم را برای یک شخصیت موفق دارا باشد. شاید بگویید: «ما افراد متعددی را دیده‌ایم که از لحاظ مالی بسیار موفق‌اند، اما عزت نفس بالایی ندارند.»
بله چنین چیزی ممکن است. در پاسخ، من هم شما را به ساختمان‌هایی ارجاع می‌دهم که به خاطر پی ضعیف و بنای بزرگ، فرو ریخته‌اند.

به دست آوردن موفقیت بزرگ بدون داشتن عزت نفس مناسب، اگر چه شدنی و بسیار سخت است، اما ماندگار و پایا نیست و هر آن، امکان فرو ریختنش وجود دارد. همان‌طور که افراد بسیاری را سراغ داریم که به خاطر اشتباهات عجیب و غیر عقلانی، ورشکسته شدند و تمام دارایی خود را از دست دادند. از کمال گرایی مثبت جهت تقویت حس عزت نفس خود استفاده کنید.

• مطلب مرتبط: تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس

3. یادگیری و تقویت مهارت ها با کمال گرایی مثبت

فردی که به ارزشمندی و توانمندی خود باور دارد، اما دست به هیچ عملی نزده و  مهارتی را فرا نگرفته است، مسلماً هیچ‌گونه دستاوردی نخواهد داشت.
به جای باور به کمال گرایی منفی، می‌توانید از کمال گرایی مثبت در جهت بهبود مهارت‌ها یا یادگیری مهارت‌های تازه استفاده کنید. مهارت، لازمه یک زندگی موفق و یک شخصیت رشد یافته است؛ بنابراین درست مثل دانشمندی که از کمال گرایی خود در جهت رشد و یا کشف یک راه تازه استفاده می کند، شما هم از آن برای تمرکز بر کارهایتان استفاده کنید و مهارت هایتان را تقویت کنید.

4. کمال گرایی راه رهایی از بن بست‌ها

هر گاه در مسیر خواسته‌هایتان، به بن بست برخورد کردید، بررسی کنید که آیا برای انجام هدف مورد نظرتان، باورهای مناسب را در ذهنتان ساخته‌اید یا خیر. اگر پاسخ مثبت است، به دنبال مهارت‌هایی بگردید که بایستی دارا باشید تا بهتر عمل کنید.
در هر مرحله، اگر شروع به اقدام نکرده‌اید، هنوز به کمال گرایی مثبت دست پیدا نکرده اید. از روش کمال گرایی مثبت کمک بگیرید که به شکلی واضح، مسیر را برای شما روشن می‌سازد.

• مطلب مرتبط: رهایی از شلوغی ذهن

5. کاری به نتایج نهایی نداشته باشید و از مسیر لذت ببرید

یک راه سوم برای اینکه یاد بگیریم «چطور کمال گرایی مثبت داشته باشیم» توقف تمرکز بر نتایج نهایی و لذت بردن از تمام مراحل به سمت نتیجه است. نتیجه نهایی مهم است، اما مسیر رسیدن به آن حتی مهم‌تر است، زیرا نشان می‌دهد که ما چگونه به عنوان یک فرد رشد می‌کنیم. اگر بتوانیم به این روش نگاه کنیم، دیگر نیازی نیست از نتیجه نهایی بترسیم.
من بسیاری از مردم را دیدم که قدرت واقعی خود را به خاطر کمال گرایی منفی و به تعویق اندازی کارها پنهان کرده بودند، و امیدوارم که این راه بتواند به شما کمک کند.

سخن نهایی

ما در این مقاله بررسی کردیم که کمال گرایی دو جنبه مثبت و منفی دارد که شما می‌توانید با استفاده از کمال گرایی مثبت خود در جهت رشد مهارت‌های فردی قرار دهید و به هدف نهایی خود برسید. امیدواریم نکات این مقاله برای شما مفید باشد.

شما با کمال گرایی مثبت چه پیشرفت‌هایی داشتید؟ منتظر تجربه‌های شما در بخش کامنت‌ها هستیم.

بهترین تکنیک‌ رهایی از کمال گرایی

برای رهایی از کمال گرایی کافیست بر روی تصویر زیر کلیک کنید