درس گرفتن از اشتباهات! (چطور خردمند شویم؟!)
سرفصل های مهم این مقاله
هیچ انسانی در جهان نبوده و نخواهد بود که ادعا کند اشتباهی مرتکب نشده است. همین حالا به آخرین اشتباهی که کردهید فکر کنید. آیا آن را بار اول بود که انجام داده بودید یا تکرار یک اشتباه دیگر بود؟ چه احساسی در هنگام ارتکاب یک اشتباه دارید؟ احتمالاً موجی از وحشت، عصبانیت یا لعن و نفرین کردن خودمان، ما را فرا میگیرد. شاید آنقدر اشتباه کردن برایمان عادی شده که دیگر برایمان عجیب نیست که چقدر اشتباه میکنیم.
چرا این اتفاقات میافتد؟ همه و همه به خاطر این است:
ما هیچوقت از اشتباهاتمان درس نمیگیریم!
تکرار هر اشتباه مساوی است با هدر دادن انرژی، هدر دادن وقت، رشد نکردن و ناراحتی و خشمهای درونی!
به نظر شما چطور از اشتباهاتمان درس بگیریم؟ شاید سوال اول باید این باشد که اصلا چرا باید از اشتباهاتمان درس بگیریم؟ مگر اشتباه کردن چه مضراتی دارد؟ برای دریافت پاسخی برای این مدل سوالات در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
چرا باید درس گرفتن از اشتباهات را یاد بگیریم
اشتباه کردن مضرات زیادی دارد. البته، هیچکس از اشتباه کردن در امان نیست. ما انسان هستیم و طبیعی است که اشتباه کنیم؛ اما اگر یاد نگیریم که چطور از اشتباهاتمان درس بگیریم، بار دیگر آن را تکرار میکنیم.
تکرار اشتباهات این تبعات را به دنبال دارد:
1- انرژیمان هدر میرود
هر بار که اشتباه میکنیم، انرژیمان را بیهوده تلف کردهایم. دوباره کاری و اشتباه کردن دو قاتل انرژی هستند؛ بنابراین با یادگرفتن راههای درس گرفتن از اشتباه به ما کمک میکند انرژی بیشتری ذخیره کنیم.
2- وقتمان هدر میرود
هر بار اشتباه به معنای هدر دادن وقت است. درس گرفتن از اشتباه میتواند از هدر دادن وقت جلوگیری کند.
3- رشدمان متوقف میشود
جملهای هست با این مضمون:
«اگر هیچوقت اشتباه نکردهاید، یعنی هیچوقت کاری انجام ندادهاید.»
این جمله نشان میدهد که اشتباه کردن خود به خود باعث رشد ما میشود؛ اما به شرطی که عبرت آموز باشد. بهتر است جملهای تکمیلی به عبارت بالا اضافه کنیم:
«اگر هیچوقت از اشتباهاتتان درس نگیرید، هیچوقت رشد نمیکنید.»
4- ناراحتیها و خشمهای درونی
هر بار تکرار اشتباه، باعث بروز ناراحتی و خشمهای درونی در ما میشود. به یاد بیاورید که اشتباهی را تکرار کردهاید و چندبار بابت آن اشتباه خود را سرزنش کردهاید و اعتماد به نفس خود را از دست دادهاید؟ اشتباهات تکراری استرس غیر ضروری بر خودمان و دیگران تحمیل میکند.
5- اعتماد دیگران را از دست میدهیم
شاید با یک بار پول قرض گرفتن از یک دوست یا عضو خانواده و از دست دادن آن با اشتباه، باورپذیر و قابل قبول باشد. نه یکبار شاید چندبار یک نفر حاضر باشد به شما اعتماد کند؛ اما تکرار اشتباهات میتواند منجر به از دست دادن اعتماد طرف یا طرفهای مقابل شود.
چرا باید اشتباهاتمان را بپذیریم؟ (مزایای پذیرش اشتباه)
حالا که فهمیدیم چرا اشتباه کردن بد است و چطور انرژی و وقت و انگیزهمان را میگیرد، بیایید ببینیم پذیرش این اشتباهات چه مزیتهایی به دنبال دارد:
1. یاد میگیریم
هدف ما در این مقاله این است که از اشتباهتتان درس بگیرید. بنابراین، یادگیری، مهمترین نتیجه و مزیت پذیرش اشتباه است. کسی که اشتباه و تصمیم اشتباهش را نپذیرفته، هرگز چیزی یاد نمیگیرد و رشدش متوقف خواهد شد.
2. جسور و شجاع میشویم
کسانی که مسئولیت اشتباهاتشان را میپذیرند، اغلب افرادی جسور و شجاع هستند. برعکس، کسانی که مسئولیت پذیر نیستند، پشت اشتباهاتشان پنهان میشوند، دیگران را مقصر وضعیت موجودشان میدانند و به جای پذیرش مسئولیت، دائماً به دنبال مقصر میگردند. اگر میخواهید جسور و شجاع باشید، اشتباهتتان را بپذیرید.
3. دیگران، بیشتر دوستمان خواهند داشت!
افراد بزدل و ترسو را هیچکس دوست ندارد. مثلاً اگر در بین مسئولین نگاه کنید، میبینید کسانی که به جای پذیرش اشتباهات، دائماً دنبال توجیه و عذر بدتر از گناه هستند و یا تقصیر را به گردن این و آن میاندازند، اشخاصی منفور و بزدل خطاب میشوند. اما افرادی که با پذیرش اشتباه، سعی در جبران آن دارند، اغلب افرادی جسور و شجاع دیده میشوند. به شرطی که این پذیرش صادقانه باشد نه از روی عوام فریبی!
نکته مهم: موانع قبول نکردن اشتباه توسط افراد
پذیرش اشتباه و اعتراف به آن نیاز به صداقت، شفافیت و عبور از ترسهایی دارد که ممکن است سالها زمان ببرد تا در وجودمان نهادینه شود. عدم پذیرش اشتباه ممکن است به ترسها، طفره رفتنها و حتی دروغ گفتنها منجر شود. اما چرا؟ به نظر میرسد قبول شکست و پذیرش اشتباه، سخت و دردناک است و اغلب افراد به همین دلیل آن را نمیپذیرند.
ما در هنگام مواجهه با اشتباهاتمان به چهارگونه عمل میکنیم: یا ممکن است مقاومت کنیم و راهکار تدافعی را انتخاب کنیم. یا انفعال را انتخاب کرده و منتظریم دیگران مسئولیت را گردن بگیرند و خودمان خنثی باشیم. یا از پذیرش اشتباه میترسیم، چون میترسیم تحقیر شویم و موقعیتمان تضعیف شود و یا در نهایت احتمال دارد ناامید شویم و برای همین برای پذیرش اشتباهاتمان به جمع بندی نرسیم!
چطور از اشتباهاتمان درس بگیریم؟ 5 گام اساسی
اشتباهات؛ فرصتی برای یادگیری هستند یا بهانهای برای سر به هوا بودن؟
«اشتباه کردن» به معنای «شکست خوردن» نیست. بهتر است نام آن را «باخت» بگذاریم. شکست، بار منفی بدی دارد؛ اما باختن به معنای این است که میتوانیم یک دست دیگر تاس بریزیم و بازی کنیم. اینطور نیست؟ درس گرفتن از اشتباهات، پنج مرحله اصلی و اساسی دارد:
گام اول: اعتراف کنیم که اشتباه کردهایم (پذیرش)
قدم اول برای یادگیری اینکه «چطور از اشتباهاتمان درس بگیریم» این است که بدانیم اشتباه کردهایم. شما نمیتوانید چیزی را از یک اشتباه یاد بگیرید تا زمانی که قبول کنید که این کار را کردهاید؛ بنابراین، یک نفس عمیق بکشید و اعتراف کنید و سپس آن را بپذیرید کنید.
حتماً دیدهاید کسانی را که اشتباهاتشان را گردن این و آن یا شرایط میاندازند.
- «اگر شرایط بازار ناگهان تغییر نمیکرد، ورشکست نمیشدم.»
- «اگر خانوادهام هوایم را داشتند، در دام اعتیاد نمیافتادم.»
- «اگر دشمنان با ما دشمنی نمیکردند، این بلاها سرمان نمیآمد.»
واقعیت این است که اغلب ما اشتباهاتمان را نمیپذیریم. با اینکه میدانیم اشتباه کردهایم اما در تلاشیم تا بهانه و توجیهی خارجی و بیرونی برایش بیابیم.
پذیرش، مهمترین اصل در عبرت گرفتن از اشتباهات است. تا وقتی نپذیرید که اشتباه کردهاید، این تعهد را ایجاد نمیکنید که دوباره تکرارش نکنید.
اما چطور بپذیریم که اشتباه کردهایم؟
پیش خودتان یک «دودوتا چهارتا» کنید و ببینید آخرین باری که از کلماتی مثل «متأسفم» و یا «اشتباه کردم» استفاده کردید چه زمانی بود؟ آیا آخرین باری که از کسی بابت اشتباهتان عذرخواستهاید را به یاد دارید؟
گفتن این عبارات، شهامت میخواهد. شاید بپرسید که شهامت چیست؟ به صورت کلی بهتر است به جای پنهان کردن خطای خود و یا بدتر اینکه دیگران را به خاطر آن سرزنش کنید، آن را قبول کنید و بخواهید که جبرانش کنید. مطمئن باشید خودتان و دیگران، با این کار، اشتباهاتتان را فراموش خواهند کرد، اما شهامتتان هرگز از یاد کسی نخواهد رفت. اشتباه کردن، نه تنها تهدید نیست، بلکه یک فرصت طلایی برای یادگیری است.
مثال معروف ادیسون را همه شنیدهایم. اگر او اشتباهاتش را نمیپذیرفت و از آن درس نمیگرفت، هرگز موفق نمیشد. او این تهدید را به فرصتی عالی و تاریخی تبدیل کرد.
2. آنالیز کردن اشتباه
نحوه واکنش شما به خطا تا به حال چطور بوده است؟ چه کارهایی بعد از آن انجام میدادهاید؟ آیا بلافاصله تصمیم میگرفتید؟
از این به بعد؛ بعد از اشتباه کردن، ابتدا تصمیم گیری نکنید. خطا را آنالیز کنید. شما در مراحل اولیه اشتباه، در هالهای از تاریکی قرار دارید؛ بنابراین تصمیم گیری سریع السیر اشتباهترین کار است. اما اگر میتوانید اشتباه خود را به عنوان یک فرصت برای یادگیری تغییر دهید، به خودتان انگیزه خواهید داد که اطلاعات بیشتری داشته باشید و انعطافپذیر باشید.
زمانی که اشتباه خود را «قبول» کردید، به کاری که میتوانید برای جلوگیری از وقوع دوباره آن انجام دهید فکر کنید. برای مثال، شرکتتان ورشکسته شده است. به دنبال فرایندی باشید که منجر به چنین اتفاقی شده است. به دقت نگاه کنید که کجای کار را اشتباه رفتهاید. یک چک لیست قوی از دلایل احتمالی تهیه کنید. مثلاً:
- برای بالا پایین شدن ناگهانی ارز، برنامهای نداشتم.
- مذاکره کنندگان خوبی برای فروش محصولات شرکت استخدام نکردم.
- نوع رفتارم با کارمندانم در دو موضوع خوب نبود.
- برای تأمین مواد اولیه، کارشناسان خود را به خوبی آموزش ندادم.
بعد از اشتباه کردن، دست از کتک زدن خود بردارید. لحظهای صبر کنید تا بازخورد بگیرید. شروع به فکر کردن درباره اینکه چگونه میتوانید از وضعیت فعلی به وضعیت مطلوب برسید کنید.
نکته بسیار مهم:❌
طرز فکر شما نقش مهمی در این مرحله ایفا میکند. اینکه شما چگونه اشتباهات خود را نگاه میکنید و از همه مهمتر، این که چگونه به آنها واکنش نشان میدهید.
اگر یک طرز فکر «رشد» داشته باشید، احتمالاً اشتباهات را به عنوان یک فرصت برای بهبود خواهید دید و نه به عنوان چیزی که محکوم به تکرار آن هستید. ولی با طرز فکر «ثابت» یا «ایستا» اشتباهات شما محکوم به تکرار شدن است.
3. عبرت بگیرید
مرور کنیم:
- شما در مرحله اول اشتباهاتتان را می دانید و آنها را پذیرفتهاید.
- در قدم دوم، آنها را به خوبی «شناختهاید». چون آنالیزشان کردهاید.
در این مرحله وقت آن است که از نتایج آنالیزتان درس بگیرید. یاد بگیرید. عبرت بگیرید.
در این مرحله باید سؤالات زیر را از خود بپرسید:
- از الآن به بعد میتوانم چه کار کنم؟
- چه کارهایی را جایگزین اشتباهات قبلی خواهم کرد؟
- در کجاها میتوانستم بهتر عمل کنم؟
- احتمال دارد چه اشتباهاتی مشابه این اشتباهات وجود داشته باشد؟
- چطور اطمینان پیدا کنم که دیگر این کار را تکرار نخواهم کرد؟
- و…
4. تطبیق پیدا کردن
وقت آن است که خود را با شرایط بعد از اشتباه تطبیق دهید.
این را بدانید که:
هر مشکلی که برایتان پبش میآید، هدیهای در درون آن پنهان شده است
ممکن است ورشکستگی شما، منجر به این شود که راهی دیگر را شروع کنید و موفقتر شوید. ممکن است اشتباه شما در یک شرکت و اخراج از آن، شما را به مسیر بهتری هدایت کند.
و مواردی از این قبیل!
5. تمرین کردن درسهای آموخته شده
درسهایی که از اشتباهاتتان گرفتهاید، به تدریج از یادتان خواهد رفت. به دلیل اینکه این اشتباهات احتمالاً اثرشان در طول زمان کمتر خواهد شد و شما یادتان میرود که چه درسهایی در پس آن نهفته است. شما نباید اجازه دهید که از یک اشتباه هرچند کوچک، بدون اینکه درسی گرفته باشید، رد شوید. تمرین این درسها یعنی اقدامی برای عدم تکرار آن انجام دهید. یادگیری یک چیز است، اما عمل کردن به آنها چیز دیگری است!
ما به نظم، انگیزه و آموزش نیاز داریم تا یاد بگیریم چطور از اشتباهاتمان درس بگیریم. انجام این کار به شما کمک میکند تا از خرابکاری در آینده اجتناب کنید و به شما این امکان را میدهد که پاداشها و مزایای اجرای اقدامات کاری بهتر را به دست آورید. در اینجا باید مهارتها، دانش، منابع و یا ابزارهایی که شما را از تکرار خطا دور نگه میدارند را شناسایی کنید. با این حال، این کار را با دقت انجام دهید چون «راهحلهای سریع و شتابزده» احتمالاً منجر به اشتباهات بیشتری خواهند شد.
در مرحله آخر شما باید «تغییر» کرده باشید. این تست یادگیری از اشتباهات است. اگر هیچ تغییری در خود احساس نکنید، باید بگویم متأسفم؛ چون…
پروژه یادگرفتن از اشتباهات شما، شکست خورده است!
چند راهکار برای آسان شدن پذیرش اشتباه
- غرور بیجا گاهی پذیرش اشتباه را دشوار میکند، از غرور بیجا دست بکشید
- یاد بگیرید چگونه با ترسها مواجه شوید و آنها را مدیریت کنید
- کمال گرا نباشید و سعی کنید با آغوش باز بپذیرید که قرار است بازهم اشتباه کنید
- مسئولیت پذیری را تمرین کنید، توصیه میکنیم کتاب مسئولیت پذیری و به پا خاستن برای تغییر را مطالعه کنید.
سخن پایانی
یادتان باشد که اشتباه کردن، اصلا چیز بدی نیست. اگر اشتباه نکنیم، چیزی یاد نمیگیریم. مهم این است که چگونه با اشتباهاتتان روبرو شوید و دوباره تا حد امکان تکرارشان نکنید. هر بار اشتباه کردن و راه خطا رفتن، درسهای زیادی در دل خودش دارد. موقع اشتباه کردن، با خود مهربان باشید و به خود شفقت ورزی کنید. خود را بابت اشتباه سرزنش نکنید. وگرنه چیزی یاد نخواهید گرفت. تلاش کردیم در این مقاله در مورد مضرات اشتباه کردن و روشهای گام به گام درس گرفتن از اشتبات صحبت کنیم و امیدواریم که این راهها برای شما مفید بوده باشد. لطفا اگر شما هم نظر و پیشنهادی دارید، در قسمت کامنتها با ما در میان بگذارید. شاید دیگران هم مشتاق شنیدن نظر شما باشند…!
مقالاتی برای مطالعه بیشتر و کم شدن تصمیمات اشتباه
مطالعه مقالات زیر کمک میکند مهارت مهم تصمیم گیری را یاد گرفته و در نتیجه تصمیمات غلط کمتری بگیرید:
چگونه تصمیم بگیریم؟ تقویت مهارت و قدرت تصمیم گیری
24 راه مهم برای جلوگیری از تصمیم اشتباه در زندگی
چگونه تصمیم های مالی بهتری بگیریم؟
چرا تصمیم گیری مهم است ؟ +ویدئو
چرا مهارت تصمیمگیری کمک میکند اشتباهات بسیار کمتری کنیم؟
در مدرسه، خانواده، دانشگاه و اجتماع یاد نگرفتهایم چگونه تصمیمات بهتری بگرییم. اغلب اشتباهات ما ناشی از تصمیم گیری غلط است. در دوره زیر، بهترین روشهای تصمیم گیری را یاد میگیرید و میآموزید چگونه با تصمیمات اثربخش، ضمن کمتر کردن اشتباهات، شانس موفقیتمان را بیشتر کنیم، روی تصویر زیر کلیک کنید:
۴ دیدگاه دربارهٔ «درس گرفتن از اشتباهات! (چطور خردمند شویم؟!)»
سلام خیلی برایمن عالی ممنون
تبریک به شما که اهل آموزش هستید؛ همراهیتون باعث افتخار ماست.
بیشتر ازیک نفر
خیلی ممنون از گفته های پر معنی شما کمک بزرگی به من کردید
ممنون که همراهمون هستید و دغدغه آموزش و یادگیری دارید؛ همراهیتون باعث افتخارمون هست…
موفق و بیشتر ازیک نفر باشید.