چرا به عادت های بد خودمان ادامه می‌دهیم؟

همه ما از عادت های بد و اشتباه خودمان، کم و بیش آگاهیم. به احتمال زیاد میدانیم سیگار کشیدن یک عادت بد است، از مضرات فست فودها و غذاهای بد آگاهیم، از مصرف زیاد قند واهمه داریم، می دانیم بی تحرکی چطور باعث بیماری می‌شود و آگاهیم که مصرف الکل یا چیزهای مضر دیگر چه عواقبی دارد، با این وجود چرا به عادت های بد خودمان ادامه می‌دهیم؟

ما می دانیم کم خوابی، اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی، عدم کنترل استرس و ده‌ها اشتباه دیگر وجود دارد، اما چرا اجازه می‌دهیم این نوع عادت‌ها رفتارهای ما را شکل دهند و باعث افت کیفیت زندگی ما شوند؟

چرا یک سبک زندگی حرفه‌ای انتخاب نمی‌کنیم؟

می‌خواهیم این قضیه را از منظر علمی و با توجه به منابع معتبر پژوهشی بررسی و به سؤال تیتر پاسخ دهیم: «چرا به عادت های بدمان ادامه می‌دهیم؟»

و به دنبال پاسخ این پرسش ها هستیم:

چرا ایجاد عادت های خوب سخت است؟

چرا کاری را انجام می‌دهیم که می‌دانیم اشتباه است؟

مطالعات چه چیزی را نشان می‌دهند؟

نتایج یک تحقیق از مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های وزارت بهداشت آمریکا نشان می‌دهد که رفتارهای قابل اجتنابی مثل رژیم غذایی بد، بی‌تحرکی، سیگار کشیدن و نوشیدن الکل در سال‌های اخیر عامل بیش از نیمی از مرگ‌ومیرها در آمریکا بوده است.

همانطور که گفتیم، کسی نیست که نداند سیگار کشیدن مضر است و کمتر کسی از این حقیقت آگاه نیست که نوشیدن روزانه نوشابه چه تاثیری بر سلامتی دارد.

با این حال این عادات ترک نمی‌شوند.

احتمالاً وقتی با افراد مختلف در این باره بحث کنید یا به شما می گویند که پدربزرگشان 80 سال سیگار می‌کشیده و در آخر بر اثر تصادف کشته شده و یا اینکه «مگر چندسال می‌خواهیم زندگی کنیم که حالا بخواهیم سیگار هم نکشیم و سبک زندگی حرفه‌ای داشته باشیم؟»

عادات بد احساس راحتی و خوشی می‌دهند…

حتماً دقت کرده‌اید که هرچه غذا چرب‌تر باشد، خوشمزه‌تر است! یکی از دلایلی که باعث می‌شود یک عادت اشتباه را بارها و بارها ادامه بدهیم نیاز ما به احساس راحتی و خوشی و لذت است.

هر عملی که انجام می‌دهیم مبتنی بر یک علت است حتی اگر ما به علت و هدف آگاه نباشیم.

در این میان یکی از شایع‌ترین دلایل پنهان در پشت رفتارهای ما تلاش برای دستیابی به آسودگی و راحتی و خوشی است.

ما دنبال پاداشیم و احساس لذت، همان پاداش ماست که باعث ترشح دوپامین و در نتیجه احساس خوشی می‌شود.

این باعث می‌شود ما برای دریافت این پاداش بیشتر و بیشتر به سمت انجام برخی از کارها که می‌توانند خوب نباشند تمایل پیدا کنیم.

به عبارت دیگر ما خواهان پاداشی هستیم که آن را از با یک عمل نادرست به دست می‌آوریم.

مثلاً سیگار کشیدن موقع استراحت کاری باعث می‌شود مغز میان این عادت و دوری مقطعی از کار و همچنین احساس خوشی رابطه ایجاد کند.

یا عادتی مثل نوشیدن الکل می‌تواند به احساس رهایی و استراحت بعد از یک روز شلوغ مرتبط شود.

در مقابل فکر کردن به ورزش و کارهایی که نیاز به تلاش و سختکوشی دارند، احتمالاً توسط مغز نادیده گرفته می‌شوند.

البته که برای ما راحت‌تر است که روی مبل دراز بکشیم، چیپس و پفک بخوریم، ساعت‌ها در همان حال بمانیم و با گوشی‌مان ور برویم تا اینکه بخواهیم اراده کنیم، کفش و لباس بپوشیم و بخواهیم ورزش کنیم!

حالا شاید کمی برایتان واضح‌تر باشد که چرا ترک برخی از عادت های اشتباه، سخت و غیرممکن به نظر می‌رسد.

برایمان سخت است که از منطقه امن خودمان خلاص شویم و بیرون بیاییم.

ما نیاز به احساس خوشی و راحتی و لذت داریم و این همان منطقه امنی است که نمی‌خواهیم از دستش بدهیم.

به عبارت دیگر ما به دریافت پاداش جذب می‌شویم هرچند که بدانیم این پاداش خوبی نیست.

سیگار کشیدن پاداش دو ساعت کار است برای رهایی از تنش و رسیدن به آرامش!

نوشیدن الکل پاداش رهایی از یک هفته کار و تلاش سخت است!

دراز کشیدن روی مبل و با موبایل بازی کردن، آسان‌تر از ورزش کردن است!

همینطور که می‌بینید، عادت‌ها همواره به یک پاداش مربوط هستند.

خب همه این عادت های بد را دارند…!

ما تمایل داریم رفتارهای بد و اشتباه خود را منطقی جلوه دهیم. به خصوص اگر جامعه به طور کلی آن را قابل پذیرش بداند.

اگر گروه زیادی از مردم یک کار خاص را انجام بدهند ما گمان می‌کنیم که انجام آن برای ما هم پذیرفتنی است. مثلاً همه از لیوان‌های یکبار مصرف استفاده می‌کنند و از نظر جامعه، کاری عادی و روزمره است؛ اما یک عادت بسیار بد و مضر است.

همه فست‌فود می‌خورند، آدم‌های زیادی سیگار می‌کشند و بیشتر آدم‌ها برای رفتن به باشگاه ورزشی یا پیاده‌روی تنبل هستند. به همین سادگی ما عادات ناسالم را منطقی جلوه می‌دهیم و در اغلب اوقات به خودمان می‌گوییم: «حالا یه لیوان پلاستیکی بیشتر چیزی نمیشه»؛ و یا «از شنبه دیگه شروع می‌کنم»؛ و یا «روز شلوغی داشتم. این حق منه که یه نخ سیگار بکشم!».

چنین توجیهاتی برای عادت های اشتباه در واقع با نوعی احساس گناه و یا شرمساری همراه هستند، چون می‌دانیم که در لحظه، بهترین و درست‌ترین تصمیم را نگرفته‌ایم و در پی توجیه رفتار خود هستیم.

به علاوه ما برای منطقی جلوه دادن رفتار خود دلمان می‌خواهد تأیید دیگران را بگیریم؛ مثلاً هربار به یاد مادربزرگ 95 ساله خود می افتیم که سال‌های سال سیگار یا قلیان می‌کشید، غذاهای چرب و چیلی می‌خورد و در آخر هم بر اثر کهولت سن درگذشت!

مغز ما عاشق این است که شواهدی پیدا کند برای تأیید تصمیم های نه چندان خوبی که می‌گیرد.

و اما ادامه دادن عادات بد چه پیامدهایی دارد؟

بیشتر مردم دنیا تبعات و پیامدهای برخی از عادت های اشتباه خود را می‌دانند.

افراد سیگاری، محال است تصاویر هشداردهنده روی جلد پاکت سیگار یا تبلیغات تلویزیونی و یا توصیه پزشکان را ندیده و نشنیده باشند.

همواره درباره تغییر رژیم غذایی اشتباه به یک رژیم غذایی سالم صحبت می‌شود و همه می‌دانند مصرف روزانه میوه و سبزی چقدر مهم و ضروری است.

با این حال بد نیست یک بار دیگر یادآوری کنیم که بسیاری از عادات اشتباه عامل اصلی سرطان‌ها، بیماری‌های جدی، افسردگی و افزایش مشکلات روانی و جسمی با افزایش سن هستند.

اثرات منفی سبک زندگی غلط، خودشان را به تدریج و کم کم نشان می‌دهند.

اما نگران نباشید: «ماهی را هر وقت از آب بگیرید تازه است.»

یعنی هر زمان که تصمیم بگیریم تا انتخاب‌های بهتری داشته باشیم این روند را متوقف کرده‌ایم و امید به زندگی خود را بهبود داده‌ایم.

---

در کتاب «قله» از اندرس اریکسن و ترجمه «پیام بهرام پور»، از تحقیقات شگفت انگیز پیرامون موفقیت و تخصص در هر کاری، رمزگشایی شده است:

کتاب قله 

 

و یک راهنمای کوتاه برای ترک عادت های بد

ترک عاداتی که در زندگی روزمره نهادینه شده‌اند، کار دشواری است. تغییر همیشه سخت است…

استرس‌های روزمره اغلب باعث می‌شوند هر روز به عادت های بد وابسته‌تر شویم.

اما هنوز این امکان وجود دارد که با تغییر ذهنیت خود گام به گام عادات اشتباه را با عادت های بهتری جایگزین کنیم.

اولین کار این است که از خود بپرسیم: «چه عادت هایی در زندگی‌مان اشتباه هستند؟ چقدر آنها را انجام می‌دهیم؟ چه چیزی ما را به سوی آنها می‌کشاند؟ و آیا این عادت‌ها ناشی از تصمیمات ناآگاهانه هستند؟»

این پرسش‌ها به شما کمک می‌کنند تا عادت هایتان را راحت‌تر پیدا کنید و با آنها شفاف‌تر شوید.

قدم بعدی این است: «به دبنال جایگزین‌های مناسب و البته لذت بخش بگردیم.»

برای رهایی از استرس و فشار روزمره، سیگار می‌کشید؟ شاید بتوانید آماده‌سازی دم‌نوش گیاهی ضداسترس را در دستور کارتان قرار دهید. یا برای لذت بخش تر کردن آن، آداب خاصی به آن اضافه کنید.

مقدار زیادی اسنک یا پفک و چیپس می‌خورید؟ آن را با یک لقمه جذاب جایگزین کنید!

برای هر کدام از عادت های بد جایگزین‌های سالم و بهتری وجود دارند که می‌توانند به همان اندازه احساس راحتی و خوشی ایجاد کنند و منجر به ترشح دوپامین شوند.

این جایگزین‌ها برای هر کسی متفاوت است اما قطعاً وجود دارد. پس کافی است به دنبال یافتن پاداش‌های خوب باشید.

قدم سوم این است که ثابت قدم بمانید.

پافشاری و اصرار شما برای تغییر عادت‌ها کلید موفقیت شما در ترک عادت های بد و جایگزینی عادت های خوب است.

ترک سیگار برای کسی که سال‌های زیادی سیگار کشده بسیار دشوار است اما مساله این است که مغز شما بسیار راحت با شرایط جدید سازگار می‌شود.

همین که شروع به جایگزینی عادت‌ها کنید و ثابت قدم باشید مغز خود را با شرایط جدید سازگار خواهید کرد.

 تغییر عادت چالش‌برانگیز است، اما یک زندگی شاد و مثبت با انتخاب‌های ما آغاز می‌شود؛ اما این که تصمیم بگیریم تا عادت های مناسب را انتخاب کنیم به اندازه کافی مثبت و شاد است.

 و اما یک سمینار تازه در راه است… 

محمدپیام بهرام پور این بار با سمینار «موفقیت اتوماتیک» و با موضوع ساخت عادت ها و چگونگی تاثیر عادات در زندگی مخاطبین خود را سورپرایز خواهد کرد.

روی تصویر زیر کلیک کنید!