تا الان به خاطر تعلل کردن در تصمیم‌ها، چه شرایط خوبی را از دست داده یا دچار چه ضررهایی شده‌اید؟

شاید دوست داشتید به فرد مورد علاقه‌تان درخواست ازدواج بدهید، اما به دلیل ترس از تصمیم گیری، آنقدر این کار را عقب انداختید تا در نهایت فرد مورد نظر با شخص دیگری آشنا شده. یا مثلا بین انتخاب کردن و نکردن یک شغل آنقدر تعلل کرده باشید که به طور کلی آن فرصت شغلی را از دست بدهید.

ترس از تصمیم گیری یا فوبیای تصمیم گیری، خیلی از بیشتر از چیزی که مثال‌های بالا نشان دادند روی زندگی ما تاثیر دارند. در ادامه مقاله قرار است همه چیز در مورد این ترس را یاد بگیریم. از چیستی آن تا دلایل، عواقب و حتی نحوه درمانش را. با من همراه باشید:

ترس از تصمیم گیری چیست؟

ببینید هر تصمیمی ریسک‌هایی دارد و این ریسک‌ها می‌تواند باعث ترسیدن همه انسان‌ها شود. اما ترس از تصمیم گیری یا فوبیای تصمیم گیری، به حالتی گفته می‌شود که فرد خیلی بیشتر از آنچه که باید، از عواقب تصمیم خودش بترسد.

بهتر است این را به فوبیای ارتفاع تشبیه کنم! در حالت عادی خب اغلب افراد جهان از ارتفاع می‌ترسند، اما فوبیای ارتفاع به ترس غیر عادی گفته می‌شود که حتی می‌تواند باعث فلج شدن مقطعی فرد شود!

دقیقا مثل انواع فوبیاهای دیگر، فوبیای تصمیم گیری هم می‌تواند در حالت شدید باعث شود فرد دچار حالات بدی مثل افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب، تعریق شدید و… شود.

ترس از تصمیم گیری مدت‌ها به عنوان یک عارضه ناشناخته بین مردم وجود داشت تا اینکه در نهایت “والتر کافمن” در کتاب “بدون گناه و عدالت” نام Decidophobia را بر آن گذاشت. والتر در کتابش می‌نویسد:

کلمه Decidophobia از عبارت‌های انگلیسی Decide و Phobia تشکیل شده. Decide به معنی تصمیم و Phobia به معنی ترس بی‌جا و بی‌دلیل است. البته خیلی هم این ماجرا برای ما ایرانی‌ها ناشناخته و جدید نیست. در واقع ما آن را از قبل با عبارت‌هایی مثل: “تردید در تصمیم گیری یا دودل بودن” می‌شناختیم. خب، بیایید کمی بیشتر در این نوع فوبیا صحبت کنیم و ببینیم که علائم آن چیست؟

قدرت تصمیم گیری ندارم! علائم تعلل در تصمیم گیری

در ادامه می‌خواهم مهم‌ترین علائم ترس از تصمیم گیری را به شما معرفی کنم. منبع این بخش از مقاله، مطلب منتشر شده در سایت انگلیسی‌زبان bustle است.

1_ اجتناب از گرفتن تصمیم

اجتناب از تصمیم گرفتن یکی از رایج‌ترین علائم فوبیای تصمیم گیری است. دکتر Vilhauer در مورد این موضوع به bustle اینطور می‌گوید: ((ترس اغلب انسان را وادار به اجتناب می‌کند. بنابراین خیلی مواقع فرد دوست دارد تصمیمی بگیرد اما به دلیل وجود ترس، از آن اجتناب می‌کند.))

قبلا هم این موضوع را از استاد بهرامپور در دوره‌هایی مثل شهامت و اعتماد به نفس شنیده بودم که: ((مغز انسان در موقع ترس، 2 راه پیش روی خودش می‌گذارد: فرار یا حمله! فردی که در هنگام ترس حمله می‌کند همان انسان پرخاشگر است و کسی که فرار می‌کند، انسان خجالتی!))

در واقع در مورد ترس از تصمیم گیری هم همین است و اغلب انسان‌ها ترجیح می‌دهند به جای یک عملکرد و واکنش منطقی، فرار را انتخاب کنند.

2_ وابستگی به دیگران در تصمیم گیری

علامت بعدی: وابستگی به دیگران برای تصمیم گیری! در واقع افراد مبتلا به Decidophobia ترجیح می‌دهند به جای اینکه خودشان تصمیم بگیرند، تصمیم گیری را به گردن دیگران بیندازند.

خود کافمن در کتابش می‌نویسد افرادی که به Decidophobia دچارند، توانایی یا جرئت تصمیم گیری را نداشته و ترجیح می‌دهند حین مشکلات، تصمیم گیری را به یک مرجع قدرتمندتر مثل والدین، اطرافیان، همسر و… بسپارند.

طبق اطلاعاتی که خواندم، انجام دائم چنین رفتاری حتی می‌تواند در نهایت باعث ایجاد وابستگی ناسالم به دیگران شود.

3_ واگذاری تصمیم نهایی به شانس!

حتما شما هم در این فیلم‌های آمریکایی بارها مشاهده کرده‌اید که افراد برای گرفتن تصمیمات مهم حتی از سکه انداختن کمک می‌گیرند. خب شاید با توجه به جذابیت کاراکترهای این فیلم‌ها، ما هم علاقه‌مند به تکرار این رفتار باشیم اما خب در زندگی واقعی کمک گرفتن از اینها برای تصمیم گیری، قطعا نتایج خوبی ندارد.

طبق گفته وب سایت allaboutcounseling، افراد مبتلا به فوبیای تصمیم گیری حاضرند برای رها شدن از شر این ترس و عدم تصمیم گیری، به سراغ راهکارهایی مثل فال تاروت، طالع بینی و… هم بروند.

4_ اضطراب حین تصمیم گیری

علامت دیگر Decidophobia، اضطراب حین تصمیم گیری است. این اضطراب حتی ممکن است گاها به نتایجی مثل سرگیجه، سردرد، لرزش بدن و… ختم شود. البته دقت کنید که رخ ندادن چنین حالت‌هایی به معنی مبتلا نبودن شما به فوبیای تصمیم گیری نیست. در واقع این صرفا یکی از علائم است و چیزی را به شکل قطعی نشان نمی‌دهد.

5_ ایجاد اختلال در زندگی روزمره

در واقع فوبیا هم مثل بقیه اختلالات روانشناختی باعث می‌شود انسان در زندگی روزمره به مشکل خورده و حتی دچار پریشانی شود. قطعا این بلاتکلیفی اثرات بدی روی زندگی کاری و غیر کاری فرد می‌گذارد.

دلایل فلج و تردید تصمیم گیری

خب، تا اینجای مقاله فهمیدیم که Decidophobia چیست و همینطور علائم آن را بررسی کردیم. اصولا تا الان باید متوجه شده باشید که فوبیای تصمیم گیری دارید یا نه. در ادامه اما قرار است به سراغ بررسی دلایل فلج و تردید تصمیم گیری رفته و آن را بررسی کنیم:

واقعه ترسناک در گذشته!

اگر به دنبال ریشه فوبیای تصمیم گیری هستید، احتمالا باید به گذشته و مخصوصا کودکی خودتان برگردید. اصولا اغلب مشکلات روانشناختی ما انسان‌ها به گذشته برمی‌گردد و ریشه در کودکی‌مان دارد. در مورد Decidophobia هم احتمالا همینطور است. چرا می‌گویم احتمالا؟ چون محققان هنوز دلیلی اصلی آن را نمی‌دانند اما حدس می‌زنند که این فوبیا ریشه در یک اتفاق داشته باشد. اتفاق ترسناکی که در گذشته رخ داده و شما را از تصمیم گرفتن و عواقب آن ترسانده.

این از بحث ریشه Decidophobia. اما اگر به دنبال دلایل سطحی‌تر هستید و می‌خواهید ببینید که چه چیزی باعث می‌شود در این مقطع از زندگی، از تصمیم گرفتن بترسید، احتمالا باید در موارد ادامه مقاله به دنبالش باشید:

1_ کمبود اطلاعات

خیلی مواقع ذهن ما به این دلیل که اطلاعات کافی در اختیار ندارد، در تصمیم گیری ناتوان شده و ترجیح می‌دهد که از آن فرار کند. مثلا زمانی که می‌خواهید ماشین فعلی خودتان را با یک ماشین دیگر عوض کنید اما اطلاعات کافی در مورد کیفیت و ارزش ماشین جدید ندارید. در این حالت ذهن ترجیح می‌دهد به جای یک تصمیم ریسک‌دار، کلا تصمیم نگیرد.

2_ گیج شدن بین نظرات

ببینید در فرهنگ ما همیشه از مشورت کردن به عنوان یک موضوع به شدت پسندیده یاد شده. اما هیچ کس به ما یاد نداده که واقعا بعضی‌ها صلاحیت این را ندارند که مورد مشورت قرار بگیرند. در هر حال به دلیل همین فرهنگ نسبتا غلط، اغلب ما ایرانی‌ها قبل از انجام کاری، ترجیح می‌دهیم که از همه نظر بگیریم. خب در این بین قطعا با نظرات و تجربیات مختلف روبرو می‌شویم.

مثلا یادم هست چند سال پیش یکی از دوستانم قصد داشت با گرفتن یک وام سنگین 10 ساله، یک خانه بخرد. حتی زمانی که با برادرانش مشورت کرد، هر کدام از آنها یک نظر و تجربه داشتند. یکی از بدی‌های وام می‌گفت و آن یکی از اینکه چطور با وام گرفتن صاحب مال شده! در نهایت این نظرات متفاوت باعث می‌شود ما دچار تردید در تصمیم گیری شده و آن را به تعویق بیندازیم.

3_ ترس از تغییر

این یکی از آن مسائلی است که به طور ناخوداگاه جلو تصمیم گرفتن و حرکت کردن‌تان را می‌گیرد. راستش را بخواهید خود من هم از افرادی بودم که به دلیل ترس از تغییر خیلی جاها از تصمیم گرفتن خودداری کردم اما در یکی از کلاس‌های استاد بهرام پور این موضوع را یاد گرفتم که:

4_ کمبود اعتماد به نفس

مثل همیشه، یکی از دلایل اصلی مشکلات روانشناختی، کمبود عزت نفس و اعتماد به نفس است. قطعا ما زمانی که توانایی‌های خودمان را باور نداشته باشیم، نمی‌توانیم خودمان را به عنوان یک انسان کامل و مستقل دیده و از عواقب تصمیمات‌مان می‌ترسیم. بنابراین کمبود اعتماد به نفس روی ترس از تصمیم گیری تاثیر زیادی دارد.

5_ کمال‌گرا بودن

شاید بهتر بود کمال‌گرایی را در همان مورد قبلی می‌آوردم چون در واقع صفت کمال‌گرایی، یکی از صفات حاصل و نتیجه عزت نفس و اعتماد به نفس پایین است. کمال گراها در واقع آن افرادی هستند که همیشه برای شروع و انجام یک کار، یک سری استاندارد به شدت ایده‌آل تعیین می‌کنند. استانداردهایی که شاید سال‌ها برای رسیدن به آنها زمان نیاز باشد و به این ترتیب از انجام کار باز می‌مانند. مثلا اینکه باید قبل از راه‌اندازی فروشگاه تعمیرات موبایل، تمامی مدارک عالیه و حرفه‌ای آن را بگیرم و تا قبل از آن نباید دست به انجام کاری بزنم.

در هر حال، صفت کمال‌گرایی هم باعث می‌شود انسان در تصمیم گیری‌ها به مشکل خورده و بخواهد با تعیین استانداردهای دور از دسترس، خودش را تا مدتی از شر گرفتن تصمیم‌ها راحت کند.

علاوه بر همه موارد بالا، دیگر عوامل به وجود آورنده ترس از تصمیم گیری اینها هستند:

• ترس از شکست خوردن،
• ترس از قضاوت شدن توسط بقیه افراد،
•  ترس عدم توانایی مدیریت شرایط،
• ترسِ از دست دادن منابع؛ پول و زمان،
• ترس از مسئولیت‌پذیری،
• و…

که البته اغلب اینها هم در نهایت به اعتماد به نفس پایین برمی‌گردند.

---

سخنرانی تد برای تصمیم گیری بهتر

برای زنگ تفریح هم که شده، این سخنرانی را هم از تام گریفیث استاد دانشگاه نیوهمپشایر ببینید. تصمیم‌های بهتری بگیرید:

---

چه کسانی در معرض ابتلا به Decidophobia هستند؟

به طور کلی این قشر از افراد بیشتر از بقیه در معرض ابتلا به فوبیای تصمیم گیری هستند:

• افراد وسواسی یا افراد کمال‌گرا که همیشه تصور می‌کنند همه چیز باید در حد کمال و عالی خودش باشد،
• افرادی که به دیگران، خانواده، همسر و… خود وابسته هستند اغلب دچار این فوبیا می‌شوند،
• افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند،
• افراد افسرده به دلیل بی‌حوصلگی و بدبینی اغلب دچار این فوبیا می‌شوند،
• و در نهایت افراد بی‌تجربه یا کسانی که مهارت تصمیم گیری خودشان را افزایش نداده باشند.

عواقب تعلل در تصمیم گیری

در نهایت، تصمیم نگرفتن حاصل از ترس؛ بر زندگی فردی، عاطفی، کاری و… شما تاثیر به شدت منفی دارد. چنین مواردی شاید از ابتدایی‌ترین عواقب تعلل در تصمیم گیری باشد:

• از دست دادن روابط،
• از دست دادن فرصت‌های پیشرفت کردن،
• از دست دادن فرصت تغییر و بهبود،
• به وجود آمدن مشکلات شدید مالی،
• کاهش اعتماد به نفس،
• کاهش عزت نفس،
• و…

وقتی دو دل هستیم چکار کنیم؟ درمان وسواس در تصمیم گیری

خب بالاخره به بخش اصلی مقاله رسیدیم. در این قسمت از مطلب قرار است راه درمان فوبیای تصمیم گیری را بررسی کنیم. بگذارید ابتدا یک نکته مهم را بگویم: اغلب مطالبی که در این مقاله نوشتم نه از تخصص خودم، بلکه از تخصص بقیه استادان، منابع انگلیسی و فارسی بود. در همین منابع راه‌های زیادی برای درمان فوبیا گفته شده که بهترین‌شان را در ادامه به شما توضیح می‌دهم.

اما در یکی از معتبرترین سایت‌های انگلیسی، خواندم که در خیلی شرایط، ترس از تصمیم گیری با راهکارهای این‌چنینی قابل حل نیست. در واقع در این سایت پیشنهاد شده بود که بهتر است برای درمان آن به یک روانشناس مراجعه کنید. حتی این نکته هم گفته شده بود که ممکن است برای درمان این مشکل، دکتر برای شما دارو تجویز کند. حالا با این پیش زمینه، به سراغ ادامه مطلب و راهکارهای درمان برویم:

1_ قبول کنید که تصمیم گیری ترس دارد

اول از همه قبول کنید که واقعا تصمیم گیری ترس دارد! هم یک فرد عادی و هم شمایی که دچار فوبیای تصمیم گیری هستید حین اخذ تصمیم‌های مختلف قطعا دچار ترس می‌شوید. پس در مرحله اول این را بپذیرید که هر نوع تصمیم گیری ترس دارد و قرار نیست میزان ترس از آن به 0 برسد.

2_ عواقب را کوچک کنید

یکی از مهم‌ترین دلایل ترس از تصمیم گیری، ترس از عواقب آن است. بنابراین برای اینکه آن را از بین ببرید، باید در ذهن‌تان عواقبش را کوچک کنید. چطور؟ تصمیمی که باید گرفته شود را روی یک برگه بنویسید. حالا به این فکر کنید که در بدترین حالت چه اتفاقی ممکن است رخ بدهد؟

مثلا در بدترین حالت بعد از خرید یک دوچرخه متوجه می‌شوید که برند دوچرخه خوب نیست و بخشی از پول‌تان را از دست داده‌اید. اما این چیزی نیست که بخواهید برایش زندگی‌تان را مختل کنید. پس بهتر است به جای عقب انداختن خودتان، تصمیم بگیرید.

حالا در قدم بعدی از خودتان بپرسید بهترین نتیجه ممکن چیست؟ اگر تصمیم خوبی بگیرید، چه نتایجی حاصل می‌شود؟ آنها را بررسی و تجسم کنید. به این ترتیب با انجام این دو کار، ترس خودتان از عواقب تصمیم گیری را کاهش بدهید.

3_ از بیرون نگاه کنید

این تکنیک تصمیم گیری، تکنیکی است که خیلی بزرگان آن را انجام می‌دهند. در این تکنیک باید از خودتان بپرسید اگر فلانی در این جایگاه بود چه می‌کرد؟ مثلا یکی از رئیس جمهورهای بزرگ غربی در یک مصاحبه گفته بود من هر موقع در شرایط سختی گیر می‌کردم، به عکس‌های روی دیوار نگاه می‌کردم و از خودم می‌پرسیدم اگر “آبراهام لینکلن” در این شرایط بود، چه تصمیمی می‌گرفت؟

به این ترتیب می‌توانید کمی شرایط را از بیرون دیده و با توجه به شناختی که از شخصیت‌های بزرگ دارید، به کمک ویژگی رفتاری آنها تصمیمات منطقی‌تری بگیرید.

4_ استرس‌تان را کاهش بدهید

یکی از مشکلات افراد مبتلا به فوبیای تصمیم گیری، این است که دچار افزایش شدید استرس در زمان تصمیم گیری می‌شوند. بنابراین اینجا یکی از مسائل همان استرس است و باید برای حل آن اقدام کرد. خب یک راهکار سریع، تنفس عمیق حین فوران استرس است. اما به طور کلی کمک گرفتن از تمرین‌های مدیتیشن و ذهن آگاهی به کاهش سطح استرس بدن کمک می‌کند. بنابراین کمی در مورد مدیتیشن تحقیق کنید و در طول روز حداقل یک بار انجامش بدهید.

5_ کمک بخواهید

بالاتر گفتم که اصولا افراد دچار فوبیای تصمیم گیری، تصمیم گیری را به گردن بقیه می‌اندازند. اما روش صحیح این است که در شرایط مورد نیاز، از چند نفر انسان عاقل و مثبت‌نگر (نه از همه اطرافیان) کمک بخواهید. آنها می‌توانند به شما در گرفتن یک تصمیم منطقی کمک کنند.

6_ کمی عمل‌گرا باشید

راهکار اغلب مشکلات روانشناختی و حتی چیزهایی مثل کمبود اعتماد به نفس و… هم در نهایت به عمل‌گرایی ختم می‌شود. در مورد تصمیم گیری: یکی از پیشنهادهای عالی این است که به مرور خودتان را در شرایطی قرار بدهید که کمی از آن ترس دارید. شرایطی که در آنها مجبور به تصمیم گیری شوید. سپس تصمیم بگیرید و سعی کنید آن را عملی کرده و با عواقب خوب یا بد عمل‌تان روبرو شوید تا به مرور ترس‌تان کاهش پیدا کند.

حتماً بخوانید:

تصمیم گیری در مدیران | نکات، چالش‌ها و سوگیری‌ها

7_ یادتان باشد که عدم موفقیت، انتهای مسیر نیست

نکته مهم: یادتان باشد که در این دنیا، تنها قطعیت ممکن؛ عدم قطعیت است! یعنی چه؟ یک بار دیگر:

یعنی حتی اگر مهارت تصمیم گیری بالایی هم داشته باشید، باز هم احتمال شکست وجود دارد. بنابراین بعد از هر تصمیمی هم ممکن است با شکست روبرو شوید اما نکته مهم اینجاست که: شکست یا موفق نشدن انتهای مسیر نیست. بعد از شکست هم زندگی و فرصت‌ها جریان دارند.

سخن پایانی…

به عنوان کلام آخر؛ یادتان باشد اگر به دنبال این هستید که همیشه بهترین تصمیم ممکن در جهان را بگیرید که هیچ عواقبی ندارد، در حال کمال‌گرایی هستید! در واقع ما با هر تصمیم و رفتاری که داریم، سعی می‌کنیم تا جای ممکن به سمت عواقب مثبت قدم برداریم نه اینکه احتمال شکست را صفر کنیم.

خب به انتهای مقاله رسیدیم. در این مطلب ابتدا با فوبیای تصمیم گیری یا ترس از تصمیم گیری آشنا شدیم. فهمیدیم علائم آن چیست، عواقبش را بررسی کردیم و در نهایت چند راهکار برای درمان ترس از تصمیم گیری را خواندیم. خوشحال می‌شوم اگر نظری در مورد مطلب داشتید، در بخش نظرات آن را برایم بنویسید.

منابع:

• uopeople
• و…

---

مقالات دیگری که میتواند برای شما مفید و موثر باشد:

چرا تصمیم گیری مهم است ؟ +ویدئو

مهارت حل مسئله با تصمیم گیری صحیح

جعبه ابزار آموزش مهارت تصمیم گیری به نوجوانان

---

چگونه بهترین و عملی ترین روش های تصمیم گیری را یاد بگیریم؟

در دوره ویژه «تصمیم گیری» این مهارت مهم که هرگز جایی در آموزش و پروش ما نداشته است را جدی‌تر و علمی‌تر یاد بگیرید: