برای تقویت و بهبود مهارتهای ارتباطی کودکان باید این اصل را دانست که ارتباط برقرار کردن با کودکان در عین سادگی نیاز به انجام و تمرین همیشگی دارد تا خوب صحبت کردن به عنوان یک عادت در کودکان نهادینه شود.

مدتی پیش با خانمی هم صحبت شدم که به شدت از ضعف فرزندش در صحبت کردن ابراز ناراحتی و نگرانی می کرد. وقتی موضوع را بررسی کردم متوجه شدم ناراحتی وی از این بابت است که فرزندش بعد از بازگشت از مدرسه، اتفاقات مدرسه را بازگو نمی کند و تنها به پاسخ های کوتاه اکتفا می کند.

از آنجاییکه در حال نگارش کتابی تخصصی در خصوص مهارت های ارتباطی و فن بیان کودکان هستم لذا فرصت را غنیمت شمرده و شروع به تحقیق و بررسی شرایط مشابه برای سایر والدین کردم.

در حین این بررسی ها، متوجه شدم برای اکثر قریب به اتفاق والدین، این موضوع اهمیت بسیار بالایی دارد.

در این نوشته به بررسی این موضوع می پردازیم و راه کارهایی را مطرح می کنیم تا علاوه بر آنکه فرزندمان تمایل به صحبت کردن پیدا می کند؛ قدرت کلامش هم تقویت شود.

 

دوره غیر حضوری فن بیان را از دست ندهید.

 

رشد سریع تکنولوژی در کشور، نیاز افراد به آموزش را چندین برابر کرده است. طوری که در حال حاضر کمتر کودکی را می بینیم که والدینش او را به کلاس های غیر درسی نفرستد.

حال که در جامعه، نگرانی های گسترده ای در مورد آموزش کودکان و فرزندانمان ایجاد شده است،لازم است به آموزش مهارت های ارتباطی فرزندمان از جمله فن بیان و مهارت صحبت کردن در جامعه، نگاهی ویژه داشته باشیم.

کافیست نگاهی دقیق به اطرافمان داشته باشیم. خواهیم دید تعداد اندکی از افراد، به واسطه داشتن مهارت های ارتباطی و یا در اصطلاح عامیانه روابط عمومی بالا، پیشرفت های قابل توجهی در شغل و زندگی دست یافته اند.

در مقابل اشخاص بسیاری نیز وجود دارند که علیرغم در اختیار داشتن دانش و تجربه قابل قبول، تنها به علت نداشتن مهارت ارتباطی و فن بیان، فرصت های بیشماری را از دست داده اند.

 

سرچشمه اصلی کم توانی عمومی ما ایرانی ها در مهارت های ارتباطی و به ویژه فن بیان، مربوط به دوران کودکی است. روزهای بسیار مهمی که شخصیت انسان در حال شکل گیری است و نیاز به آموزش داد. این در حالی است که در کشور ما تا قبل از این هیچ نوع آموزشی در خصوص فن بیان در سطح دانش آموزی وجود نداشت.  پس بی دلیل نیست که در بزرگسالی، اضطراب اجتماعی، خجالت، ترس از صحبت کردن در جمع و ترس از ارتباط برقرار کردن گریبان گیر بسیاری از ما والدین شده است.

 

اینک که خودمان این شرایط را به خوبی درک می کنیم، بهتر است توجه ویژه ای به کسب مهارت های ارتباطی و فن بیان کودکان داشته باشیم تا از حضور مؤثر آنها در اجتماع در دوران جوانی و بزرگسالیشان اطمینان حاصل کنیم.

بدون شک کسب هر مهارتی، مستلزم شرکت در کلاس های آموزشی و مهارتی است. اما در خصوص فن بیان کودکان ، با کمی آگاهی و اطلاعات، می توان بسیار مؤثر عمل کرد و ارتباط با کودک را تقویت کرد.

در ادامه این نوشته، به بررسی چند روش بسیار ساده می پردازیم که با انجام دادن مستمر آنها، به بهبود مهارتهای ارتباطی کودکان کمک خواهد کرد، فرزند ما همیشه در مسیر ارتقای مهارت های ارتباطی خواهد بود و این موارد کمک شایانی به فن بیان کودکان خواهد نمود.

 

 

از گفتگوهای بی نتیجه دست بردارید

خیلی وقتها پدر و مادرها از صحبت کردن با فرزندان خود دچار سرخوردگی میشوند، به این دلیل که بسیاری از این صحبت کردن و مکالمات هیچ نتیجه ایی برای آنها ندارد.

گاهی وقتها مکالمات بین پدر و مادر و فرزند شبیه زیر است:

والد: کجا بودی؟

فرزند: بیرون

والد: چیکار کردی؟

فرزند: هیچی

والد:چه خبر؟

فرزند: سلامتی

والد:مدرسه چه خبر؟

فرزند: سلامتی

و میتوان گفت این سوالات، به هیچ عنوان نتیجه محور نیستند و نه تنها به بهبود مهارتهای ارتباطی کودکان کمک نمیکند بلکه کاملا نتیجه عکس خواهد داد.

این سوالات سوالات کلیشه ایی و بی نتیجه هستند و معمولا جواب ها و پاسخ ها نیز همیشه یکسان،یکنواخت و بدون محتوا و بی نتیجه بوده و هست.

این مکالمه کلیشه ای، والدین و فرزندان را دچار سرخوردگی کرده باعث می شود که تمایل به گفتگو از بین برود، و هیچ کمکی برای به حرف آوردن کودکان نمیکند.

بنابراین تا میتوانیم باید از این سوالات دوری کرده و از پرسیدن سوالات کلی پرهیز کنیم، اگر واقعا نیازی نیست که بدانیم فرزند کجا بوده خوب پس نپرسیم و یا اگر میخواهیم بپرسیم میتوانیم خیلی قشنگتر بپرسیم، اول ارتباط را برقرار بکنیم و بعد جویا شویم که خوب کجا رفته بودی؟امروز چطور گذشت؟با فلان دوستت بودی چه کاری کردی؟

پس این سوالات کلیشه ایی خیلی راه به جایی نمیبرند و نمیتوانند ارتباط کلامی ما را با فرزندمان برقرار کنند، این سوالات کاملا کلی و کاملا بی نتیجه هستند.

این مدل گفتگوها و مکالمات، مکالمات بی نتیجه ایی هستند که هر دو طرف، هم پدر و مادر و هم فرزند کاملا سرخورده میشوند.

جالب است بدانید که اکثر این سوالات رنگ و بوی موعظه و نصیحت را دارد، و چیزی که کودکان به شدت از آن بیزارند همین موعظه و نصیحت است.

 

اعتماد به نفس چیست؟ اهمیت داشتن اعتماد به نفس!

منظور این نیست که فرزند خود را نصیحت نکنیم، و یا پند و اندرزی برای آنها نداشته باشیم، مسلما در جایگاه پدر و مادر لازم است که یک سری پندها و یک سری آموزشها و نصیحتها را برای فرزندانمان داشته باشیم، اما اینکه مدل این نصیحتها به چه صورتی باشد؟ آیا همیشگی باشد یا گاهی وقتها باشد؟ آیا به هر بهانه ایی ما اجازه نصیحت کردن داریم؟

این سوالات جای بحث دارند که در ادامه  بیشتر در مورد آن صحبت خواهیم کرد، فعلا این نکته را به خاطر بسپاریم که واقعا کودکان از نصیحت شنیدن و از موعظه شنیدن در حالت عادی بیزار هستند و ترجیح میدهند راه هایی را پیدا کنند که از زیر بار گوش کردن به موعظه ها و نصیحتهای همیشگی فرار کنند.

البته تردیدی نیست که این سوالات و این موعظه ها و نصیحتها بارها و بارها در کودکی خودمان بوده و ما هم بارها و بارها به پای شنیدن این صحبتها نشستیم، اما واقعیت این است که زبان روزمره ما برای صحبت کردن نتیجه بخش با کودکان امروزی کافی نیست و باید دقت بکنیم که برای ارتباط با کودکان که امروزه باید بگوییم کودکان هوشمند، واقعا نیازمند یک راه دیگری هستیم.

برای اینکه جلوی سرخوردگی کودکان و همچنین والدین گرفته شود یک راهکار ویژه ایی نیاز داریم و آن راهکار چیزی نیست جز صحبت کردن توام با همدلی.

یعنی اگر در صحبت ما، مکالمه ما و یا گفتار ما با فرزندمان رنگ و بوی همدلی وجود نداشته باشد، کودک ما خیلی دوست ندارد که به پای صحبت ما بنشیند و کاملا صحبت ما برایش خسته کننده و کلافه کننده خواهد بود و خیلی سریع آزرده میشود و ارتباط با کودک به خوبی شکل نمیگیرد.

بنابراین باید دقت بکنیم که فرزند ما و تمامی کودکان به زبانی توام با همدلی احتیاج دارند و ما باید این زبان را برای خودمان بسازیم و درست کنیم.

 

تشویق به تعریف کردن کنید

اکثر والدین تمایل زیادی دارند تا فرزندشان وقتی از مدرسه، کلاس آموزشی، پارک و… به منزل باز می گردد در اصطلاح سیر تا پیاز اتفاقات پیش آمده را تعریف کند.

در بسیاری از کارگاه های آموزشی، والدینی را دیده ام که فرزندشان را دچار ضعف در فن بیان می دانند چون اتفاقات مدرسه و… را برایشان تعریف نمی کند.

بدون شک یکی از روش های تقویت مهارت فن بیان کودکان ، بازگو کردن، تعریف و توصیف اتفاقات روزمره است. اما اگر فرزند شما تمایل چندانی به تعریف کردن ماجراهای روزمره ندارد؛ نشان از ضعف او در فن بیان نیست.

در حقیقت میزان تمایل فرزند ما به بازگو کردن اخبار و ماجراهای روزمره، ارتباط مستقیمی با تیپ شخصیتی وی دارد و لازم است در این خصوص اطلاعات کافی کسب کنیم.

اما همانگونه که مطرح شد بازگو کردن و تعریف کردن اتفاقات روی داده در مدرسه، کلاس، بازی، پارک و… ، کمک شایانی به تقویت فن بیان فرزند ما خواهد نمود.

برای این منظور، باید دست به کار شویم و با استفاده از ترفندهایی نامحسوس و خوشایند، فرزندمان را به توصیف و تعریف کردن تشویق کنیم.

 

 

از آنچه می دانید شروع کنید

به مکالمه کیانا و مادرش بعد از مراجعه کیانا از مدرسه به منزل دقت کنید:

مادر کیانا: راستی حال نرگس (هم کلاسی کیانا) امروز چطور بود؟ خوب شده بود؟

کیانا: یه کم سرفه می کرد اما نسبت به دیروز بهتر شده بود.

مادر کیانا: ای کاش بهش می گفتی که حتما بره دکتر

کیانا: بهش گفتم. گفت که امروز قراره با مامانش بره دکتر. ولی مامان نرگس خیلی از آمپول می ترسه. می گفت حاضر کلی قرص و شربت بخوره ولی آمپول نزنه

مادر: درسته یه کم درد داره اما عوضش خیلی زود خوب میشه

کیانا: مامان؟ نمیشه بجای آمپول از چندتا قرص دیگه استفاده کرد؟

…

مادر: امروز قرار بود معلمتون تقسیم رو درس بده، درس داد؟

کیانا: بله درس داد. آسون بود. ولی بعضی از بچه ها یاد نگرفتن. تازه چندتا تمرین هم داد که باید توی خونه حلشون کنیم. صبر کن بیارمشون

…

مادر: امروزم با مهسا اسم فامیل بازی کردید؟

کیانا: نه. ولی با زهرا و آنیتا و چند نفر دیگه نون بیار کباب ببر بازی کردیم. انقدر کیف داد. دست من حسابی سرخ شده بود.

…

 

 

در این مکالمه، مادر کیانا تنها با استفاده از آنچه در مورد مدرسه کیانا می دانست، سؤالات ساده ای را مطرح کرد و کیانا را به تعریف کردن و حرف زدن ترغیب کرد. میبینیم که یک تکنیک ساده چقدر میتواند در به حرف آوردن کودکان موثر باشد.

با استفاده از این ترفند، می توانید به طور کاملاً نامحسوس، فرزندتان را به صحبت کردن و تعریف کردن تشویق کنید. سعی کنید از صحبت های خود کودک استفاده کرده و سؤالات بعدی را بپرسید و اینجا ارتباط با کودک به خوبی شکل میگیرد.

از آنجاییکه کودکان آنچه را که خودشان دوست دارند بازگو می کنند لذا حس خوشایندی از این مکالمه به آنها دست می دهد. در جریان مکالمه، هوش کلامی کودک فعال شده و هر چه بیشتر صحبت می کند هوش کلامی نیز به خوبی تقویت می شود.

همچنین متوجه می شوید که فرزندتان در حین صحبت کردن، به خوبی کلمات و واژه هایی مختلفی را که آموخته است به کار می گیرد.

 

روش تدریس چیست؟ معرفی بهترین روش‌های تدریس مناسب ایران را مشاهده کنید

 

فعالانه گوش کنید

وقتی کودک شروع به صحبت کردن و تعریف کردن می کند؛ لازم است فعالانه به او گوش کنیم. با این کار فرزندمان به صحبت کردن بیشتر و جدی تر تشویق می شود. علاوه بر آن، می آموزد وقتی با کسی گفتگو می کند، در زمان صحبت کردن شخص مقابل، فعالانه به صحبت های او گوش کند.

گوش کردن فعالانه، کاملا متفاوت با صرفاً شنیدن صدا است. 

در گوش کردن فعالانه:

• هیچ کار دیگری انجام نمی دهیم.
• با شخص مقابل (فرزندمان) ارتباط مستقیم چشمی داریم.
• سر خود را به علامت تأیید، تکان می دهیم.
• چهره خود را مطابق با حس فرزندمان، تغییر می دهیم.

هدف از گوش کردن فعالانه، دقت بسیار بالا به صحبت های فرزندمان است. گاهی اوقات به دلیل اینکه در حین صحبت فرزندمان، مشغول به کاری هستیم، فرزند ما دچار سرخوردگی می شود. از این رو، در فرصت های بعدی تمایل به تعریف کردن و یا صحبت کردن ندارد.

وقتی فعالانه و با دقت زیاد به صحبت هایشان توجه کنیم؛ کلمات کلیدی مختلفی را در حرف های آنها خواهیم یافت که می توانیم با استفاده از آنها مکالمه را ادامه دهیم.

 

 

تمجید و حسن جویی کنید

حُسن جویی در مکالمه و ارتباط با کودک، همچون شاه کلید عمل می کند. در حین گوش کردن فعالانه به صحبت فرزندتان، دنبال فرصت هایی بگردید تا بتوانید او را تشویق کنید.

تشویق ها و تمجیدهای کوچک کلامی، همیشه کارساز است. از واژه هایی مانند: آفرین پسر باهوشم، احسنت به دختر هنرمندم و… استفاده کنید.

تمجید و حسن جویی، مکالمه بین والدین و فرزند را برای کودکان خوشایند می کند. همچنین به استمرار و ادامه مکالمات کمک می کند و به حرف آوردن کودکان را آسانتر می سازد.

 

 

آنها را به آواز خواندن ترغیب کنید.

اشعار کودکانه را به یاد دارید؟

تولدت مبارک، آهویی دارم خوشگله، تو حوض خونه ما، خونه مادر بزرگه و…

یکی از بهترین تمرین ها برای افزایش مهارت های فن بیان و همچنین تقویت هوش کلامی، صحبت کردن در قالب اشعار و ترانه های کودکانه است.

این کار را ابتدا خودتان انجام دهید. خیلی سریع فرزند شما نیز تشویق می شود تا صحبتش را در قالب آهنگ و ریتم ترانه های کودکانه بیان کند.

 

 

بازی های گروهی

بازی های گروهی کودکان، به حدی آموزنده هستند که می توان گفت حکم مدرسه را برای بچه ها دارند.

فرزند خود را به بازی های گروهی تشویق کنید. این بازی ها می تواند با هم سالانش و یا با بزرگترها باشد. تا جایی که می توانید سعی کنید بازی هایی را برای آنها تعریف و یا طراحی کنید که در آن نیاز به گفتگو و مکالمه داشته باشند،این کار باعث به حرف آوردن کودکان شده. پیشنهاد می کنم برای این منظور، مقاله تکنیک های آموزش فن بیان به کودکان را نیز مطالعه کنید.

 

 

بدون شک روش ها و راهکارهای آموزشی در حوزه فن بیان کودکان ، بسیار زیاد و متنوع بوده و محدود به این نوشته نمی شوند. به نوبه خود سعی می کنم در بازه های زمانی مختلف، راهکارهای دیگری را در زمینه به حرف آوردن کودکان و تقویت فن بیان آنها نیز معرفی کنم.

شما هم از همین امروز که این نوشته را در مورد مهارتهای ارتباطی برای به حرف آوردن کودکان مطالعه کردید به مدت یک هفته حسن جویی و تعریف و تمجید کلامی را با کودک خود تمرین کنید،مثلا از یک نقاشی و یک کار او تا میتوانید تعریف و تمجید کنید و با حسن جویی این حس را به او بدهید که فوق العاده است و تغییرات هرچند کوچک ولی قدم به قدم را در ارتقا فن بیان کودک خود مشاهده کنید.

 

فراموش نکنید که مهم این است از هم اکنون به آموزش فن بیان کودکان و مهارت های ارتباطی آنها نگاهی ویژه داشته باشیم.

به امید سربلندی و درخشش تمامی فرزندان ایران زمین