حمید وجکانی؛ مدرس روش‌های تندخوانی و تکنیک‌های یادگیری مجموعه بیشتر از یک نفر، دوباره آمده است تا کتابی دیگر را به شما معرفی کند که می‌تواند در روند زندگی شما اثرات بسیار مثبتی بگذارد.
«هنر شفاف اندیشیدن» که علاوه بر سطح جهانی، یکی از پر فروش ترین کتاب‌های کشور خودمان هم بوده است.
اینکه شخصیت مشهوری چون عادل فردوسی پور این کتاب را ترجمه کرده است، هر چند در فروش بالای آن تأثیر گذار بوده، اما محتوای خاص این کتاب، بزرگ‌ترین دلیل موفقیت آن است.

نویسنده کتاب «هنر شفاف اندیشیدن» کیست؟

رولف دوبلی، نویسنده سوئیسی است که این کتاب را در سال 2012 به رشته نگارش درآورد. قسمت‌های مختلف این کتاب در اصل، در هفته نامه‌های معروف آلمانی، هلندی و سوئیسی، به تدریج منتشر شد و بعدها در 2 کتاب آلمانی گردآوری شد.

بخشی از خلاصه کتاب را ابتدا باهم بخوانیم:

«آیا تا به حال… زمان صرف چیزی کرده‌اید که در آینده احساس کنید ارزشش را نداشته؟ به انجام کاری که می‌دانید برایتان مضر است اصرار کرده‌اید؟ سهام خود را خیلی زود یا خیلی دیر فروخته‌اید؟ موفقیت را نتیجه‌ کار خود و شکست را نتیجه‌ی تأثیر عوامل بیرونی دانسته‌اید؟ روی یک اسب به اشتباه شرط بسته‌اید؟ این‌ها نمونه‌هایی‌اند از خطاهایی که همه‌ ما در تفکر روزمره‌ خود دچارشان می‌شویم؛ اما با شناخت چرایی آن‌ها و دانستن نحوه‌ شناسایی‌شان، می‌توانیم از آن‌ها دوری کنیم و تصمیم‌های هوشمندانه‌تری بگیریم.»

عادل. فردوسی‌پور در مقدمه‌ای که بر ترجمه‌ی فارسی این کتاب نوشته می‌گوید: «تصور کنید در زمین هیچ خطایی اتفاق نمی‌افتاد. آن وقت واژه‌ای به نام پنالتی، اخطار و اخراج هم ‌معنا نداشت. اشک‌ها و لبخندها محو می‌شدند و زیبایی فوتبال هم ‌رنگ می‌باخت. آدم‌ها شبیه ربات‌های برنامه‌ریزی‌ شده بودند که وظیفه‌شان بردن بدون کوچک‌ترین اشتباه بود. حالا تصور کنید که در این جهان پهناور که هزاران زمین فوتبال را در خود جای داده، قرار می‌شد هیچ انسانی دچار خطا و اشتباهی نشود؛ آیا جهان بهتری داشتیم؟ جنگ‌ افروزی‌ها به پایان می‌رسید؟ جرم و جنایت از صحنه‌ روزگار محو می‌شد؟ انسان‌ها با یکدیگر روابط بهتری برقرار می‌کردند؟ پاسخ به این پرسش‌ها و پیش‌بینی جهانی که هرگز تجربه‌اش نکرده‌ایم، کار دشواری است؛ اما آنچه قابل پیش‌بینی است، آن است که هر چه بیشتر خطاهای خود را بشناسیم، رویکرد بهتری به زندگی خود خواهیم داشت. از آنجا که خطاهای بشری در طول حیاتش از الگوهای مشابهی پیروی می‌کنند، امکان شناختن آن‌ها نیز امری ممکن است.»

کتاب «هنر شفاف اندیشیدن» در مورد چیست؟

این کتاب می‌خواهد به جنگ کتاب‌های موفقیت موجود برود؛ یعنی می‌خواهد به شما بگوید که بسیاری از اطلاعاتی که در سطح جهانی توسط نویسندگان بعضاً مشهور نگاشته می‌شود، از نظر آماری و علمی صحیح نیست و شما باید اندیشه‌ای شفاف داشته باشید تا بتوانید در مسیر موفقیت گام بردارید.
تم این کتاب شاید برای افرادی که تا به حال در زمینه کتاب‌های موفقیت، مطالعات زیادی داشته‌اند ممکن است چندان خوشایند نباشد و یا برعکس، ذهن آنها را چنان باز کند که از این به بعد بدانند مستیقماً باید به سراغ کدام کتاب‌ها بروند.
کتاب «هنر شفاف اندیشیدن»، 99 خطای رایج هنگام اندیشیدن را در 99 فصل کوتاه، توضیح می‌دهد. این خطاها ممکن است در طرز فکر ما جای داشته باشد، ممکن است در مدل‌های مطالعات ما پیدا شود و یا باعث شود از مسیر موفقیت‌ها دور شویم.

نمونه‌هایی از خطاهای شناختی کتاب «هنر شفاف اندیشیدن»

همانطور که گفتیم این کتاب 99 خطای رایج هنگام اندیشیدن را در 99 فصل کوتاه، توضیح می‌دهد. من برای نمونه می‌خواهم دو خطای اول که آقای رولف دابلی معرفی می‌کند را برای شما شرح دهم.

خطای اول: خطای بقا
در این خطا، آقای رولف دابلی می‌گوید اگرچه الگوی و الهام گیری از افراد موفق کار خوبی است، اما اینکه انتظار داشته باشیم دقیقاً نتایج همان شخص را بگیریم، کار درستی نیست.
در بین شاگردان خودم، هستند کسانی که میگویند روزانه برای کنکور 17 ساعت درس خوانده‌اند، هیچ تفریحی نداشته‌اند، دچار مشکلات عصبی شده‌اند تا در کنکور موفق شوند. آقای رولف دابلی می‌گوید شاید کسانی را دیده باشید که با این روش موفق شده‌اند، اما بسیاری از کسانی که در این راه شکست خورده‌اند را هم باید بببینید و به آنها توجه کنید.
در یک کلام، مراقب باشید که برای موفقیت از چه راه‌هایی حرکت می‌کنید و مناسب‌ترین راه و روش برای شما چیست؟

خلاصه متن خطای اول از کتاب:

چرا باید به قبرستانها سری بزنی؟

خطای بقا؛ خطای بقا یعنی افراد دایمأ احتمال موفقیت خود را زیاد از حد تخمین بزنند. پروژه‌ها؛ سرمایه گذاری ها و شغل هایی که در زمانی بسیار امیدوار کننده به نظر می‌رسید، در برابر این خطا موضع بگیر. قدم زدن در این قبرستان، ناخوشایند ولی برای شفاف شدن ذهن الزام است. زمانی که پول و ریسک در میان باشد، با خطای بقا مواجه می‌شوی: فرض کن دوستت شرکت جدیدی راه می‌اندازد. تو هم جزء سرمایه گذاران احتمالی هستی و فرض می‌کنی فرصت خوبی نصیبت شده: شرکتی که اگر خوش شانس باشی، می‌تواند گوگل بعدی باشد.
اما واقعیت چیست؟ محتمل‌ترین سناریو نرسیدن این شرکت حتی به شروع خط است. دومین نتیجه محتمل هم ورشکستگی ظرف سه سال است.
از بین شرکت‌هایی که در سه سال اول دوام می‌آورند، بیشترشان هرگز بیش از ده کارمند نداشته‌اند. پس این یعنی هیچ وقت نباید پولی را که با زحمت به دست آورده‌ای به خطر بیندازی؟ نه لزوماً؛ اما باید متوجه باشی خطای بقا در کار است و مثل خرده شیشه بر سر راه موفقیت قرار دارد.
خطای دوم: توهم بدن شناگر
حتماً دیده‌اید که شناگران بدن‌های ورزیده و تنومندی دارند. ممکن است به این خطا دچار شوید که: «منم برم شناگر بشم که بدنم ورزیده بشه»؛ اما نمی‌دانیم که این تنها یک توهم است. نمی‌دانیم که آن شناگر، دلیل انتخاب شدنش، داشتن بدنی ورزیده بوده نه اینکه شناکردن باعث ورزیده شدن بدن او شود.

قسمتی از متن کتاب به این موضوع اشاره می‌کند:
«وقتی از افرادی که از زندگی خودشان راضی هستند، در مورد رمز خوشبختی‌شان سؤال می‌کنم، معمولاً پاسخ‌هایی می‌دهند که باید نیمه پر لیوان را ببینیم. انگار اصلاً این افراد متوجه نیستند که راضی به دنیا آمده‌اند و تمایل دارند فقط نکات مثبت را ببینند. آن‌ها متوجه نیستند طبق بسیاری از تحقیقات مثل پژوهش‌های دنیل گیلبرت از دانشگاه هاروارد، شادمانی به شدت به ویژگی‌های شخصیتی بستگی دارد که در طول زندگی هم ثابت است.»
در قسمتی دیگر از کتاب: «برخی از دانشمندان علوم اجتماعی عنوان می‌کنند که تلاش برای شادمان‌تر بودن درست مثل تلاش در جهت بلندقدتر بودن، بیهوده است. از این رو، توهم بدن شناگر نوعی خودفریبی است.»

آقای دابلی در ادامه می‌گوید خیلی از نویسنده‌هایی که افکار بسیار مثبتی دارند و این کتاب‌ها را می‌نویسند، به شما القا می‌شود که مشکل و ایراد از شماست. در صورتی که ممکن است خیلی از افراد موفق هم که روحیه شاد و سرخوشی ندارند، ممکن است اصلاً به سمت کتاب نوشتن نیامده باشند و شما هرگز آنها را پیدا نکنید.

خلاصه متن خطای اول از کتاب:

آیا دانشگاه هاروارد شما را باهوش‌تر جلوه می‌دهد؟

نسیم طالب، مقاله نویس و تاجر، تصمیم گرفت فکری به حال چند کیلوگرم اضافه وزنی بکند که با خود این طرف و آن طرف می‌برد. او به چندین ورزش فکر می‌کرد؛ اما دونده‌ها استخوانی و غمگین به نظر می‌رسیدند، بدن سازها پهن و ابله و بازیکنان تنیس؟ آه، طبقه نیمه مرفه جامعه! اما شناگرها با آن بدن‌های خوش ترکیب و خطوط عضلانی به نظر او جذاب به نظر می‌رسیدند. او تصمیم گرفت به استخری در محله‌اش برود و هفته‌ای دوبار آنجا تمرین کند. کمی بعد، متوجه شد تسلیم یک توهم شده است. شناگران حرفه‌ای به این خاطر که با شدت تمرین می‌کنند بدن‌هایشان زیبا نمی‌شود، بلکه به خاطر اندام مناسبشان است که شناگران خوبی می‌شوند. فرم کلی بدن آنها یکی از عوامل انتخابشان است، نه نتیجه فعالیت‌های ورزشی‌شان. در نتیجه، هر وقت ترغیب می‌شوی توان خود را صرف برخی از کارها کنی، حواست را جمع کن؛ از شکم شش تکه تا ظاهر آراسته و درآمد بالا گرفته تا عمر طولانی و یک رفتار به خصوص و شادمانی. ممکن است در دام توهم بدن شناگر بیفتی. قبل از اینکه تصمیم بگیری کار را شروع کنی، به آینه نگاه کن و درباره چیزی که می‌بینی با خودت صادق باش.
در انتها باید بگوییم که کتاب «هنر شفاف اندیشیدن» به شما دیدگاه روشنی در مورد اندیشیدن می‌دهد و همینطور که از نام آن پیداست، به شما کمک می‌کند که شفاف‌تر بیندیشید، موفق‌تر و بیشتر از یک نفر باشید.